ЭЕМ-ныңфункционалдыұйымдастырылуы.

ЭЕМ-ның функционалдыұ йымдастырылуы.

Жоспар

1) ЭЕМ-нің элементтікбазасы

2) ЭЕМ-нің жеделжад

3) ЭЕМ-нің қ ұ рамы

1) Біз ү лкен ЭЕМ-ді немесе дербес компьютерді алсақ та, олар бір-біріне ұ қ сас принципте жұ мыс істейтін мынадай қ ұ рамнан тұ рады:
1. Орталық процессор;
2. Енгізу қ ұ рылғ ысы;
3. Есте сақ тау қ ұ рылғ ысы;
4. Шығ ару қ ұ рылғ ысы.
Орталық процессор барлық, есептеу жә не информация ө ң деу істерін орындайды. Бір интегралдық схемадан тұ ратын процессор микропроцессор деп аталады. Кү рделі машиналарда процессор бір-бірімен ө зара байланысты бірнеше интегралдық схемалар жиынынан тұ рады.
Енгізу қ ұ рылғ ысы информацияны компьютерге енгізу қ ызметін атқ арады.
Есте сақ тау қ ұ рылғ ысы программаларды, мә ліметтерді жә не жұ мыс нә тижелерін компьютер жадына сақ тауғ а арналғ ан.
Шығ ару қ ұ рылғ ысы компьютердің жұ мыс нә тижесін адамдарғ а жеткізу ү шін қ олданылады.
Дербес ЭЕМ
Дербес ЭЕМ-нің элементтік базасы
Дербес ЭЕМ-нің элементтік базасы болатын электрондық компоненттері информация ө ң деудің белгілі бір қ ызметін немесе оны сақ тау ісін атқ арады. Мұ ндай компоненттер интегралдық схемалар деп аталады. Интегралдық схема металдан не пластмассадан жасалғ ан қ орапқ а салынғ ан жартылай ө ткізгішті кристалдардан тұ рады. Жің ішке жіп секілді арнайы сымдар осы кристалды қ ораптың шеткі тақ шалармен жалғ астырады.
Жартылай ө ткізгішті кристалл кө бінесе ө те таза кремнийден жасалады, оны жасауда вакуумдық бү рку, тырналау, қ оспаларды, иондық тү рде енгізу, дә лме-дә л фотолитография, тә різді жә не де басқ а жоғ ары сапалы технологиялар қ олданылады.
Осындай кү рделі технология нә тижесінде кристалда электр схемасына біріктірілген “электрондық молекулалар” жасалады. Олар бір кристалл, (5*5мм) жү з мың нан аса бір-бірімен байланысқ ан “электрондық молекулаларды” қ ұ растырып, ө те кү рделі информацияны тү рлендіру жұ мыстарын орындый алады. Мү мкін болашақ та осындай схемалар элементтері рө лін тікелей ұ ғ ымдағ ы заттардың молекулалары атқ аратын шығ ар.
Интегралдық схемаларды жасау, тексеру, олардың сапаларын бақ ылау-барлығ ы да автоматтандырылғ ан, оның ү стіне оларды сериялық тү рде шығ ару да мең герілген. Интегралдық схемаларды шығ аруды баспаханалардағ ы кітапты кө бейтіп шығ арумен салыстыруғ а болады. Олар ө здерінің атқ аратын функцияларына қ арай ЭЕМ-нің ә ртү рлі тетіктерінің - шифраторлардың, сумматорлардың, кү шейткіштердің тү рлеріне байланысты бө лек-бө лек топтарғ а жіктеліп, серияларғ а бө лініп шығ арылады.
Бұ л схемалардың интегралдық деп аталу себебі олардың бір кристалы кү рделі логикалық функциялардың белгілі біреуін орындай алады, сосын олардан транзисторлар мен диодтардан қ ұ растырылатын сияқ ты машина қ ондырғ ылары оң ай жасалады.

