Тізбектелген сабақтар топтамасы туралы рефлективтік есеп

C есебі

Тізбектелген сабақ тар топтамасы туралы рефлективтік есеп

Бірінші бетпе-беттен кейін тә жірибе кезең інде болдым. Ә ріптестермен кең есулер ө ткіздім. Ү шінші дең гейлік курста оқ ығ ан ә ріптестерімнің пікіріне жү гіне отырып орта мерзімді жоспар ә зірледім. Орта мерзімді жоспарды тренерге электронды почта арқ ылы жіберген болатынмын. Тренер ө зінің ұ сыныстарын қ осып электронды почтағ а қ айта салып жіберді. Тренердің ұ сыныстарын басшылық қ а ала отырып, орта мерзімді жоспарым жү зеге асты. Бұ л арада ә ріптестер мен тренердің кө мегі тиді. Тізбектелген сабақ тар топтамасын жоспарлаудың жалпы мақ саты -7 модульді енгізе отырып, оқ ушыларды оқ у ү дерісіне тарту, алғ ан білімдерін кез келген жағ дайда тиімді қ олдана алуғ а ү йрету.

Сындарлы оқ ыту барысында мақ сат қ ою ә лде қ айда қ иындық ә келді. Себебі: дә стү рлі сабақ тарда ү ш мақ сат қ ойып, оны ө мірде қ олданылуы туралы ойланбағ ан едік. Ал сындарлы оқ ыту барысында оқ ушылардың қ андай нә тижеге жететіндігі арқ ылы мақ сатқ а жететіндігіміз айқ ындалады, алғ ан білімдерін кез келген уақ ытта тиімді қ олдануғ а бағ ыттауА. Қ ұ нанбаевтің «Кү з» ө лең і бойынша мақ сатым: ө лең ді тү сініп оқ у, мә нерлеп оқ у, сө здік қ орын дамыту. Ө йткені оқ ушылар кез келген тапсырманы оқ ып, танысып, оның мағ ынасын тү сіне алады, берілген қ осымша тапсырмаларды орындай алады. Осының арқ асында нә тижеге қ ол жеткізеді.

Диқ ан баба «аң ыз» мә тіні бойынша мақ сатым: мә тіннің идеясын аша алады. Себебі оқ ушылар ү шін бұ рыннанда таныс мә тін, оғ ан қ оса басқ а да білмеген нә рселермен таныс болады. Аспаннан қ ар орнына ұ н, жаң быр орнына бидай жаумайтындығ ын салыстыра отырып талқ ылайды.

Ы. Алтынсариннің «Бай баласы менжарлы баласы» мә тіні бойынша мақ сатым: мә тіннің идеясын ашады, достық туралы тү сініктерін кең ейтеді. Ө йткені оқ ушылар мә тінді оқ ып мағ ынасын ашады, достық туралы ойларын кең інен ортағ а салады.

А. Аманжоловтың «Ә ке тә лімі» мә тіні бойынша мақ сатым: мә тін идеясын ашады, сабақ барысындағ ы тапсырмаларды орындай алады, мә тін идеясын толық тү сініу. Тізбектелген сабақ тар топтамасы бойынша алғ а қ ойғ ан мақ саттарымда қ ол жетімді нә тижеге ие болдым.

Сыныпта ынтымақ тастық ты қ алыптастыру мақ сатымен «Амандасу», «1, 2, 3, 4» цифрларын санау, «Атом молекула», «Жапырақ тар бейнесі» стратегиясын жү ргізуді кө здедім. «Амандасу» стратегиясы тиімcіз болды. Ө йткені оқ ушылар кө п шулап уақ ытты босқ а алды. Нашар оқ итын оқ ушыларды бө ліп тастау бар болатын. Бұ л жерде бір-бірімен амандасып, тілектер айту барысында шеткерілеуді ұ мытып кеткендей болды. Одан кейін «1, 2, 3, 4» цифрлары бойынша санап шық тым. Енді «не істейміз? » деген ой тастадым. Оқ ушыларда кідіріс болып қ алды. Нұ рбибі шапшаң дық байқ атып «бірлер бір топ, екілер бір топ, ү штер бір топ, тө рттер бір топ» -боламыз деді. Осы арада Нұ рбибінің ойлау қ абілетінің шапшаң дығ ы аң ғ арылды. «Атом молекула» стратегиясында достық туралы пікір алысу барысында топқ а бө лінді. Стратегия барысында жаң а сабақ тың тақ ырыбын талдауғ а бердім. Достық туралы білгендерін ортағ а сала білді. Менің де ойлағ аным осы болатын. «Жапырақ бейнесі» стратегиясында хатқ алтағ а салынғ а ә р-тү рлі жапырақ тү рлерін қ олдандым. Себебі ө тетін тақ ырыбым кү й айына байланысты болғ андық тан тандап алдым. Хатқ алтаны ашып қ арағ ан оқ ушылар тү стері бойынша топқ а бө лінетіндіктерін бірден тү сінді. Мен, қ уана кеттім. Оқ ушыларымның бойында топқ а бө ліну, топта жұ мыс жасау стратегиясы жақ сы жү зеге асты. Топқ а бө лу стратегиялары мен ү шін тиімді болды. Кей балаларды басқ а қ ырынан тани бастадым. 4 сабақ ты да топқ а бө ліп жү ргіздім. Топпен жұ мыс істеу оқ ушылар ү шін ең ың ғ айлы жұ мыс болды. Ө йткені С дең гейлі оқ ушы бір-бірімен талқ ылауда жақ сы тү сінеді екен. Топтық жұ мыстарда барлық оқ ушы белсене араласады жә не ойлау қ абілеті арта тү сетінін білдім. Топтық жұ мыс барысында кү з мезгілдері жайлы мақ ал-мә телдер, жұ мбақ тар, кү з мезгілін суреттеу жә неде кү з айынан басқ ада жыл мезгілдеріне байланысты тапсырмалар берілді. Оқ ушылар белсенді жұ мыс жасай білді.

