Ұ йымдастыру кезең і:
І Ү й жұ мысын тексеру, ө ткен тақ ырыпқ а қ орытынды жасау.
Миғ а шабуыл
- Сұ йық ө зіне батырылғ ан денеге неліктен тө меннен жоғ ары қ арай бағ ытталғ ан қ ысым тү сіреді?
- Архимед кү шінің ә рекеті қ алай байқ алады?
- Архимед кү ші қ андай шамаларғ а тә уелді?
- Архимед заң ын пайдалана отырып, дененің тығ ыздығ ын қ алай анық тауғ а болады?
Сұ рақ тарғ а дұ рыс жауап берген оқ ушыларғ а жетон беріледі.
Судағ ы денеге ә сер ететін кері итеруші кү ш Архимед кү шін жә не кері итеруші кү ш қ андай физикалық шамаларғ а тә уелді екенін анық тау ү шін оқ ушылар пазл арқ ылы ү ш топқ а бө лінеді. (Видеоролик кө рсетіледі)
Бө лінген топтарғ а ү ш тү рлі тапсырма беріледі.
Сабақ та пайдаланғ ан қ ұ рал-жабдық тар: суы бар ыдыс, массасы ә р тү рлі жү ктер, динамометр, мензурка, жіп, мектеп таразысы, кө лемдері ә р тү рлі жү ктер жә не тығ ыздығ ы ә р тү рлі сұ йық (су, сұ йық май)
І топ
1-тапсырма: Су ішінде массасы 100г денеге ә рекет ететін ығ ыстырушы кү шті ө лше у
Жұ мыстың барысы:
1. Мензурка кө лемімен жү ктің кө лемін анық тау
2. Дененің ө лшеген Vд кө лемі мен су ρ су тығ ыздығ ы бойынша ығ ыстырылғ ан су салмағ ын табу. Р0= ρ су Vд g
Vд=V2-V1 V1-судың бастапқ ы кө лемі
V2- дене салынғ аннан кейінгі кө лемі
3. Денені жіпке байлап, динамометр ілгегіне іліп жә не оғ ан ә рекет етеін ауырлық кү шін (дененің ауадағ ы салмағ ын) мә нін табың дар. Р-?
4. Динамометрге ілінген жү кті тү гелімен суғ а батырып, оның су ішіндегі салмағ ын анық таң дар. Р1-?
5. Ығ ыстырушы кү ш ығ ыстырылғ ан су салмағ ына тең бе? Тексерің дер.
6. Тә жірибені басқ а денемен жасаң дар
7. Кестеге алынғ ан мә ліметтерді жазу
Жұ мысты орындап, есептеулерді реттеп жазып, шық қ ан қ орытындыны тұ жырымдай білуге ү йретемін.
Тә жірибе реті
| Дененің кө лемі, vд, м3
| Дене ығ ыстырғ ан сұ йық салмағ ы
Ро, Н
| Дененің ауадағ ы салмағ ы Р, Н
| Сұ йық тық тағ ы дене салмағ ы
Р1, Н
| Ығ ыстырушы кү ш
Fы =Р- Р1, Н
|
|
|
|
|
|
|
Оқ ушылар зертханалық жұ мысты жасап болғ ан соң ө здері қ орытынды жасаулары тиіс.
Қ орытынды:
1. Ығ ыстырушы кү ш, дене ығ ыстырып шығ арғ ан судың салмағ ына тең
2. Сұ йық тық қ а салынғ ан денеге кері итеруші кү ш ә сер етеді
ІІ топ
2-тапсырма Сұ йық қ а батырылғ ан денеге ә рекет ететінFыығ ыстырушы кү штің дене кө леміне байланысты екенін тексеру
Қ ұ рал – жабдық тар: мектеп таразысы, массасы 100 гр болатын кө лемдері ә р тү рлі екі дене, суы бар екі ыдыс.
Жұ мыстың барысы:
1. Жү ктерді таразы иіндеріне бекітіп, таразыны тепе тең дік қ алпына келтірің дер;
2. Егер екі денені де суы бар ыдыстардың ішіне батырсақ, таразының тепе тең дігі бұ зыла ма? Сұ рақ қ а жауап берің дер. Жауаптарың ды тә жірибеде тексерің дер.
ІІІ топ
3-тапсырмаFыығ ыстырушы кү штің ρ с сұ йық тығ ыздығ ына байланысты екенін тексеру
Қ ұ рал – жабдық тар: мектеп таразысы, массалары мен кө лемдері бірдей екі дене, суы бар жә не судан басқ а кез келген сұ йық қ ұ йылғ ан ыдыстар;
Жұ мыстың барысы:
1. Жү ктерді таразы иіндеріне бекітіп, таразыны тепе тең дік қ алпына келтірің дер;
2. Егер бір денені де суы бар ыдысқ а, екіншісін басқ а сұ йық қ ұ йылғ ан ыдысқ а батырса, таразының тепе – тең дігі бұ зыла ма? Сұ рақ қ а жауап берің дер. Жауаптарың ды тә жірибеде тексерің дер.
Ә р топ ө здері тә жірибені қ орытындылап, ортағ а шығ ып нә тижесін тү сіндіреді.
Барлық топты тың дап болғ ан соң оқ ушылар Архимед кү ші қ андай физикалық шамаларғ а тә уелді, қ андай шамағ а тә уелді емес екенін ө здері қ орытынды жасайды.
Дұ рыс қ орытынды жасағ андарды оқ ушылар ө здері бағ алайды; (жетоннан беріледі)
Есептер шығ ару (Жеке жұ мыс)
1. Мә рмә р жә не мыс кесектерінің массалары тең. Олардың қ айсысын суда кө теру оң айырақ? Ө з ойың ызды дә лелдеп, толық жазың ыз.
;
2. Бір ағ аш білеушені сынап қ ұ йылғ ан ыдысқ а, сосын су қ ұ йылғ ан ыдысқ а, одан соң керосин қ ұ йылғ ан ыдысқ а салғ андағ ы жағ дайда білеушеге ә рекет ететін Архимед кү шін салыстырың дар. Дұ рыс шығ арғ ан оқ ушыларғ а жетондар беріледі.
Бағ алау жетондар арқ ылы
|