Заочный этап республиканского конкурса

Стр 1 из 3Следующая ⇒

Башҡ ортостан Республикаһ ы Учалы районы муниципаль районының муниципаль бюджет дө йө м белем биреү учреждениеһ ы

Мә ҫ кә ү ауылы урта дө йө м белем биреү мә ктә бе

Заочный этап республиканского конкурса

научно-исследовательских работ

в рамках МАН школьников 2018 г.

Уҡ ыусыларҙ ың фә нни-тикшеренеү эше

республика конкурсы -2018

Номинацияһ ы:

Башҡ ортостан тарихы һ ә м мә ҙ ә ниә те

Темаһ ы: Мә ҫ кә ү мә ктә бе тарихы

Авторы: Ә бйә лилова Арина, 5-се класс уҡ ыусыһ ы, Башҡ ортостан Республикаһ ының Учалы районы Мә ҫ кә ү урта мә ктә бе

Етә ксеһ е: Мә ү литова Зилдә Ә хмә ҙ иә ҡ ыҙ ы, Башҡ ортостан Республикаһ ының Учалы районы Мә ҫ кә ү урта мә ктә бенең башланғ ыс кластар уҡ ытыусыһ ы

Йө кмә ткеһ е

Инеш............................................................................... 2- 3- се биттә р

I бү лек. Мә ктә п тураһ ында тә ү ге мә ғ лү мә ттә р.......... 4-6- сы биттә р

II бү лек. Яң ы мә ктә п тө ҙ ө лә.......................................... 6-9- сы бит

III бү лек. Мә ктә птең бө гө нгө һ ө.................................... 9-10 -сы биттә р

Йомғ аҡ лау....................................................................... 11-се бит

Ҡ улланылғ ан ә ҙ ә биә т..................................................... 12-се бит

Ҡ ушымта..........................................................................

Инеш

Мин Ә бйә лилова Арина булам. Учалы районының Мә ҫ кә ү урта мә ктә бендә белем алам.

Минең эшемдең темаһ ы: “Мә ктә бем тарихы”, йә ғ ни мә ктә бемдең ү ткә не һ ә м бө гө нгө һ ө. «Һ ә р кеше ү ҙ енең ауылының, халҡ ының тарихын белергә тейеш», – тигә н боронғ олар, ә инде белем алғ ан мә ктә бең дең тарихын белеү ауылың дың данын тағ ы арттыралыр, тип уйлайым.

Мә ҫ кә ү ауылында ҡ асан мә ктә п булдырылғ анын белеү ҡ ыйынлыҡ тыуҙ ырманы миң ә. Сө нки уҡ ығ ан мә ктә бем ө сө н заманында янып-кө йө п йө рө гә н олатайым ул турала бик яҡ шы белә. Олатайым, Ғ айсин Ҡ адир Закир улы, ауылда мә ктә п булғ аны ө сө н ә ле булһ а ғ орурланып йә шә й.

Борон мә ктә п кеше ө йө ндә булғ ан. 1922 йылда (хә ҙ ерге медпункт эргә һ ендә була) мә ктә п бинаһ ы тө ҙ ө лә. Ә 1976 йылда тө ҙ ө лгә н яң ы мә ктә п ә ле лә йә шә п, белем биреп килә.

Ошо тарихты ө йрә неү – эҙ лә неү эшемдең маҡ саты булып тора. Ү ҙ ең дең мә ктә бең дең ү ткә нен, тормошон ө йрә неү – бик ҡ ыҙ ыҡ лы, файҙ алы, кә рә кле эш. Маҡ сатыма ирешер ө сө н тү бә ндә ге бурысты ү тә нем: мә ктә п тарихы буйынса факттарҙ ы табыу, ө йрә неү һ ә м башҡ аларғ а еткереү.

Эҙ лә неү обьекты: боронғ онан алып бө гө нгө кө нгә тиклемге мә ктә п тарихы.

Эҙ лә неү предметы: белем алыу ө сө н шарттар булдырылғ ан Мә ҫ кә ү мә ктә бе.

Эҙ лә неү эшенең методтары:

· Мә ктә п музейынан кә рә кле материал ҡ улланыу: эштебашҡ арғ анда, мә ктә п тураһ ында сығ арылғ ан альбом ҡ улланылды. Уны 1980 йылдарҙ а уҡ ыусылар тө ҙ ө гә н.

· Ә ң гә мә. Материал туплағ андаолатайым һ ә муҡ ытыусы-ветеран менә нһ ө йлә шеү булды.

· Эҙ лә неү. Материалдарҙ ы (тө рлө мә ғ лү мә ттә р, фотоһ ү рә ттә р) уҡ ытыусым ярҙ амындайыйыуһ ә мө йрә неү.