–Кү ннің сууы, ызғ арлы болуы, оқ ушылардың сабақ қ а баратын бұ л қ ай мезгіл? –деген сұ рақ қ а.

–Бұ л жыл мезгілінің кү з айы –деп, Ақ ниет жауап берді

Ақ ниет ойлау қ абілетінің жылдамдығ ымен кө ріне білді. Оқ ушылардың топта белсенділігі артып, топтық жұ мыстарда кө зге тү се бастады. Сонымен қ атар ү йге берілген жазба жұ мыстарын жұ птасу арқ ылы талқ ылады. Бұ л жұ мыс бойынша бір-бірінен қ андай айырмашылық бар екеніне тоқ талды.

Ә діс таң дау кезінде ә ріптестеріммен кең есу мен ү шін ө те тиімді болды. «Ой қ озғ ау», «Автор орындығ ы», «Тұ лғ а тану», «Қ ұ пия хат», «Драма» ә дістерін таң дап алдым. Осы ә дістер арқ ылы ашық сұ рақ тар қ оя отырып, сыни тұ рғ ыдан ойлауын дамытуды кө здеген едім. «Ой қ озғ ау» ә дісі бойынша бұ рындары да сұ рақ тар қ оятын едім, ол жабық сұ рақ тар екенін білдім. Негізінде ойлану ү шін жабық сұ рақ тар емес ашық сұ рақ тар қ ою қ ажет екенін білдім. Осылайша ашық сұ рақ тар беріп, оқ ушыларды сыни тұ рғ ыдан ойлауғ а баули бастадым.

Неліктен? Неге? Қ алай? сұ рақ тарын қ ою арқ ылы С дең гейлі оқ ушыларды «мұ ғ алім-оқ ушы» арасындағ ы ә ң гімеге тартым. «Тұ лғ а тану» ә дісі бойынша автор туралы не біледі соны топтастырады. А дең гейлі оқ ушылардың белсенділігі артып, шабыттана тү скендей болды. Олар ө з білгендерін одан ә рі кең ейте алды.

Бұ л ә діс арқ ылы оқ ушылардың ойлау қ абілеттерінің дамуына жол аштым деген ойда болдым. «Автор орындығ ы» ә дісі арқ ылы мә тінді орындық қ а отырып баяндау қ ажет. Бұ л ә діс тек кө шбасшыларғ а тиімді болды. Ө йткені басқ а оқ ушылар тысқ ары қ алды. Енді қ олданатын болсам топ ішінде орындалуын қ ажет етемін. «Қ ұ пия хат» ә дісі арқ ылы топ арасында сұ рақ қ ойылды, жауап алынып отырды. Бұ л арада жабық сұ рақ тар берілген болатын. Осы ә дісте С дең гейлі оқ ушылар сұ рақ ты қ оюғ а белсене араласты. Олар ү шін ең оң ай тапсырмалардың бірі болды. «Драма» ә дісі арқ ылы сахналау болды. Достық мә тінінің мазмұ нын сахналап кө рсету барысында тө мен дең гейлі оқ ушы шығ ып рө лге ене білді. Н. есімді оқ ушы мү лдем тақ тағ а шығ ып тү сінігін айтпайтын болатын. Топта, жұ пта жұ мыс жасау барысында тө менгі дең гейлі оқ ушының ө зінде қ ызығ ушылық пайда болды.

