АДАМЗАТТЫҢ АЛЫБЫ – АКАДЕМИК СӘТБАЕВ

Ө мірбаяндық анық тамалық:

Қ. И. Сә тбаев – XX ғ асырдың аса кө рнекті геолог-ғ алымы, қ оғ ам жә не мемлекет қ айраткері, геология-минералогия ғ ылымдарының докторы (1942), профессор (1950), КСРО ғ ылым Академиясы қ азақ филиалының геология ғ ылымдары Институтының тұ ң ғ ыш директоры(1941-1964), аталмыш филиалдың Президиум тө рағ асының орынбасары (1942-1946), Қ азақ КСР ғ ылым академиясының тұ ң ғ ыш президенті (1946-1952 жә не 1955-1964), Қ азақ КСР Ғ А-ның академигі (1946), КСРО Ғ А-ның академигі (1946), КСРО Ғ А-сы Президиумының мү шесі (1961-1964), КСРО геологтарының Ұ лттық комитетінің тө рағ а орынбасары (1957-1964), Тә жік Ғ А-ның қ ұ рметті мү шесі (1951), Қ азақ стан Компартиясы ОК-нің мү шесі (1949), КСРО Жоғ арғ ы Кең есінің депутаты, КСРО Жоғ арғ ы Кең есі тө рағ асының орынбасары (1962-1964), Мемлекеттік (1942) жә не Лениндік (1958) сыйлық тардың лауреаты.

«Ә р адам ө зінің туғ ан жерімен тұ ғ ырлы, ө зінің тү п-тамырын ұ мытпай, Отанымен бірге жасап, Отанымен бірге тыныстап, сол ү шін ө мір сү ре білген жағ дайда ғ ана ол шын мә ніндегі ұ лы тұ лғ ағ а айналады. Тағ дыр қ аншалық ты қ иын болғ анымен, адам оны ө згерте алатындай кү шке ие». Қ азақ стандық белгілі журналист Г. Доронинаның бұ л сө здерін толығ ымен XX ғ асырдың кө рнекті ғ алымы, қ азақ елінің сү йікті перзенті Қ аныш Имантайұ лы Сә тбаевқ а қ аратып айтуғ а ә бден болады. Даң қ, атақ марапаттар – мұ ның бә рі оғ ан ірі істерінің, ақ ыл-ойы мен жігерінің, орасан зор ең бегінің нә тижелері ретінде кейін берілген еді. Ол тек бір рет қ ана тағ дырдың тауқ ыметіне кө нуге мә жбү р болды...

Академик С. Б. Балмұ хановтың естеліктерінен: «Қ аныш Имантайұ лы ауыр сырқ атқ а шалдық ты. Оның асқ азанынан қ атерлі ісік тапты. Консилиумнан кейін сә улелік емдеу жү ргізу қ ажеттігі шешілген болатын. Кабинетінде аталмыш консилиум ө ткен КСРО денсаулық сақ тау министрі, профессор Сергей Курашев Министрлер Кең есінің қ аулысын жария етті. Онда: Қ. И. Сә тбаевты Ұ лыбритания немесе Швеция емханаларының біріне жіберу керектігі шешілген еді. Анастас Микоянмен тікелей желі арқ ылы сө йлескен Қ аныш Имантайұ лы Ү кіметке ө зінің алғ ысын айтып, кү тпеген ұ сыныс туралы ойлануғ а уә де берді. «Москва» қ онақ ү йіне қ айтып келген соң, Қ. Сә тбаев шағ ын жиналыс ашты, оғ ан емдеуші дә рігері ретінде мен де қ атыстым. Қ аныш Имантайұ лы ұ зақ уақ ыт ү ндеместен, алхоры жемісі қ осылғ ан қ ою шайды ішумен болды. Біздің бә ріміз оны ү нсіз кү ттік. Ақ ырында, ол бізге қ арап: «Мен секілді сырқ атқ а шалдық қ ан жү здеген жерлестерім тіпті Алматығ а дейін жете алмай жатқ анда, мен қ айтіп Англияда емделмекпін? » дегенді айтты.

