Жұлын -мишық жолы

Қ ызыл ядроның ұ сақ клеткаларынан басталады

Жұ лынның бү йір бағ анына баратын сыртқ ы торлы зат –жұ лын (tractus reticulo spinalis lateralis) жә не жұ лынның алдың ғ ы бағ аны арқ ылы ө тетін алдың ғ ы торлы затжұ лын (tractus reticulo spinalis anterior) жолдарын қ ұ растырады

Жұ лынның алдың ғ ы мү йізіндегі мотонейрондарғ а барып аяқ талады.

Экстрапирамидтік жү йе зақ ымдануының симптомдары мен синдромдары:

Акинетиктік-ригидтік Гиперкинездік

Акинетиктік-ригидтік синдром (амиостатикалық немесе паркин-сонизм синдромы) боз шар мен қ ара зат зақ ымданғ анда пайда бо-лады. Бұ л синдромның негізгі белгілері (синдромдары) тө менде кө рсетілгендей сипатталады.

І. Бұ лшық еттердің сіресіп қ атайып қ алуы немесе олардың ыр-ғ ақ ты серпімділігінің жойылуы. Қ ол мен аяқ ты ырық сыз бү гіп соз-ғ анда осы қ имылдарғ а қ атысты бұ лшық еттер біркелкі кедергі жасайды. Сондық тан да бұ л қ ұ былысты «қ ырық аяқ » немесе «тісті дө ң гелек» феномені деп атайды.

2. Қ имыл ың ғ айының кідіруі немесе жойылуы (гипокинезия немесе акинезия), баяулауы (брадикинезия). Бұ л ә сіресе мә нерлі қ имылдарғ а қ атысты. Сырқ аттың беті қ ұ былмайды (амимия немесе гипо-мимия), кө біне қ айғ ырып немесе таң данып тұ рғ андай кейіп білдіреді. Кө зі бір нү ктеге қ адалып, кірпігін сирек қ ағ ады. Дене тұ рқ ы тұ лыпқ а ұ қ сайды (Бү гілген кейіп немесе икемсіздік (манекен)].

З. Сырқ атта ә деттен тыс оғ аш қ имылдар пайда болуы мү мкін (парадоксальды кинезия). Мысалы, кү ні бойы орындық та отырғ ан сырқ ат қ атты ренжісе немесе қ уанса орнынан тұ ра сала жү гіріп кетуі, сатымен тез кө терілуі, секіруі жә не билеуі мү мкін.

4. Қ имыл-ә рекетінін шектелуі мен баяулауына қ арамастан кейбір ырғ ақ ты ә рекеттерді тоқ тата алмай діріл пайда болуы мү мкін. Мә селен, қ ол саусақ тарының дірілі сырттан қ арағ анда тиын санап немесе таспих тартып отырғ андай болып кө рінеді.

5. Паркинсонизм синдромы кезінде бет терісі майланып, сілекейі ағ уы (гиперсаливация) жә не тершең болып кетуі (гипергидроз) т. б. вегетативтік ауытқ улар кездеседі.

Шектеусіз қ имылдар (гиперкинез) синдромы. Қ ұ йрық ты ядро, қ ауыз, люис денесі зақ ымдануыыа байланысты. Оның негізгі белгісі бет, қ ол-аяқ жә не дене бұ лшық еттерінің мейлінше еріксіз кү шпен келетін шектеусіз қ имылдар (гиперкинездер). Бұ лшық ет кү ш-қ уаты (тонусы) мұ ндай жағ дайда азаяды, бұ лшық ет гипертониясы мен дистониясы сирек кездеседі.

Гиперкинездің мынандай тү рлері бар:

1. Атетоз - аяқ пен қ олдың ұ штары кейде бет пен дененің бұ раландауы. Ә сіресе саусақ тардың атетозы жиі кездеседі. Мұ ндайда саусақ тар біріне-бірі бағ ынбай жеке-жеке қ озғ алып тұ ра-ды. Саусақ тар бейберекет жұ мылып жазыла береді. Кейде саусақ -тардың орта буыны мен ұ шқ ары буындары сіресіп қ айқ айып жа-зылады, бір саусақ жазылғ анда екіншісі бү гіліп тұ рады. Кө біне бү гілуі басым болады. Сырқ аттың асқ ынғ ан кезінде атетоздық қ имылдар аяқ пен қ олдың жоғ арғ ы шеткі бө ліктері мен мойын бұ лшық еттерін де қ амтиды. Маң дай терісі біресе қ ырыстанып, біресе жазылады.