Оқ ушыларды оқ ыту кезінде формативті бағ алауды жү зеге асырып отырдым. Алғ ашқ ы сабағ ымда «бағ даршам» ә дісі арқ ылы бағ алау ә дісін қ олдандым, қ арсы топтар бірін-бірі бағ даршам тү стерімен бағ алап не себепті олай бағ алағ анын қ араапайым тү рде тү сіндіріп ө тті. Ынталандыру сө здерін ә р сабақ та қ олдандым, ө йткені оқ ушыларды формативті бағ алауғ а дайындап алу қ ажет сияқ ты болды. «Сен ақ ылдысың! », «Жарайсың », «Ө те жақ сы» т. б. Бұ л сабақ тан алғ ан білімдерін, кө ң іл кү йлерін білу мақ сатында кері байланыс алып, сол бойынша келесі сабақ ты жоспарладым. Келесі сабақ тарда бағ алаудың тү рлерін енгіздім мысалы: «шапалақ », «мимика», бағ алау критерийі жә не кері байланыс. Оқ ушылар жұ пта, топта, жеке тапсырмалар бойынша бағ алады. «Ә ке тә лімі» тақ ырыбы бойынша презентациясын қ орғ ауда шапалақ арқ ылы бағ алаттым. Ө йткені ә ркім ө з ә кесін қ уантқ ысы келеді, сол ү шін алғ ан болатынмын. Бағ даршам бойынша жаң а сабақ ты қ аншалық ты мең гергенін білу ү шін қ олдандым. Ал мимикамен жұ птық жұ мыстарда бір-бірін бағ алады. Оқ ушыларғ а бағ алау қ атты ұ нады. Алғ ашында ө здерін жоғ ары бағ алап жібергенін байқ адым. Сабақ аяқ талғ ан соң бағ алауғ а қ айта оралдым. Тапсырмалар бойынша тоқ тала келгенде жоғ ары бағ алау ө зінен-ө зі анық талып шық ты. Бағ алау критериі арқ ылы бағ алағ анда оқ ушылардың шынайы бағ аланып отырғ аны айқ ындалды. Критерий бойынша бағ алау ө те тиімді ә рі ешқ андай реніште болмайды. Қ ұ зырлы оқ ытудың маң ызды факторы мұ ғ алімнің оқ ушының тақ ырыптың мә нін ө з бетімен мең геруін тү сінуі мен бағ алай алуы болып табылады. Мұ ндай тә сіл бұ л ү деріске оқ ушының ө зінің де қ атысуын талап етеді. Осылайша, оқ ушы да ө зінің оқ уы ү шін жауапты болады. Оқ ушы мұ ндай жауапкершілікті кө бінесе сабақ беру барысында мұ ғ алім қ алыптастыратын ортада сезініп, қ абылдайды. Ұ стаздардың Шульман айтқ андай ү ш кө мекшісі жоғ ары дең гейде болса, онда оқ ушылардың сыни тұ рғ ыдан ойлауы жақ сы дең гейде болатынына алғ ашқ ы сабақ тан аң ғ арып отырмын. Ө йткені С дең гейлі оқ ушының ө зінде белсенділік артты. Алғ ашқ ы сабағ ымнан бастап оқ ушылардың белсенділігі артып, кө ң іл-кү йлері кө теріле бастады. Сол уақ ыттан бастап тақ тағ а ә р кү ні ә р тү рлі «Баспалдақ », «Тал», «Екі жұ лдыз бір тілек» т. б кері байланыстарын пайдаланып отырдым. Балалардың тү сіну дең гейін анық тау жолында да қ олдандым. Формативті бағ алау сабақ та қ олданылғ ан ә дістерді жә не оқ ушылардың қ аншалық ты тү сінгенін бағ алау болып табылады.

Оқ ыту ү дерісіне барлық оқ ушыларды тарту барысында тү рлі жұ мыстар жү ргізілді. Ә сіресе топтық жұ мыстарда оқ ушылар белсене араласты. Сабақ ты қ орытындылау кезінде «Кү з» тақ ырыбына сурет салып оны қ орғ ау керек болатын. А, В, С дең гейлі оқ ушылар белсене орындап, қ орғ ай алды. Жұ мыс барысында Нұ рбибі ө з шешендігін байқ атып, ұ тқ ыр ой айтып ерекшелене тү сті. Нұ рбибінің танымдық қ абілеті бар да, сол сияқ ты танымды тану да бар деуге болады. Ө зін-ө зі басқ арудағ ы метакогнитивтік қ абілеттер тә жірибеге қ арай жә не уақ ыт ө те жақ сарады деп ойлағ анымыз дұ рыс. Топқ а бө лу кезіндегі стратегиялар, сергіту сә ті, топтық, жұ птық, жеке жұ мыстар жү ргізілді. Топқ а бө луде барлық оқ ушы қ амтылды. Сыныпта ынтымақ тастық орнату мақ сатында іске асты. Жеке жұ мыс барысында оқ ушылар оқ улық пен жұ мыс жасады. Бастауыш сынып оқ ушылары қ андай тапсырма болмасын, бар ынтасымен орындайды. Қ алыс қ алғ ан оқ ушыны байқ амадым.