Біз ү немі ә рі шынайы тү рде Қ аныш Имантайұ лы Сә тбаевты ұ лттың мақ танышы, аса кө рнекті ғ алым, Қ азақ стан ғ ылым Академиясының ұ йымдастырушысы жә не тұ ң ғ ыш президенті ретінде айтамыз. Алайда, халық тың оғ ан деген шынайы сү йіспеншілігін терең дей тану ү шін осылардың ө зі аздық етер еді. Академик Ш. Шө кин ө зінің «Ө мірдің тө рт мезгілі» кітабында сипаттағ ан «Халық тық » қ асиет - Қ. Сә тбаевтың бір қ ыры болды.

Дә л осы қ ыры біз келтіріп отырғ ан кө ріністе жарқ ын тү рде аң ғ арылады. Осы қ ыры оның ә рбір істерін айқ ын етті, осы қ ыры арқ ылы оның ә рбір кү рделі де маң ызды шешімдері пісіп жетілді, оғ ан деген қ арапайым адамдардың, жерлестерінің сү йіспеншілігі туды.

Егер Қ. И. Сә тбаевтың ө мір жолына назар аударсаң, оның барлық қ ызметі тек жең істерден тұ рады деген байламғ а келесің.

Болашақ ғ ұ лама ғ алым 1899 жылдың 12-сә уірінде Павлодар уезіне қ арасты Ақ келін болысының № 4 ауылында (бү гінгі Павлодар облысы, Баянауыл ауданындағ ы Тең дік ауылы) дү ниеге келді. Бес жасар Қ аныш анасы Ә лиманың қ азасын басынан ө ткереді. Ә кесі Имантай – барлық жақ ын туыстары секілді, ө ң ірдегі сауатты, ә дебиет саласы жә не туғ ан жерінің тарихы жө нінде терең білімге ие, орыс, парсы жә не араб тілдерінде жетік сө йлейтін адам болғ ан. Ол ө зінің анадан ерте жетім қ алғ ан кенже ұ лын ерекше жақ сы кө рді. Ә ке жү регі он екі жасар Қ анышты қ алағ а оқ уғ а жіберуге қ анша қ арсылық білдірсе де, оның болашағ ына деген қ амқ орлық пен дұ рыс ойлаушылық ө з дегеніне кө ндіреді. Сол уақ ытта Баянауыл ө ң ірінің барлық жастары ү шін ү лгі тұ тып, еліктеп, ұ қ сағ ылары келетін адамдары – болашақ академиктің ә ке жағ ынан туысқ ан немере ағ асы Ә бікей Зейінұ лы Сә тбаев болатын.

Ә бікей Зейінұ лының соң ынан Қ аныштың ағ асы Ғ абдұ лғ азиз жә не Ә бікей ағ аның немере інісі Ә бдікә рім ілесіп, білім алу жолына тү сті. Бұ лардың ү шеуі де соң ын ала, 1937 жылы ГУЛАГ-тың қ асіретке толы қ абырғ аларында қ аза тапты.