Хорея тә різді гиперкинез бұ ршақ іспетті ядроның (скорлупа) сыртқ ы бунағ ының, ә сіресе оның ұ сақ клеткаларының зақ ымдануы кезінде, кейде мұ нымен қ оса мишық тың тісті ядросы мен қ ызыл ядро арасындағ ы байланысы ү зіліп қ алғ анда байқ алады. Хорея тә різді гиперкинездер мишық — қ ызыл ядро – кө ру тө м-пешігі байланыстарының зақ ымдануы кезінде де болуы мү мкін.

3. Хореоатетоз - хорея тә різді жә не атетоздық қ имылдардың (гиперкинездердің ) ү йлесуі. Ой ә рекеті қ иындағ анда, тынышсызданғ анда, ренжігенде, сө йлегенде, кү лгенде кейде ауыр-сыну тітіркеністері ә серінен де гиперкинездің бұ л тү рі кү шейеді. Хореоатетоз белдеулі дене мен кө ру тө мпешігі за-қ ымданғ анда пайда болады.

4. Торзион дистониясы - дене мен бастың баяу керіліп бұ ралуы жә не бастың ербең деуі. Сонымен қ атар сырқ аттың денесі мен басы шү йіле (штопор тә різденіп) бұ ралады, қ олы ә рескел қ имылдайды. Гиперкинездің бұ л тү рі экстрапирамидтік жү йенің ә р тү рлі қ ұ рылымдары (белдеулі дене, боз шар, мишық тың тісті ядросы, ми қ ыртысы) зақ ымданғ ан кезде кездеседі. Патологиялық ө згерістер белдеулі денені кө бірек қ амтиды.

5. Гемибаллизм — дененің бір жақ жартысының ә рескел қ имылдауы. Мұ ндай қ имылдар тас лақ тырғ андай немесе доп сілтегең дей болып кө рінеді. Гиперкинездің бұ л тү рі Люис кө ру тө мпешігі асты ядро зақ ымданғ анда немесе оның байланыстарының (ә сіресе боз шармен) бұ зылуына байланысты дененін қ арама-қ арсы жағ ында білінеді.

6. Діріл (тремор) дененің белгілі бір қ имыл-ә рекеттеріне қ атысты бұ лшық еттерінен тыс бө лшектеріне де тарайтын кең ауқ ымды кө сіле сілтейтін қ имыл. Діріл мишық — ми қ ыртысы байланысы тізбегіне қ атысты қ ызыл ядро зақ ымданғ анда пайда болады.

7. Миоклония - белгілі бір буындарды қ имылдатуғ а қ атыспайтын бұ лшық еттер тобының оқ ыс тартқ ылап жыбырлауы жә нс тұ рақ сыз дірілдеуі. Оны сырқ атты қ арап тексеру барысында байқ ауғ а болады. Дене бұ лшық еттері, кө бінесе іш, кейде аяқ -қ ол бұ лшық еттері оқ тын-оқ тын ырғ ақ сыз ә рі сә йкессіз дірілдейді. Миоклониялар тыныштық жағ дайда байқ алады, оқ ыс тітір-кенгенде, ә н салғ анда, шайқ ағ анда кү шейеді, ұ йық тағ анда жоғ алады.

8. Тарту — жеке бұ лшық еттердің, ә сіресе бетте (кө з айналасын-дағ ы немесе езу бұ лшық еттері) айқ ын қ айталанып, тез ө тіп кететін жиырылуының кө рінісі. Ә детте сырқ ат кө зін қ ыса береді, бетін қ ұ былта береді. Кейде сырқ ат басын, мойнын киімінің жағ асы қ ысып тұ руынан қ ұ тылу кейпіне ұ қ сас қ имылдатады.

9. Жекеленген бұ лшық еттер тобының оқ ыс жиырылып қ алуы: 1) ширығ а сірескен кө зқ арас – кө з алмасының оқ ыс жоғ ары кө теріліп,. сол қ алпында бірнеше минут тұ рып қ алуы; 2) блефароспазм — айналасымен кабақ тын жиырылып қ ысылуы, кө з айналысы бұ лшық еттерінің екі жағ ынан бірдей сіресе жиырылуы салдарынан кө зін жыпылық тата беруінің кенеттен пайда болуы. Олар ә сіресе кө зге жарық тү скенде кү -шейеді, осы сә тте сырқ ат беті тартылғ андай сезінеді; 3) бет бұ лшык еттерінің бір жағ ынан немесе екі жағ ынан жиырылып тартылуы, кө біне сө йлегенде, жымиғ анда пайда болады.

10. Гиперкинез-эпилепсия (Кожевников эпилепсиясы) — тұ рақ ты экстрапирамидтік гиперкинездерге ара-тұ ра жалпы тырысу ұ стамасы қ абаттасуы (қ ыстырылуы). Мұ ндай жағ дайда эпилепсия ұ стамасында болатын ырғ ақ ты сіреспе болмайды да сіресе тартылу арқ ылы кө рініс береді.

⇐ Предыдущая 12