2) Оперативті есте сақ тау қ ұ рылғ ысы немесн ЭЕМ-нің жедел жады (RAM), сондай-ақ тұ рақ ты есте сақ тау қ ұ рылғ ысы (ROM) компьютердің ішкі жадын қ ұ райды, осы екеуімен процессор жұ мыс кезінде мә лімет алмасып отырады. ө ң делуге тиісті кезкелген мә лімет алдымен компьютердің сыртқ ы жадынан (магниттік дискілерден) жедел жадына жазылады.
Компьютердің жеделжадында осы мезеттедереуө ң делугетиісмә лә меттер мен программаларсақ талады. Информация кереккезіндемагниттікдискіненжеделжадқ акө шіріліп, ө ң делгенсоң оларқ айтасыртқ ыжадқ ажазылыпқ ойылады. Жеделжадта информация тек жұ мыс сеансы кезіндесақ талып, ондағ ымә лімет ЭЕМ сө ндірілгенденемесеэлектрторабындаақ ауболып, ток ө шкеншақ тардаізсізжоғ алады. Осығ анбайланыстыә рбірадамө зінеұ зақ уақ ыткерекболатынинформацияныжоғ алтыпалмауыү шін оны оқ тын-оқ тынмагниттікдискігежазыпотыруыкерек.
Компьютердің жеделжадының кө леміө скенсайыноның есептеужылдамдығ ы да артады. Информация кө лемінө лшеудесегізбиттен (бір мен нө лтізбегі) тұ ратын байт бірлігіқ олданылатыныбелгілі. Осы ө лшембірлігіарқ ылыжеделжадтағ ы не мегниттікдискеттегісақ талатын информация 360кб, 720кб немесе 1, 44 Мб болыпжазылуымү мкін. Мұ нда 1кб (1 килобайт)=1024байт, 1Мб (1 мегабайт)=1024кб, ал венчестердепаталыпжү ргенқ аттыдискіде 1000-10000Мб (1-4 Гигабайт) жә неодан да кө лемді информация жазылыпсақ талады.
Ә детте IBM PC XT (бұ рынғ ы модель) компьютерлерінің жеделжадының кө лемі 640 кб, IBM PC AT ү шін – 1 Мб-танжоғ ары, ал олардың жоғ арғ ымодельдері 1-ден 16Мб-қ а дейін, бірақ оның кө лемі 32 Мб не одан да жоғ ары бола береді – жеделжадтың кө леміноның негізгітақ шасына микросхема қ осаотырыпү лкейтугеболады.
Компьтердің жеделжадынанө згешеоның тұ рақ тыжады бар, олө згертілмейтінинформациянысақ тайды, ешкім оны ө шіріпқ айтажазаалмайды, оны тек оқ уғ аболады. Ә деттетұ рақ тыжадтың кө лемішағ ын 32-64кб шамасында. Тұ рақ тыжадқ акеректеіпрограммалар оны шығ аратынзаводтажазылады, оларкө бінесекомпьютерді ток кө зінежалғ ағ анкезде оны тексеріпіскеқ осуү шінқ ажет.
Сыйымдылығ ы 1Мб немесеоданжоғ арыболыпкелетінкомпьтерлердің жеделжадыекібө лімнентұ рады – алғ ашқ ы 640кб қ олданбалыпрограммалар мен операциялық жү йеү шін, ал қ алғ анытө мендегідеймақ саттарғ апайдаланылады:
— операциялық жү йенің алғ ашқ ыжү ктемесінжә некомпьтердің жұ мысқ ажарамдылығ ынтексеретіноперациялық жү йенің бө лігінсақ тауғ а, сондай-ақ тө менгідең гейдегіқ арапайыменгізу-шығ аружұ мыстарынорындауү шін;
— экранғ акескіндерді беру ү шін;
— компьютердің қ осымшақ ұ рылғ ылары мен біргежү ктелетіноперациялық жү йелердің ә ртү рлікең ейтілгенмә ліметтерінсақ тауү шінқ ажетболады.
Жеделжадтың кө лемітуралысө зболғ анда, оны біріншібө лігітуралыайтылады, ал олкейбірпрограммалардыорындауғ ажеткіліксізболыпқ алады. Міне, осындайсә ттердекомпьютердің жеделжадының кең ейтілгенбө лігі (extended) мен қ осымшасы (expanded) пайдаланылады.
INTEL фирмасының 80286, 80386SX жә не 80486SX сияқ тыпроцессорларды 1-16Мб жеделжадкө лемімен, ал 80386 жә не 80486 процессорлар — 4-8Мб кө леміменжұ мысістейалады. Бірақ операциялық жү йеү лкенкө лемдіжадтытолық пайдаланаалмайды. Қ осышажадтыпайдалануү шінарнаулыпрограммалар – “драйверлер” жасалынады, оларқ олданбалыпрограммадантапсырмаалады да, процессордың “қ орғ алғ ан режим” жү йесінекө шеді. Тапсырманыорындағ ансоң, драйвер алғ ашқ ырежимгекө шудіқ амтамасызетеді де, микропроцессор жұ мыстың қ алыптырежимінеауысады.
Процессордың ө тежылдамістейтінтағ ыбіршағ ынкө лемдіжады бар, оны кэш-жад (Cash) немесебү ркеме-жаддепатайды. Олжеделжад пен процессордың жұ мысынжылдамдатуү шінаралық дә некержадретіндепайдаланылады.
Процессорданбө леккомпьтерқ ұ рамында:
— ЭЕМ қ ұ рамынакіретін (дисплей, диск жә нет. с. с. ) ә ртү рліқ ұ рылғ ыларжә неолардың жұ мысынбасқ аратынэлектрондық схемалар (контроллерлер);
— Енгізу-шығ арупорттары, оларжү йелікблокқ аә ртү рлі принтер, графиксызғ ыш, тышқ антетігітә різдішеткеріқ ұ рылғ ылардытіркейтінкө празрядтыбайланысқ ұ рылғ ыларытү ріндеболады.
Енгізу-шығ арупорттарыішкінегізгіқ ұ рылғ ылары мен байланысжасайтынарнайыпорттанжә нешеткеріқ ұ рылғ ыларымен (принтер, тышқ антетігіт. с. с. ) байланыстыратынжалпымақ саттағ ыпорттардантұ рады. Жалпымақ саттағ ыпорттар LPT1-LPT3 депбелгіленетін параллель жә не COM1-COM3 болыпбелгіленетінтізбектібө ліктергежіктеледі. Параллель порттаржұ мыстыжылдамістейді, бірақ байланасуү шінкө бірексымшоғ ырларынкерекетеді (принтерменжалғ асатын порт параллель, ал модеммен телефон желісіарқ ылыбайланысатын порт тізбектітү ргежатады).
Графиктікадаптерлер
Монитор немесе дисплей – ДЭЕМ-геміндеттітү рдеқ ажетшеткеріқ ұ рылғ ы, олкомпьютердің жеделжадындаө ң делетінинформацияныэкрандакө руү шінқ ажет. Экран тү стерінеқ арайдисплейлермонохромды (ақ -қ ара) жә нетү рлі-тү стіболып, ал экранғ ашығ арылатын информация тү рлерінебайланыстысимволдық (тек символдық информация) жә неграфиктік (символдық жә неоғ анқ осаграфиктік информация) болыпбө лінеді.
ЭЕМ-нің бейнелікқ ұ рылғ ысыекібө ліктен: монитор мен адаптердантұ рады. Біз тек монитордыкө реміз, ал адаптер ЭЕМ қ орабының ішіндеорналасқ анмонитордыбасқ арублогы. Монитордың ө зінде тек электрондық -сә улелітү тікше бар. Ал адаптердебейнесигналдарынберетінлогикалық схемаларорналасқ ан.
Электрондық сә улеэкрандасекундтің 1/50 бө лігіндежү ріпө теді, бірақ экран бейнесіоданжә йө згереді. Сондық танэкранның біркө рінісіү шінбейнесигналдыбірнешеретқ айталапберіпотырукерек. Адаптердебейнелеркө рінісінсақ тауғ аарналғ анбейнелікжад бар.
Кө бінесесимволдық режимде дисплей экранына 80 таң бадантұ ратын 25 жолмә ліметшығ арылады (барлығ ы – 2000 таң бадантұ ратынстандарттымашинкақ ағ азындағ ысимволдар саны), ал графикалық режимдегіэкранның бейнелеу (кө рсетумү мкіндігі) қ абілеті адаптер тақ шасынжү йелікблоктыбайланыстыруқ ұ рылғ ысының мү мкіндіктерінесә йкесболады.
Экрандағ ыкескінкө рінісінің сапасыграфикалық адаптердің типінеқ арайө згеріпотырады.