Қ аныш Имантайұ лы қ алдырғ ан «ү ш алып» - Ү лкен Жезқ азғ ан, Геология ғ ылымдары институты, Қ азақ стан ғ ылым Академиясы екенінің ө зі – ү лкен мә ртебе. Академик Қ. Сә тбаевтың қ ызығ ушылық кө кжиегі кең болды. Жас кү нінде отбасында алғ ан тамаша тә рбиеден бастап, ө мірінің соң ына дейін Қ аныш Имантайұ лының бойында халқ ының тарихына, мә дениеті мен ә дебиетіне деген шынайы қ ызығ ушылық жатты. Балалық шағ ында қ алыптасқ анның бә рі одан орасан зор кү ш болып байқ алды, мұ ның себебі - Қ аныш Сә тбаевтың нағ ыз толысқ ан шағ ы оның 20-30 жылдары Қ азақ станның рухани Меккесі - Семейдегі ө мірімен тұ спа-тұ с келуінде жатқ ан шығ ар. 1918 жылы Семей мұ ғ алімдер семинариясын тә мә мдағ аннан кейін оның нағ ыз ең бектегі қ ызметі басталады. Ол екі жылғ а жуық мұ ғ алім болып жұ мыс істеп, 1920-1921 жылдары Баянауылда халық соты болып тағ айындалды. 20-30 жылдары кө шпенді ауылдардың ә лекке тү суімен бірге тұ тастай жанрлар мен музыкалық формалар болмыстан жоғ алып кету қ аупі алдында қ алғ ан еді: ауызша музыкалық дә стү р ерекше қ арқ ынмен жазбаша жә не кә сіби-сахналық мә дениетке орын ығ ыстырды. Қ. И. Сә тбаевтың жинап берген 25 халық ә нінің сө здері мен ноталары кейін этнограф-музыкатанушы А. В. Затаевич арқ ылы «500 қ азақ ә ні» кітабына енгізілді. Қ. И. Сә тбаев қ азақ тың халық музыкасы қ азынасына ө зіндік сү белі ү лесін қ осты. Оның баспасө здегі жарияланымдары қ азақ тың музыкатану негізінің алғ ашқ ы тастарын қ алады. Қ аламынан отандық музыка тарихы жө нінде бірқ атар қ ұ нды жұ мыстар туғ ан академик Ахмет Жұ бановты музыка мұ раларын зерттеуге тартқ ан Қ аныш Имантайұ лы еді. Назар аударарлық факт: халық қ а кү нделікті нан тауып беру мә селесі ғ ана тұ рғ ан 1945 жылы Қ аныш Имантайұ лы Қ азКСР ғ ылым Академиясының филиалынан ө нертану секторын ашуғ а қ ол жеткізеді.

Ө нер жә не ә дебиет мә селелерінде Қ аныш Имантайұ лы ү немі жан-жақ ты, терең білімнің иесі болды. Оның қ аламынан М. Ә уезовтің «Абай жолы» романы туралы алғ ашқ ы ғ ылыми ең бектердің бірі – «Қ азақ совет ә дебиетінің кө рнекті туындысы» атты зерттеу-мақ ала туды. Аталмыш мақ алада Қ. И. Сә тбаев сыншы жә не ә дебиет қ айраткері ретінде шеберлік пен талғ ампаздық танытады. Айта кетер ерекше жә йт – «Литературная газета», «Қ азақ ә дебиеті» газеттері жә не «Жұ лдыз», «Простор» секілді беделді басылымдар Қ аныш Имантайұ лына ә дебиет жә не ө нер мә селерлері туралы мақ алалар беруге жиі сұ раныс білдіріп отырды. Оның мазмұ ны терең, тақ ырыбы ауқ ымды мақ алалары кө п ретте проблемалық сипатта жазылды. Ғ алымның ә дебиет мә селелеріне деген қ ызығ ушылығ ы жастық шағ ында тарихты жә не оның фольклордағ ы бейнесін оқ ып-білу арқ ылы қ алыптасты. 1923 жылы Қ. И. Сә тбаев жарияланымдарының алғ ашқ ысы – «Обағ ан» мақ аласы жарық қ а шық ты. Болашақ академиктің баспасө з бетіне шық қ ан алғ ашқ ы ең бегі кө ркем поэтикалық ә леммен қ абысып жатты.

Қ аныш Сә тбаевтың редакциялығ ымен жә не алғ ысө зімен шық қ ан «Ер Едіге» поэмасының ғ ылыми басылымы ерекше қ ұ ндылық қ а ие болды. Мұ нда ол Шоқ ан Уә лихановтан кейін тұ ң ғ ыш рет қ азақ халқ ының шоқ тығ ы биік туындысы – «Едіге» поэмасына жү йелі талдау жасап, ғ ылыми бағ а береді.

