Қазақстан Республикасы Ғылым және Білім министрлігі

Қ азақ стан Республикасы Ғ ылым жә не Білім министрлігі

Л. Н. Гумилев атындағ ы Еуразия Ұ лттық Университеті

БӨ Ж

«Аз и Я» ең бегі туралы

Орындағ ан: Қ айшыбекова А.

ГК-11

Тексерген: Қ аленова Т. С.

Астана, 2016

«Аз и Я» ең бегі туралы

Тарих беттеріне терең ү ң іле, оның ә р бетін ой сү згісінен ө ткізе, оғ ан ө зіндік ү н, ө зіндік ү лес қ осқ ан ақ иық ақ ынымыз-Олжас жә не оның шығ армалары жайында сө з қ озғ алса, елең етпейтін қ азақ, елең етпейтін халық кемде-кем.

Тегінде, «Балам, дейтінеліболмаса,

Елімдейтін бала қ айданшығ ады»- дейдіданахалқ ымыз...

Туғ андаланың топырағ ындааунап-қ унапоның нә рінбойғ асің іріпө скенОлжастың шығ армаларындағ ысарын, олсонау ө зіндікболмысыментарих беттеріненорыналатын, кешегі қ азақ халқ ының қ иын-қ ыстаукезең і, туғ анжердің йісінаң сағ ан бала кө ң ілдің, жарқ ынкө рінісіеді.

«Халқ ым, елім, жұ ртым!... » – депжұ дырық тайжү регі шырылдаса, кешегім, бү гінім, ертең ім, -деп, ө ткенкү ндерден болашақ қ ақ анатсермегенарманшылжастың - азаттық ты, мә рттікті аң сағ анасаусезімдерінің, қ арақ аламменақ парақ беттерінетү скенйірімдерінің біртамшысыекендігі де айқ ын.

Кезкелгенақ ынның, немесежазушының қ андайдаболсыншығ армасыноқ ыпқ арарболсақ, олардың айтқ ысыкелгенө зіндікойы бар екендігінекө зжеткіземіз. Жә не де кезкелген шығ армасонысымен бағ аланады.

Мә селен, Олжасшығ армаларындағ ынегізгіойдын да ө зіндікбірболмысыайқ ын. Ақ ынның «Азия» атты, жинағ ына ү ң іліпқ арарболсақ, ондағ ыойдың тамыры, ә ріденбастауаладыжә небіздің оданұ ғ ынарымызкө п.

Ертеде, «Игор» жасағ ының болғ андығ ы. Жә неоның қ ұ рылуы, оның саясаты, оның ө мірсү руболмысы, салт-дә стү рі, тарихбеттеріндегіжалғ ансілтемелер, елдің тыныс-тіршілігінің ү деуі, баяулауы, елдің -тарихсахнасынанжойылуыбә рі-бә ріақ ыншабытыменізденісінен, білімінен, байқ ампаздығ ынантуғ андү ние.

Осы кітапта, Олжастың тағ ыдабіркө згетү скенқ ыры, оляғ ни шығ арматарихыназерсалыпқ арауы, жә не Славяндар менТү ркілерарасындағ ыкикілжін тарихынадамдардың ө зіншебұ рмалапалғ андығ ыжө нінде ой тастайды. Мысалы, ақ ын;

-Мағ ан, «Игоржасағ ытуралыжырдың » белгісізавторы, тү ркіпоэзиясыжандү ниесін тебіренткенортадаө скенболыпкө рінеді. Сондық танолө зшығ армасын Славян-Тү ркітарихының шым-шытырманбірмә селесінеарнасакерек- деп ой тү йеді.

Иә, расымен де кітапжелісібойынша кейінгіұ рпақ тың олжасақ жайындакү мә нданбағ анымен, жырдыжалғ андептануы, жинақ тағ ыкейтұ старғ акеліспеушіліктентуғ ан ой болуы да мү мкін.

Жә недеақ ын,

-ХІІ ғ асыда, Европа ә лемінде «ДінсізҚ ыпшақ » Ә л-Фарабигетатырлық бірде-бірдетұ лғ аболмағ ан–дейді. Осы тұ стақ азақ тарихшыларының кемшілігін кө рсетеотырып, біздің тарихшыларымыздың ұ йқ ышылдығ ының салдарынан, біз -тарихымыздың жарқ ынбеттерін, айқ ындайалмайжатырмыздейді. Оғ андә лел, мынасө зіненазараударың ызшы;

-Тіл мен жазу, ә лі де қ аймағ ыбұ зылмағ анмә дениигілік.

Қ азақ тың мың жылдық тарихы, ө зінің жаң азерттеушілерінсарғ аякү туде.

Расындада, кө пкетопырақ шашқ аннанемес, кө птікө рекө зімізгетопырақ тың толуынан, ашынғ аннантуғ ан ой десем, артық айтпаседім.

Ақ ынның қ азақ кітіпханаларының бірінебарып, осыкітапты («Игоржасағ ытуралыжырды» )тауыпалғ анда, олкітапбеттерінқ олменашаалмай, қ алтасындағ ысү йекпышақ пенашқ андығ ында шертіпкетеді. Мұ ның ө зібіздің тарихшылармызғ адеген сын.
Ақ ынө зішығ армасынқ орытындылайкеле, ондайжырдың қ азақ тарда да бар екендігін, жә неоның тү ркікө шпелілер жырының қ асындатү ккетұ рғ ысызекендігіндә ріптейкеле. Олжырдың тү ркікө шпелілерітарихынан да кө шіріліпалуынуымү мкін, ә ттең тек біздің тарихымыздың дұ рысзерттелмеуі біздің ерлігіміздіө здә режесіндебағ алайалмайтұ р –дегентү сінікшең беріндехалық қ асалмақ ты ой тастайды.