Йәш һунарсы (һунарсы менән Мәскәй әбей)

Ә киә т

Борон заманда булғ ан, ти, бер һ унарсы егет. Бер кө ндө һ унарҙ а йө рө п ятһ а, ҡ аршыһ ына бү ре килеп сыҡ ҡ ан. Егет уны атырғ а иткә н икә н, бү ре, телгә килеп, кеше тауышы менә н:

– Мине ү лтермә се, егет! – тип ялынғ ан. – Ҡ асан да булһ а бер кө нө ң ә ярармын.

Егет бү рене ү лтермә гә н, ары киткә н.

Бара торғ ас, һ унарсы егеткә бер бө ркө т тап булғ ан. Ул да кеше тауышы менә н:

– Мине ү лтермә, егет! Бер кө нө ң ә ярармын, – тигә н. Һ унарсы егет ары киткә н. Кү л ситенә барһ а, уғ а һ ыуҙ а йө ҙ ө п йө рө гө н бер алтын балыҡ кү ренгә н. Егет уны тотоп алайым ғ ына тигә ндә, балыҡ та телгә килеп:

– Егеткә йем, зинһ ар, тере ҡ алдыр мине! – тип ялынғ ан. – Һ ин ҡ айҙ а ғ ына булып, ниндә й генә бә лә гә ҡ алһ аң да, ярҙ амғ а килермен, – тигә н.

Егет балыҡ ҡ а ла теймә гә н, ары киткә н.

Шулай бара торғ ас, ул алыҫ та мө рйә һ енә н тө тө н сығ ып торғ ан бә лә кә й генә ө й кү ргә н. Был ө йҙ ә бер мә скә й ә бей йә шә й икә н. Егет шул ө йгә барып, ишеген асҡ ан да сә лә м биргә н. Ә ҡ арсыҡ:

– Шул сә лә мең булмаһ а, урталай ө ҙ ө п йотор инем! – тигә н. Шунан ул егеттең ҡ айҙ а барыуын һ орашҡ ан, һ уң ынан: – Мин һ иң ә бер йомош ҡ ушам. Урманда минең ө с атым ү лә н ашап йө рө й, һ ин шуларҙ ы тот та бында килтер. Килтерә алһ аң, ө с ҡ ыҙ ымдың иң һ ылыуын ү ҙ ең ә кә лә ш итеп бирермен, ә килтерә алмаһ аң, ү ҙ ең ә яҡ шылыҡ булмаҫ, – тигә н.

Һ унарсы егет ҡ арсыҡ кү рһ ә ткә н урманғ а барғ ан. Тик теге аттар уғ а тоттороу тү гел, яҡ ын да ебә рмә гә ндә р. Һ унарсы арып-талып бер таш ө ҫ тө нә ултырғ ан да уйғ а ҡ алғ ан.

Шул ерҙ ә ә леге бү ре уның янына килгә н дә:

– Нимә уйлайһ ың, егет? Ниндә й ҡ айғ ың бар? – тип һ орағ ан.

– Уйланмаҫ лыҡ мы ни! Мә скә й ә бей миң ә бынау ө с атты тотоп килтерергә ҡ ушты, ә мин уларҙ ы тота алмайым. Хә ҙ ер инде ҡ арсыҡ мине башһ ыҙ ҡ алдырасаҡ, – тигә н.

– Башҡ а ҡ айғ ың булмаһ а, юҡ ө сө н ҡ айғ ырма, – тигә н дә бү ре кү ҙ асып йомғ ансы теге ө с атты егеткә ҡ ыуып килтереп биргә н. Был аттар теге мә скә йҙ ең ҡ ыҙ ҙ ары булғ ан икә н.

Егет аттарҙ ы етә клә п мә скә й ә бейгә алып барғ ан.

– Ниң ә, уғ а тотторҙ оғ оҙ? – тип ҡ ысҡ ырғ ан да ҡ ыҙ ҙ арына, тағ ы ла урманғ а сығ арып ебә ргә н. Шунан егеткә ишеттермә й генә: – Ә гә р ул һ еҙ ҙ е йә нә тоторғ а барһ а, һ еҙ ҡ ошҡ а ә йлә негеҙ ҙ ә һ ауағ а осоп китегеҙ, – тигә н.

Шулай булғ ан да. Егет икә нсе тапҡ ыр аттарҙ ы тоторғ а барғ ан икә н, улар ҡ ошҡ а ө йлә нгә ндә р ҙ ә һ ауағ а осоп киткә ндә р. Һ унарсы тағ ы ла иларғ а тотонғ ан. Бына шунда теге беркет килеп, егеткә ҡ оштарҙ ы тотоп биргә н.

Мә скә й ә бей ҡ ыҙ ҙ арына тағ ы ла ҡ атыраҡ асыуланғ ан.

– Ә гә р ул һ еҙ ҙ е йә нә тоторғ а барһ а, һ еҙ балыҡ ҡ а ә йлә негеҙ ҙ ә, кү к диң геҙ ҙ ең тө бө нә тө шө п, йө ҙ ө п китегеҙ, – тигә н.