Тарихты, ә дебиет пен ө нерді зерттеу ү шін бү гінгі кү ні де ерекше қ ұ нды боп отырғ ан Қ. И. Сә тбаевтың тағ ы бір мақ аласы – «Қ азақ тың ұ лттық театры туралы» ең бегі. Ең бекте ғ алымның қ азақ тың театр ө неріне пайымды ә рі терең талдау жасауы – ерекше керемет кө рсетілген.

Қ алай десек те, тарих, ә дебиет жә не ө нер туралы зерттеулер – оның кө п қ ырлы талантының бір ғ ана ширегі болды. Қ аныш Имантайұ лы қ андай да бір жоғ ары лауазымда болса да, дә л сол сә тте нең дей іспен айналысып жү рсе де, ү немі қ арапайым ә рі қ ысқ а тү рде «Инженер-геолог Сә тбаев» деп танысады екен.

Геология – ғ алымның ө мірлік икемділігі, оның барлық ө мірінің негізгі ісі болды.

1921 жылы Қ. Сә тбаев ү шін ө мірлік мә ні зор оқ иғ а болды. Ол Баянауылғ а емделуге келген Томск технология институтының профессоры М. А. Усовпен кездеседі. Сол жылы болашақ академиктің байырғ ы арманы орындалып, ол Томск технология институтының тау-кен факультетінің студенті атанады.

Оғ ан білім берген мұ ғ алімдердің арасында орыс геологтарының ақ сақ алы, академик Владимир Афанасьевич Обручев те болды. Қ аныш Имантайұ лы Орталық Қ азақ стан аумағ ында жү ргізілген кө птеген геологиялық экспедицияларғ а қ атысады. Аталмыш экспедициялардың жетекшісі – Михаил Петрович Русаков еді. Ол кө птен бері Орталық Қ азақ станда мыс іздеумен айналысатын. Жас геологтың таң дауына осы адам ә сер еткен болуы керек – Сә тбаев та мыс кен орындарын іздеу жолына бет бұ рады. Қ аныш Имантайұ лы ө зінің 15 жылын арнағ ан Ү лкен Жезқ азғ анның бір ө зі ерекше бө лек жеке ә ң гімеге татиды. Біз тек геолог Сә тбаевтың Отан алдындағ ы сің ірген ең бектерін қ ысқ аша қ орытпақ пыз.

Қ азақ стан геология мектебінің жетекшісі, академик Сә тбаев геология ғ ылымының жетекші бағ ыты металлогенияда ө з ә дістемесін ашып, оның негізін қ алады. Аталмыш ғ ылыми бағ ыттың мақ саты барлық геология ғ алымдарында біркелкі міндетте қ олданылатын ә дістер синтезіне жинақ талады, ол – болжау карталарын жасау жолы арқ ылы ғ ылыми қ азбаларды қ ай аймақ қ а тарату жә не шоғ ырлауды алдын ала межелеу. Қ ойнауында негізінен Менделеевтің бү кіл периодтық кестесі жатқ ан Қ азақ станғ а мұ ның қ аншалық ты керегі бар екені артық ауыз тү сінікті қ ажет етпейді. Ә лемдік тә жірибеде тең десі жоқ «Кен орындары, темір рудаларының, марганецтің, мыстың, қ орғ асынның, молибденнің, қ алайының, алтынның, никельдің, кобальттың, сурьманың айқ ындалуы жә не аумақ тары» атты кешенді металлогендік болжау картасы дү ниежү зілік дең гейдегі тұ ң ғ ыш ең бек болып табылды. Бұ л жұ мыс Қ. И. Сә тбаевтың жетекшілігімен минералды-шикізат кешенін жасаудың негізі қ аланғ анын айғ ақ тады.