· Анализлау. Эҙ лә неү нигеҙ ендә мә ктә птең йә шә ргә, ү ҫ ергә, йә шә рергә тырышлығ ы тураһ ында һ ығ ымта яһ алды.

Эҙ лә неү эшебернисә этаптан торҙ о:

1. Тема буйынса материалдар туплау(гә зиттә рҙ ә баҫ ылғ ан мә ҡ ә лә лә р)

3. Уҡ ытыусы-ветерандар, ауыл кешелә ре менә н ә ң гә мә ү ткә реү.

4. Материалды системағ а һ алыу.

5. Эҙ лә неү эше буйынса папка, фотоальбом булдырыу.

6. Эҙ лә неү эше буйынса презентация тө ҙ ө ү.

Эҙ лә неү ҙ ең практик ә һ ә миә те:

Йыйылғ ан материалдар артабан мә ктә птең тарихын ө йрә неү менә н бергә, уҡ ытыусылар, уҡ ыусылар тормошон ө йрә неү гә, йә ғ ни шә хестә рҙ е белергә мә ктә п музейында файҙ аланыла ала.

Эшемдең структураһ ы: тикшеренеү эше инештә н, тө п ө лө штә н, йомғ аҡ лауҙ ан, ҡ улланылғ ан ә ҙ ә биә т исемлегенә н һ ә м ҡ ушымтанан тора.

Эҙ лә неү эшемдең гипотезаһ ы: Ә гә р мә ктә бең дең тарихын яҡ шы белһ ә ң, мә ктә пкә барып ҡ ына ҡ айтмайһ ың, мә ктә бең ә хө рмә т йө ҙ ө нә н - тырышып уҡ ыйһ ың, уны һ аҡ лайһ ың, ү ҫ терә һ ең, шә хес булып йә шә йһ ең.

I бү лек. Мә ктә п тураһ ында тә ү ге мә ғ лү мә ттә р

Мә ҫ кә ү ауылының тә ү ге уҡ ытыусыһ ы Хә митовИшмө хә мә т Хә мит улы була (ҡ ушымта 1). Ул 1890 йылда ошо ауылда тыуғ ан. Ү рге Урал (Верхнеуральск) мә ҙ рә сә һ ен 1910 йылда тамамлай һ ә м шунда хә лфә була. 1915 йылда һ уғ ышҡ а алынып, пленғ а элә гә. 1919 йылда ә йлә неп ҡ айтып, 29 йә шендә яң ы тормош тө ҙ ө ргә тотона. Кеше ө йө ндә балалар уҡ ыта башлай. Уны халыҡ яратып Ишми хә лфә тип йө рө тә. 1922 йылда ауылда бә лә кә й генә булһ а ла мә ктә п бинаһ ы тө ҙ ө лә. Ишмө хә мә т Хә мит улы Хә бетдинов Мө хә мә ҙ и бабай менә н бергә уҡ ыта башлай. Бә лки, кеше ө йө ндә уҡ ытҡ анда уҡ бергә эшлә гә ндә рҙ ер. Ишми хә лфә, беҙ ҙ ең ауылда 1935 йылғ а тиклем эшлә п, кү рше Йә ндек ауылында биш йыл белем бирә. Һ уң ынан кире Мә ҫ кә ү гә ҡ айта. Мө хә мә ҙ и бабай ауылдың хә лле кешелә ренең береһ е була, ул ү ҙ ирке менә н йә шә гә н йортон ауылғ а мә ктә п итеп бү лә к итә. Ишми хә лфә шунда уҡ ыта башлай. Был йорт теге мә ктә птә н ҙ урыраҡ булһ а ла, балалар бында ла һ ыймай хатта. Ишмийә ров Сабирйә ндең ө йө ндә ике класс уҡ ый. Унда Сораман ауылынан Шакирова Фая уҡ ытыусы була: бик актив комсомолка ликбездар ойоштора, йә ғ ни ауылда наҙ анлыҡ ты бө тө рө ү гә бик кү п кө с һ ала. Уҡ ыуғ а, яң ы тормошҡ а ө ндә п гә зиткә мә ҡ ә лә лә р яҙ а.

Ишмө хә мә т Хә мит улы халыҡ мә ғ арифын ү ҫ тереү ҙ ә хеҙ мә ттә ре ө сө н 1944 йылда Хеҙ мә т Ҡ ыҙ ыл Байраҡ ордены менә н наградлана. Хә лфә 1948 йылдың 18 ғ инуарында ү пкә ауырыуынан ү лә.