Мә скә й ө сө нсө тапҡ ыр аттарын тотоп килтерергә ҡ ушҡ ан. Егет тағ ы ла аттарҙ ы баҫ тырып алып киткә н, инде тотам тигә ндә генә, улар балыҡ ҡ а ө йлә нгә ндә р ҙ ә диң геҙ гә тө шө п йө ҙ ө п тә киткә ндә р. Егет яр башына ултырғ ан да уйғ а батҡ ан. Шул ерҙ ә ә леге алтын балыҡ яр буйына килеп сыҡ ҡ ан да:

– Бушҡ а ҡ айғ ырма, егет, мин һ иң ә ярҙ ам итермен, – тигә н.

Шул ерҙ ә ул ү ҙ енең балыҡ тарына бойороҡ биргә н: мә скә й ә бейҙ ең ос ҡ ыҙ ы, балыҡ ҡ а ә йлә неп, диң геҙ ҙ ә йө ҙ ө п йө рө й. Шуларҙ ы эҙ лә п табығ ыҙ ҙ а ошо егеткә бирегеҙ!

Балыҡ тар шунда ук уларҙ ы эҙ лә п тапҡ андар ҙ а егеткә килтереп тә еткергә ндә р. Ә мә скә й ә бей егетте ең еп булмауын кү ргә с:

– Ө с ҡ ыҙ ым араһ ынан телә гә нең де һ айлап ал! – тигә н. Егет уның иң кесе ҡ ыҙ ын һ айларғ а булғ ан. Икә ү ҙ ә н-икә ү ҡ алғ ас, ҡ ыҙ егеттең ҡ олағ ына ғ ына:

– Беҙ ҙ ең ә сә йебеҙ бик мә керле: ул мине быжыр, бө кө рө ҡ ыҙ ғ а ә йлә ндерер, уртансы апайымды урта йә штә рҙ ә яһ ар, ә иң ө лкә н апайымды бө тә беҙ ҙ ә н дә һ ылыу итер. Алдана кү рмә! – тип бышылдағ ан.

Мә скә й ә бей ө с ҡ ыҙ ын да егеттең алдына баҫ тырғ ан да:

– Телә гә нең де һ айлап ал! – тигә н. Ә егет, оҙ аҡ уйлан тормайынса:

– Миң ә бынау быжыр, бө кө рө ҡ ыҙ булһ а ла ярар, – тигә н. Ҡ арсыҡ ҡ ыҙ ҙ арына тағ ы ла ҡ атыраҡ асыуланғ ан:

– Ах, һ еҙ хә срә ттә р! Башыма бә лә генә булдығ ыҙ. Ҡ улығ ыҙ ҙ ан бер нә мә лә килмә й һ еҙ ҙ ең. Бына мин ү ҙ ем тотонайым ә ле, – тигә н дә егеткә һ арайғ а инергә ҡ ушҡ ан. – Бар, һ арайҙ ағ ы атты алып сыҡ та атланып йө рө п кил!

Кесе ҡ ыҙ ы йә нә егеттең ҡ олағ ына:

– Ул ү ҙ е атҡ а ә ү ерелә сә к, һ ин тә ү ҙ ә ҡ улың а тимер суҡ мар ал; һ арайғ а инеү менә н, берҙ е ҡ ундыр ү ҙ енә, һ ин атҡ а атланғ ас та, ул инде һ ауағ а ырғ ытырғ а маташыр, ә һ ин тимер суҡ мар менә н уның башына бир. Шул ваҡ ытта ат һ ине ерҙ ә генә йө рө тө р. – тигә н.

Егет, ҡ ыҙ ә йткә нсә, ҡ улына тимер суҡ мар тотон, һ арайғ а инеп киткә н. Ат уны тибә йем генә тигә н саҡ та, егет уғ а суҡ мар менә н берҙ е тондороп та ө лгө ргә н. Шунан инде һ арайҙ ан сығ ыр-сыҡ маҫ тан атланып та алғ ан. Ат ү рә псеп ө й ҡ ыйығ ы бейеклеге һ икергә н. Ә егет шул саҡ та суҡ мар менә н уның башына элә ктергә н. Шул ерҙ ә ат ергә тө шкә н дә ү рле-ҡ ырлы һ икереп ҡ арағ ан, ә ммә егет бирешмә гә н. Бер аҙ йө рө гә с, атты кире һ арайғ а индереп ҡ уйғ ан.

Егет һ арайҙ ан сыҡ ҡ ас та, ат ҡ айтанан мә скә й ә бейгә ә ү ерелеп, һ иҙ ҙ ермә ҫ тә н генә ингә н дә, башым ауырта тип, мейес башына менеп ятҡ ан.

Ҡ арсыҡ, ниндә й генә хә йлә ҡ ормаһ ын, егетте ота алмағ ан. Кесе ҡ ыҙ ын уғ а кә лә ш итеп бирергә тура килгә н.