«Орталық Қ азақ станның болжау карталарын» жасау мен даярлау – XX ғ асырдағ ы отандық геология ғ ылымында орасан зор ірі жетістік болды десек, артық айтқ андық емес. Оғ ан дә лел ретінде 1958 жылы жетекшісі Қ. И. Сә тбаев бастағ ан бір топ қ азақ стандық ғ алымдардың Лениндік сыйлық қ а ие болғ анын айтуғ а болады. Сө з арасында, кезінде Қ. Сә тбаев ашқ ан Қ азақ станның минералды-шикізат ресурстары Президентіміз Н. Ә. Назарбаев жариялағ ан елдің 2030 жылғ а дейінгі даму Стратегиясында жетекші орын алып отырғ анын айта кеткен жө н. XXI ғ асырда отандық геологияны дамыту мә селесі кө ш басында Қ. Сә тбаев тұ рғ ан геология ғ ылымдары Институтымен тікелей байланысты екендігі сө зсіз.

Қ. И. Сә тбаевтың ғ ылым ә лемінде танылуы Ү лкен Жезқ азғ анды игеру жылдарымен байланысты. Жезқ азғ анғ а болашағ ы кү ң гірт кен орны ретінде қ арағ ан КСРО Геология комитеті қ ызметкерлерінің жалғ ан ғ ылымдық шү бә лануы мен сенбеушіліктерін тек Қ. И. Сә тбаевтың сенімі, зор танымы мен ынта-жігері жең іп шығ ады. Орталық геологтарының ойы ағ ылшындардан да қ олдау тауып жатты. Қ аныш Имантайұ лына «Жезқ азғ анда отырып алмаң ыз. Ө зің ізге бір болашағ ы бар ірі кен орнын тауып алың ыз» деп Орталық Қ азақ стан жер қ ойнауларының білгірі саналғ ан, Лениград геологтарының жетекшісі И. С. Яговкин де кең ес береді. Бірақ, Қ аныш Имантайұ лы Ү лкен Жезқ азғ анның болашағ ына деген сенімін жоғ алтпайды. Ол аталмыш кен орнының ашылу тарихына зер салып, кө пті кө рген кө некө з адамдардан сұ растырып, мұ рағ аттарды ақ тарады. 1927 жылдың жазында жас инженер бұ рғ ылауды бастап кетеді. Тек 1931 жылы ғ ана Жезқ азғ анның терең дегі рудалары туралы Сә тбаевтың ғ ылыми болжамы шындық қ а айналды. 1932 жылы Қ. И. Сә тбаев «Жезқ азғ анның мыс-рудалар ауданы жә не оның минералдық ресурстары» атты тұ ң ғ ыш ғ ылыми монографиясын жариялайды. Қ азақ стандағ ы зобалаң, нә убет-аштық тың басталуымен тұ спа-тұ с келген дә л осы жылдары ауыр хә лге тү скен кө птеген адамдар Ү лкен Жезқ азғ ан кә сіпорындарынан ө здеріне тұ рақ ты жұ мыс тапты. Ондағ ан жылдар ө ткеннен кейін жалпылай нә убеттен тірі қ алғ андар Қ аныш Имантайұ лы Сә тбаевтың есімін алғ ыспен еске алады. Алайда, 1932 жылы да Сә тбаевтың батыл ғ ылыми болжамдарына тү бегейлі салтанат қ ұ ру алыс болды: тек 1936 жылдың 25 наурызында ғ ана Г. К. Орджоникидзе Ү лкен Жезқ азғ ан мыс қ орыту комбинатының қ ұ рылысы туралы бұ йрық қ а қ ол қ ойды. 1937 жылы жер қ ойнауынан табылғ ан мыс қ орлары Жезқ азғ анды ә лемдегі ең ірі мыс кен орны деп атауғ а мү мкіндік берді. Қ. Сә тбаев Жезқ азғ анның қ ойнауы байлық тарын игеруде сің ірген ерен ең бегі ү шін сол кездегі жоғ ары награда – Ленин орденімен марапатталды. Қ иындық тарғ а толы жылдар жас ғ алымның бү кілодақ тық танылуымен аяқ талды.