Ул ауыр йылдарҙ а эшлә гә н Мә ҫ кә ү мә ктә бе уҡ ытыусылары исемлеге:

Хә бетдинов Мө хә мә ҙ и Хө ббетдин улы

Хә митов Ишмө хә мә т Хә мит улы

Ғ ә ниева Хә ҙ исә (Сораман)

Йыһ аншина Мә рйә м (Сораман)

Мә хмү тов (Сораман)

Шакирова Фая (Сораман)

Дауытова Фә риҙ ә

Ваһ апов Йосоп (Ү рге Урал ҡ алаһ ы)

Вә литова Мә рхә бә Хә ҙ ис ҡ ыҙ ы

Вә лиев Нә жип Хә лит улы

............ Мә фтуха

Ниғ ә мә туллина Вә силә Ә хмә т ҡ ыҙ ы (ҡ ушымта 2)

Латыпова Ә нү зә (Наурыҙ ауылы) – 1951йыл

Лоҡ манова Хә сибә Хә ҙ ис ҡ ыҙ ы (ҡ ушымта 3)

Мирасова Зилиә Закир ҡ ыҙ ы

Хисбуллина Фә нү зә Ғ ә тиә т ҡ ыҙ ы (ҡ ушымта 4)

Бапанина (Нажарова) Хә снә Усман ҡ ыҙ ы (Сә нсә р ауылы)

Бү лә кова Тә слимә Хә йбулла ҡ ыҙ ы (ҡ ушымта 5)

Тө ҙ ө ү сеһ е Ғ ә лин Жә ү ҙ ә т Лоҡ ман улы

(Мә ҫ кә ү урта мә ктә бенең уҡ ытыусы-ветераны),

уғ а ярҙ ам итеү се

Камалова Мә фрү зә Хә мит ҡ ыҙ ы (Наурыҙ ауылы),

15-17 август 2015 йыл.

Мә ҫ кә ү ҙ ә шул йылдарҙ а Вә литова Мә рхә бә Хә ҙ ис ҡ ыҙ ы эшлә й (ҡ ушымта 6). Ул 1914 йылдың 10 июнендә Ҡ аҙ аҡ ҡ ол ауылында бай ғ аилә лә тыуғ ан. Биш балалы ғ аилә лә Мә рхә бә апай иң кесеһ е була. Мә ктә пте тамамлағ ас уҡ уҡ ыта башлай, ликбезда эшлә й. 1930 йылда Сермә ндә 8 айлыҡ уҡ ытыусылар курсын тамамлай. 16 ғ ына йә шенә н тө рлө ауылдарҙ а эшлә й. Шул уҡ ваҡ ытта Ө фө лә 1930 йылда техникумда ситтә н тороп уҡ ый. Ата-ә сә һ ен ҡ улғ а алыу ваҡ ытында Себергә ебә рә лә р. Шул йылдарҙ а Мә ҫ кә ү гә эшкә килеп, Билалов Шамилғ а тормошҡ а сығ а. Улар оҙ аҡ, бә хетле тормош кө тә. 1938 йылда Фә рит, 1914 йылда Камил тыуа.

Мә рхә бә апай Мә ҫ кә ү мә ктә бендә 1940-1953 йылдарҙ а уҡ ытып, II тө ркө м инвалиды булып, 1960 йылда хаҡ лы ялғ а сығ а. Уның кү п уҡ ыусылары – билдә ле шә хестә р: Бү лә ков Рафиҡ, Бү лә ков Илдус, Байназаров Наил, Йә һ ү ҙ ин Туғ аҙ аҡ, һ. б.

Олатайым, Ҡ адир Закир улы ла ошо 4 йыллыҡ мә ктә птә белем алғ ан.

2 һ ә м 4 кластарҙ а - Нә жип Хә мит улы Вә лиев, 1 һ ә м 3 класта Мә рхә бә Хә ҙ ис ҡ ыҙ ы Вә литова уҡ ытты тип хә терлә й олатайым. Ү рге Урал ҡ алаһ ынан Ваһ апов Йосоп тигә н ир кеше Мө хә мә ҙ и бабайҙ ың ө йө ндә уҡ ытыуын да белә ул.

4-се кластан һ уң балалар уҡ ыуҙ ы Наурыҙ урта мә ктә бендә дауам итә лә р ине. Ул заманда 9-10 йә шлек бала-сағ а интернатта йә шә п, ү ҙ кө ндә рен ү ҙ ҙ ә ре хә л итергә тейеш булғ андар. Артабан минең һ ү ҙ ем ошо Мә ҫ кә ү мә ктә бенә нисек нигеҙ һ алыныуы, нисек тө ҙ ө лө ү е хаҡ ында.

12 3 Следующая ⇒