Сабақ тар топтамасын аяқ тағ аннан соң ө зіме есеп бердім. Дә стү рлі сабақ та мұ ғ алімнің басшылығ ы басымырақ болатын, ал сындарлы оқ ытудың маң ыздылығ ы оқ ушы ө з бетінше білім алып, оны керекті жағ дайда қ олдана алады. Осығ ан дейін оқ ушыларды жалпылама бақ ылап келдік, ал сындарлы оқ ыту барысында жеке-жеке бақ ылауды ү йрендік. Осының нә тижесінде байқ алмай жү рген талантты немесе дарынды баланы анық тауғ а болады. Жазба жұ мыстарына критерий қ оюды білмеген едік, критерий барлық жұ мысқ а қ ажеттігін білдік. Формативті бағ алаудың маң ызды екенін тү сіндік. Оқ ыту ү шін бағ алау оқ ушының белсенділігін артады.

Сабақ тар топтамасын орындау барысында кө птеген нә рсені ү йрендім деп айтуғ а болады. Орта мерзімді жоспар қ ұ руда тарау бойынша алынатынын, тізбектелген сабақ тар топтамасы бойынша жасалатынын білдім. Қ ысқ а мерзімді жоспар қ ұ руда бірғ ана мақ саттың жә не нә тиженің болатынын білдім. Сонымен қ атар бағ алаудың екі тү рі бар екенін, олар формативті бағ алау жә не суммативті (жиынтық ) бағ алау екенін тү сіндім. Формативті бағ алаудың кө птеген тү рлерін білдім. Мысалы: бағ даршам, шапалақ, смайлик, оқ у критерийі, мимика, жылы сө здер. Одан басқ а топта жұ мыс, жұ птық жұ мыстардың маң ыздылығ ын білдік. Жұ пта, топта жұ мыс жасаудың тиімділігін, оқ ушыны бақ ылауды ү йрендім. Біздің аларымыз кө п екеніне кө зіміз жетті.

Оқ ушыларды оқ ыту ү дерісін одан ә рі жетілдіру жө нінде ұ сыныстар. Алдағ ы уақ ытта топта, жұ пта жұ мыс жасауды міндет етіп отырмын. Оның маң ызды болуы мен ү шін басты мақ сат. Ө йткені азғ ана уақ ыттың ішінде оқ ушыларда кө птеген ө згерістер болды. Тө мен дең гейлі оқ ушылардың қ ызығ ушылығ ы артты. Ө зара талдауда олардың тез қ абылдайтынын аң ғ ардым. Жұ птық жұ мыстарда бірін-бірі бағ алауғ а машық танды. Сол себептерден келешекете тек топтық, жұ птық жұ мыстар жү ргіземін. Бағ алау парағ ының орнына табыс критерийін қ олданамын, ө йткені қ андай нә тижеге қ ол жеткіздім соны біліп, ә рі қ арай даму жолдарын анық тап отыруғ а қ ажет. Жазба жұ мыстарына табыс жә не бағ алау критерийін ә зірлеп отырамын. Бұ рын жазба жұ мыстарына критерий дайындалмайтын. Формативті бағ алаудың тү рлерін ө згертіп отырудың ө зі оқ ушының ынтасын арттырады. Топқ а бө лу стратегияларын да тү рлі-тү рлі етіп ө згертіп отыру қ ажет. Оқ ушыны дамыту барысында барлық жаң а тә сілдерді ү немі ауыстырып қ оланып отыру керек. Бастауыш сынып оқ ушыларының зейіндері толық тұ рақ талмағ андақ тан баланы жалық тырып алмаудың жолдарын кө п қ арастырғ ан жө н. Осы бағ дарлама бойынша жұ мыс жасалып отырса, онда біз ө зін-ө зі реттеген, заман талабына сай ұ рпақ тә рбиелеп шығ арар едік. Сындарлы оқ ыту бағ дарламасына толық тай кө шу, барлық мұ ғ алімдерді толық қ амтып оқ ыту іске асқ анда біз қ ол жетімді нә тижеге жеткен болар едік. Бағ дарлама ұ жымына сә ттілік тілеймін!