3)Қ атқ ыл диск орнынан алынбайды, ауа кірмейтіндей жабық корпусқ а салынып, жү йелік блокта орналасады. Ол екі жағ ына да мә лімет жазылатын бір дистеге біріктірілген бірнеше дискілерден тұ рады. Иілгіш алмалы-салмалы дискетке қ арағ анда винчестерге ө те кө п мә лімет кө лемі сияды, сондық тан оны пайдалану ө те ың ғ айлы.
Дискеттің негізгі параметрі - оның диаметрі, қ азіргі шығ арылатын дискеттер ү шін бір ғ ана стандарт бар - ол диаметрі 3, 5 дюймдік дискеттер, яғ ни дискеттің диаметрі 89 мм болады.
Адаптерлер стандартты тү рлі тү сті монитордағ ы тү стер палитрасын (жиынын) анық тайды: CGA (ескі модель) стнадартты режимде 4 тү спен, EGA - 64 тү спен, VGA - 256 тү ске дейін, ал SVGA - млн-нан аса тү стермен жұ мыс істе алады. Бірақ символдық рнжимде кө рсетілген стандарттағ ы экрандардың барлығ ы да 16 тү сті ғ ана қ олданылады.
Электрондық сә уле экранда секундтің 1/50 бө лігінде жү ріп ө теді, бірақ экран бейнесі одан жә й ө згереді. Сондық тан экранның бір кө рінісі ү шін бейне сигналды бірнеше рет қ айталап беріп отыру керек. Адаптерде бейнелер кө рінісін сақ тауғ а арналғ ан бейнелік жад бар.
Монитор немесе дисплей - ДЭЕМ-ге міндетті тү рде қ ажет шеткері қ ұ рылғ ы, ол компьютердің жедел жадында ө ң делетін информацияны экранда кө ру ү шін қ ажет. Экран тү стеріне қ арай дисплейлер монохромды (ақ -қ ара) жә не тү рлі-тү сті болып, ал экранғ а шығ арылатын информация тү рлеріне байланысты символдық (тек символдық информация) жә не графиктік (символдық жә не оғ ан қ оса графиктік информация) болып бө лінеді.
Дискетті форматтау (белгі салу). Дискетті алғ аш рет пайдалану алдында, оны арнайы тә сілмен форматтайды, яғ ни беттеріне белгі салады. Форматтау операциялық жү йенің командасымен жү ргізіледі.
Матрицалық принтерлерде баспа тиегі қ ағ аз жолдарымен жылжи отырып, керек кезінде бояйтын (кө бінесе қ ара бояу) лента арқ ылы қ ағ азды символ суретіне сә йкес нұ қ ып отырады.