Иң уңышлы юл – шәхси үрнәк

Иң уң ышлы юл – шә хси ү рнә к

(“Авыл мә ктә бе шартларында бала шә хесен тә рбиялә ү ” темасына ата-аналарга мө рә җ ә гать)

Гыйбадуллина Роза Солтангали кызы,

Зә й районы Югары Налим урта мә ктә бенең югары категорияле татар теле һ ә м ә дә бияты укытучысы

Хө рмә тле ата-аналар!

Бү генге очрашуда без “Авыл мә ктә бе шартларында бала шә хесен тә рбиялә ү ” темасына сө йлә шербез. Авыл мә ктә плә ре ө стенә кү сә к кү тә релгә н чорда бу темага сө йлә шү бик урынлы булыр дип саныйм.

Бү ген авыл мә ктә бе темасы – халыкның иң авырткан җ ире. Бала саны аз булу сә бә пле, авыл мә ктә плә ре кү плә п ябыла. Бу кадә ресе берә ү гә дә сер тү гел. Лә кин хә лнең ни дә рә җ ә дә мө шкел булуын бө тен тирә нлеге белә н бары без ү зебез генә (авыл халкы гына) аң лыйбыз. Чө нки Без – авыл җ ирендә яшә ү че соң гы могиканнар (бетеп баручы халык), кү рә сең. Йортлар бушый, авыл картая! Авыл белә н бергә тел дә бетә, тел бетсә, миллә т тә бетә. Кү рә сезме, бү генге кө ндә безнең кулда – миллә т язмышы! Ә йе, ә йе, миллә т язмышы!!! Бу – яң гыравыклы сү з генә тү гел. Ә чынбарлык. Ә гә р без кул кушырып утырсак, чынлап та шулай булачак. Безгә (миллә ткә ) ү зебездә н башка беркем дә ярдә м итмә ячә к. Ә без – шушы миллә тнең бер кыйпылчыгы!

Без нә рсә эшли алабыз соң? Бик кү п нә рсә! Безнең нә сел дә вамчыларыбыз – балаларыбыз бар. Балаларыбызны без шундый итеп тә рбиялә ргә тиешбез, алар безнең генә тү гел, ә бө тен бер миллә тебез дә вамчылары булырга тиеш! Димә к без кечкенә дә н ү к аларга миллә т, халык, Ватан, килә чә к тө шенчә лә рен ныклап аң латырга, сең дерергә тиешбез. Ә болар барысы да туган авылдан, туган нигездә н, ата-ана алдындагы бурычтан башлана. “Бә хет аналарның аяк астында! ”, “Ата хакын хаклау”, “Чит җ ирлә рдә солтан булганчы – ү з илең дә олтан булсаң чы! ”, “Туган туфрак”, “Кендек каны тамган җ ир”, “Җ ирсү ” кебек сү злә рнең асылын аң латырга. Һ ә м шундый итеп тө шендерергә – бала кү ң елендә мә ң гелеккә уелып калсын! Буыннан буынга тапшырылырлык булсын. Ә йе, ансат эш тү гел. Лә кин безгә ү рнә к алырлык, ө йрә нерлек җ ирлек бар. Бә лки ишеткә негез дә бардыр: Пенза ө лкә сендә Ә лә зә н дигә н авыл бар, Мордовия республикасындагы Белозерье авылы, Чувашиядә ге Шыгырдан, Урмай авыллары... Исемлекне дә вам итә ргә дә була. “Халкым минем” тапшыруын карап барсагыз, бу авыллар турында бик матур сюжетлар кү рсә телә. Авылларның тө зеклеге, эшмә кә рлә рнең кү плеге, халкының эш сө ючә нлеге турында сө йлә нә. Без дә эшсез ятмыйбыз, безнең дә авылыбыз – Аллага шө кер, эш нә рсә дә соң? Менә шушы сорауга җ авап эзлә ргә кирә к. Иң беренче аерма – мин алдарак искә алган авылларда дин кө чле. Аларның иманы нык. Кыйблалары билгеле. Бә лки безгә дә эшне шуннан башларгадыр? Ни генә булмасын, мө мкинлекне кулдан ычкындырмаска иде. Шә һ ә р баласының авылга кайтасы юк. Аларга синең авылың ның бары ни дә, югы ни... Моның шулай икә нен “югарыдагылар” да аң лый. Ниндидер чаралар да кү рергә азапланалар. Хә терлисездер, класс белә н колхозда калдырулар да булды. Лә кин мә җ бү р итү нең нә тиҗ ә се тү бә н була шул.