Сұ рапыл соғ ыс жылдары Жезқ азғ ан тау-кен металлургиялық кешені стратегиялық маң ызғ а ие болып, Ұ лы Отан соғ ысында жең істі жақ ындатуғ а ерекше ү лес қ осты. Соғ ыстың ауыр жылдарында да Қ. И. Сә тбаевтың болашақ қ а деген сенімі мен ү міті ө з кө зқ арасын жоғ алтқ ан жоқ. Оларғ а осы бір ауыр жылдары болашақ Қ азКСР ғ ылым Академиясын қ алыптастыру оң ай болмады. 1942 жылы Қ. Сә тбаев КСРО ғ ылым Академиясының Қ азақ филиалының жетекшісі болып тағ айындалды. Филиал – Қ азақ стан ғ ылым Академиясын қ ұ руғ а жасалғ ан алғ ашқ ы қ адам. Сол жылы Қ. И. Сә тбаев қ азақ тардың ішінен тұ ң ғ ыш геология-минералогия ғ ылымдарының докторы атанады. Академиктің ғ ылымғ а жасағ ан жемісті жетекшілігіне мына цифрлардың ө зі куә бола алады: 1941 жылмен салыстырғ анда филиалдың ғ ылыми қ ызметкерлер саны бес есе ө сті. Ғ алымдардың ү штен бірі жергілікті ұ лт ө кілдері, оның ішінде 9 ғ ылым докторлары жә не 45 ғ ылым кандидаттары болды.

Кө п ұ замай, 1945 жылдың қ азанында КСРО Ү кіметі Қ азақ ғ ылым Академиясын қ ұ ру туралы шешім шығ арды. Оның тұ ң ғ ыш президенті болып Қ аныш Имантайұ лы Сә тбаев бірауыздан сайланды. Қ анекең нің энциклопедиялық терең білімі Қ азақ стан ғ ылымының болашақ бағ ыттарын кө птеген жылдарғ а алдын ала айқ ындады. Ғ алымдардың ғ ылыми жұ мыс тақ ырыптары ең ө зекті міндеттерге бағ ытталды. Қ азақ стан ғ ылым Академиясының президенті Маң ғ ышлақ аралының табиғ и ресурстарын кешенді игеруге, кө мір, мұ най, газ, қ ара металлургия рудаларының жаң а кен орындарын зерттеуге тікелей жетекшілік етіп, Ертіс-Қ арағ анды каналының қ ұ рылысына белсенді тү рде қ олдау жасады. Халық тың білімге жә не жоғ ары мектептің дамуында ерекше назар сала отырып, ол жоғ ары оқ у орындарын политехникаландыру идеясын алғ а тартты, ұ зақ жылдар бойы қ азақ тау-кен металлургиялық институтының Мемлекеттік емтихан комиссиясын басқ арды.

Қ аныш Имантайұ лы ө здеріне кө рнекті ой, жан сарайының кең шілігі мен мейірімді мінез ү йлестіре білген, ғ ылыми ойдың кемең герлері атанғ ан қ азақ стандық ғ алымдардың алғ ашқ ы легін жасақ тау қ ұ рметіне ие болды.

Сә тбаев тұ лғ асының мейірбандық ұ лылығ ы қ уғ ын жылдары да айқ ын кө рінді. Идеологиялық сипаттағ ы негізсіз айыптармен 1952 жылдан 1955 жылғ а дейін оның Қ азақ стан Ғ А-ның президенті ретіндегі қ ызметі ү зіліп қ алғ ан еді. Ө зіне танылғ ан негізсіз айыптар мен ө мірінің осы бір қ иындық кезең ін академик тынымсыз жұ мыстары арқ ылы жең е білді. Бұ л жылдары ол тұ тастай ө зіне жә не шә кірттеріне ә лемдік даң қ ә келген металлогения туралы ғ ылымғ а арнайды.