Игътибар иттегезме? Ул авыллар Татарстаннан читтә урнашкан бит. Бә лки сә бә пне шуннан эзлә п караргадыр... Татарстан авылларының җ ирлә рен инвесторларга бирделә р. Ә алар, ү з чиратында, авыл халкы белә н 49 елга аренда килешү е тө зеде. Крепостнойлыктан азат итү кебегрә к килеп чыга тү гелме соң? Бу ө лкә дә мин белгеч тү гел, уйланырга җ ирлек бар, дип кенә ә йтү ем.

Сү з башым бит Шү рә ле, дигә ндә й, тә рбия темасына ә йлә неп кайтыйм.

Һ ә р ата-ана ү з баласының тә рбияле һ ә м белемле булуы ө чен шартлар тудырырга тиеш. Билгеле, бу шартлар һ ә р гаилә дә тө рлечә. Лә кин шунысы бә хә ссез, һ ә ркайсыбыз баланың бә хетле булуын тели. Ә мма бә хет тө шенчә сен дә тө рлебез тө рлечә аң лый. Кемдер ө чен бә хет – мул тормыш, кемдер ө чен – карьера, ... ә кемдер ө чен ул – авылың ның чә чә к атуы, авылдашларың ның таза тормышы булырга да мө мкин бит...

Уйласаң, уйларга урын бар... Ү рнә к алырлык авыллар да юк тү гел, киң ә ш бирерлек эшлекле егетлә ребезгә дә кытлык сизелми. Бары кыюлык, тә вә ккә ллек җ итми. Революцияне бө тен кеше ясамый аны. Башкаларны ә йдә п барырлык, зур эшлә ргә дә ртлә ндерерлек егетлә р кирә к, кызлар кирә к. Менә сезнең белә н безнең бурыч – шул! Балаларыбызның ө сте бө тен, тамагы тук булу гына җ итми. Аларда кү ң ел кө рлеге, килә чә ккә ө мет, зур эшлә р майтарырлык тә вә ккә ллек, максатчанлык һ ә м бү ген кү плә ребезгә җ итенкерә ми торган башка бик кү п сыйфатлар тә рбиялә ргә кирә к балаларда. Лә кин моң а ничек ирешергә соң? Сү з белә н генә, ү гет белә н генә ә ллә ни ерак китеп булмый, билгеле. Иң уң ышлы юл – шә хси ү рнә к. Балаларыбызның тә рбияле булуын телә сә к, иң беренче ү зебез тә рбияле булырга тиешбез. Аларга ү рнә к булырлык гамә ллә р кылырга, мө мкин булган кадә р бу эшлә ргә балаларны да тартырга тырышырга кирә к. Гаилә белә н табигатькә чыкканда, берочтан чишмә лә рне чистартырга мө мкин. Я булмаса, бергә лә п кү рше ә бигә ярдә м итә ргә була. Авылдагы кү пер, басмаларны тө зә тү дә тә рбия чарасы булыр иде...

Баланың нинди булуы кү бесенчә ата-анадан тора. Безнең һ ә р адымыбыз, һ ә р хә рә кә тебез балалар кү з алдында. Алар киптергеч кебек, барысын да сең дерә лә р. Димә к, баланың нинди булуын телә сә к, ү зебезгә дә шундый булырга кирә к.

Гаяз Исхакыйның “Ике йө з елдан соң инкыйраз” дигә н ә сә ре барыбызга да сабак булырлык. Бу ике йө з елны озаккарак сузу һ ә ркайсыбызның бурычы булса иде.

Уң ышлар телим!