Қ азақ стан ғ ылым Академиясының тұ ң ғ ыш президенті туралы қ аншалық ты кө п айтылса да, сол айтылғ андар осы бір сирек кездесетін дарын-қ абілетке ие адамның тұ лғ асын толық беруге бә рібір аздық етер еді. Біз тек сирек тұ лғ аның асқ ақ бейнесіне рең келтіруге тырыстық.

Мемлекеттік Кү лтегін сыйлығ ының лауреаты О. О. Сү лейменов ө зінің бір эссесінде: «Высшее мужество состоит в том, чтобы добровольно выставить на позор. Позор, в данном контексте, зависть недоброжелателей, недоумение обывателей, высокомерие недальновидных оппонентов. Это личностное качество необходимо, чтобы стать настоящим Ученым, идущим никем не проторенным путем, делать больше открытия, создавать научные направления школы. По сути, такое мужество – преодоление страхи и желания покоя, свойственные каждому человеку. Обладая таким качеством, ученый служит не общественному мнению и переходящей славе, а высоким целям науки и интересам своего отечества. Таким мужеством в полной мере обладал Каныш Имантаевич Сатпаев», – деп жазады.

Оның бойынан ө мірінің соң ғ ы кү ніне дейін туғ ан халқ ына деген ұ лы махаббат есіп тұ рды. КСРО-ның бұ рынғ ы геология министрі П. Я. Антонов, Машина жасау министрі, ү ш мә рте Ең бек Ері Е. Н. Славскиймен бірге ауырып жатқ ан досына барғ андарын есіне алады: «Қ. И. Сә тбаев ө те ә лсіз болды, бірақ, соғ ан қ арамастан ол бізбен елдің кен байлығ ы, Маң ғ ышлақ тағ ы мұ найдың аса бай кен орындары жә не Қ азақ станның басқ а да минералды-шикізат байлық тары жө нінде ә ң гімелесті».

Ал, ертең інде ол мә ң гілікке кө з жұ мғ ан еді. Ғ ұ лама ғ алым 1964 жылдың 31 каң тарында Мә скеуде қ айтыс болды, 3 ақ пан кү ні қ азақ елі ө здерінің сү йікті перзенті – Қ аныш Имантайұ лы Сә тбаевты қ айтпас сапарғ а шығ арып салды.

Павлодардың орталығ ы арқ ылы оның есімімен аталатын орталық кө ше бойлап жатыр. Одан жү здеген метр жерде – Орталық Қ азақ станның ірі су артереясы – ғ алымның кемел ісімен байланысты болғ ан ерке Ертіс ағ уда. «Ертіс-Қ арағ анды» каналы – уақ ытынан озып туғ ан, ө зінің батыл ғ ылыми ойларын жү зеге асыру ү шін кө птеген кедергілерді жең е білген ғ алымның данышпандығ ына қ олдан қ ойылғ ан ескерткіш іспетті. Кө рнекті ғ алымның ардақ ты есімі егеменді Қ азақ станның қ алалары мен ауылдарының, мектептері мен кө шелерінің тек атауы ғ ана болып қ алмады. Оның есімімен еліміздің дарынды жастары ғ ылым ә леміне жол бастауда. Міне, осымен ү шінші жыл қ атарынан С. Торайғ ыров атындағ ы ПМУ-де «Сә тбаев оқ улары» ғ ылыми конференциясы ө туде. Қ азақ стан ғ ылым Академиясы тұ ң ғ ыш президентінің жас жерлестері аталмыш конференцияларда баяндама жасаудың қ аншалық ты жауапты екенін сезіне біліп, жоғ ары оқ у орнының жетекші ғ алымдары жастардың ғ ылыми ізденістеріне белсенді ат салысуда.

Бұ л Сә тбаевтың – Ғ алымдық, Тә лімгерлік, Жетекшілік дә стү рдің заң ды жалгасы.