Тұрғын үй мәселесі

Ата-баба арман еткен егемендікті еншілегеннен кейін, Қ азақ стан Республикасы дербес мемлекет ретінде қ алыптасып, даму барысында елдің ә леуметтік-экономикалық ө міріндегі елеулі ө згерістер - халық тың басым бө лiгiнiң тұ рғ ын ү й жағ дайларын жақ сартуғ а жә не тұ рғ ын ү й қ ұ рылысының қ арқ ындылығ ын арттыруғ а себепшi болды. Жалпы халық ты тұ рғ ын ү ймен қ амтамасыз ету Қ азақ станның даму стратегиясының басым бағ ыттарының бiрi ретінде танылып жә не қ азіргі кезде оны толық жү зеге асыру маң ызды мiндеттердiң бiрi болып отыр.

Сондық тан ел Президенті Нұ рсұ лтан Назарбаев «Қ азақ станның ә леуметтік жаң ғ ыртылуы: «Жалпығ а Ортақ Ең бек Қ оғ амына қ арай 20 қ адам» атты ең бегінде ү йдің, пә тердің ә рбір қ азақ стандық ү шін бірінші дә режелі мә селе болып табылатынын айрық ша атап кө рсеткен болатын. Қ ұ жатта Елбасы: «Тұ рғ ын ү й, ү й, пә тер – ә рбір қ азақ стандық ү шін бірінші дә режелі мә селе, мұ ның ө зі жеке бастың ө мірі мен отбасындағ ы жақ сы ауаның сенімді негізі, бұ ларсыз ә л-ауқ ат пен ө німді ең бекке атымен қ ол жетпейді» деді. Сондық тан да ү й мә селесі ү немі кү н тә ртібінен тү скен емес.

Аудан бойынша 2016 жылы пайдалануғ а қ абылданатын тұ рғ ын ү йлер тұ рғ ындардың ө здерінің қ аржыларына тұ рғ ызылуы жоспарланғ ан. Аудан ә кімдігі сә улет, қ ала қ ұ рылысы жә не қ ұ рылыс бө лімінің сектор мең герушісі Мейірбек Болатбековтың айтуынша ауданымызда мемлекет қ аржысы есебінен тұ рғ ын ү й қ ұ рылысы салынып жатқ ан жоқ екен.

Ал, ү стіміздегі жылдың І-ші жартыжылдығ ында жалпы ауданы – 8113 шаршы метр, тұ рғ ын ауданы -5760 шаршы метр, сметалық қ ұ ны -219051, 0 мың тең ге болатын 80 жеке тұ рғ ын ү й пайдалануғ а берілген.

«Елді мемлекет қ аржысы есебінен тұ рғ ын ү ймен қ амтамасыз етіп жатпағ анымызбен, аудан бойынша жеке тұ рғ ын ү й қ ұ рылысына жер телімдері бө лініп, кезекке сай берілу ү стінде. Айталық, 2005-2016 жылдар аралығ ында жер телімдерін алуғ а 7717 ө тінім келіп тү ссе, оның 2804-і жас отбасылары, 360-ы мемлекеттік орган, ал 987-сі мемлекеттік мекеме, ә леуметтік сала қ ызметкерлеріне тиесілі болатын. Міне солардың ішінде 578 жас отбасы, 427 мемлекеттік орган қ ызметкерлері жә не 586 мемлекеттік мекеме, 1805 жер учаскесі басқ аларғ а, яғ ни ә р салада жұ мыс істейтін азаматтарғ а берілген. Ал, ү стіміздегі жылы аудан бойынша тұ рғ ын ү й қ ұ рылысын салуғ а 135 учаске берілді» - деді М. Болатбеков..

Жалпы, биыл жер телімдерін алуғ а 4321 азамат кезекте тұ рса, оларды кезегіне сай жермен қ амту кө зделуде. «Тұ рғ ын ү й қ атынасы» туралы заң бойынша, мемлекеттік қ ордан пә тер алуғ а тұ рмысы нашар, ә леуметтік тұ рғ ыда қ орғ алатын тұ рғ ындардың қ ұ қ ығ ы бар. Олар – екінші дү ниежү зілік соғ ысқ а қ атысқ андар мен мү гедектер, соларғ а тең естірілген тұ лғ алар, бірінші жә не екінші топ мү гедектері, мү гедек балалары бар, не оларды тә рбиелеп отырғ ан отбасылар, зейнеткерлер (жасы бойынша) жә не кө п балалы отбасылар (барлығ ы – 11 санат). Алайда тұ рғ ын ү й жағ дайын жақ сартуды қ ажет ететін жағ дайы нашар адамдардың санын бірде-бір ресми тұ лғ а атамайды.

Ең бек жә не ә леуметтік қ орғ ау министрлігінің айтуынша, 2013 жылғ а дейін тұ рғ ын ү й кө мегін 125 мың нан астам отбасы алғ ан. «Қ олжетімді баспана–2020» бағ дарламасында тұ рғ ын ү й қ ұ рылысының ү лесін ә кімдіктердің кезегінде тұ рғ ан, жағ дайы нашар, ә леуметтік тұ рғ ыда қ орғ алатын тұ рғ ындар есебінен жалпы кө лемнен жыл сайын кемітіп отыру қ арастырылғ ан. 2013 жылы 4, 2 пайыз, ал 2020 жылы 2, 8 пайыз қ ысқ арту кө зделген.

Қ азақ стан Республикасында толық қ анды жә не тең дестірілген тұ рғ ын ү й нарығ ын қ ұ ру, тұ рғ ын ү й қ ұ рылысына жеке инвестицияларды тарту, қ ұ рылыс нысандары салынатын аудандардың инженерлік-коммуникациялық инфрақ ұ рылымын дамыту жә не қ ұ рылыс индустриясын дамытуғ а бағ ытталғ ан «Қ олжетімді тұ рғ ын ү й – 2020» бағ дарламасы толық қ анды жү зеге асырылуда.
«Қ олжетімдітұ рғ ынү й – 2020» бағ дарламасыҚ азақ станРеспубликасыПрезидентінің 27. 01. 2012 жылғ ы «Ә леуметтік-экономикалық жаң ғ ырту – Қ азақ стандамуының бастыбағ ыты» аттыЖолдауынорындаумақ сатында Қ Р Ү кіметітарапынанбекітілген. Бағ дарламаның негізгібеталыстарының бірі – «Баспананысатыпалуқ ұ қ ығ ыменжалғ а беру».
Аталғ анбағ дарламабү гіндежоғ арынә тижесінберуде, тұ рғ ынү йлердіпайдалануғ а беру қ арқ ыныжылсайынө сетү суде. Осылайша, «Қ ИК» ИҰ » АҚ «Сатыпалуқ ұ қ ығ ыментұ рғ ынү йлердіжалғ а беру» бағ ытыніскеасырунә тижесінде 2020 жылғ адейінҚ азақ станның барлық аймағ ындажалғ аберілетінтұ рғ ынү йлердің шамамен 2 млн 500 мың шаршыметрінпайдалануғ а беру жоспарланыпотыр. Бағ дарламабіріншікезектехалық тың ә леуметтікжағ ынан аз қ амтылғ антоптарынжалдамалыпә терлерменқ амтыпқ анақ оймай, кө птегенжаң ажұ мысорындарынашады. Тұ рғ ынү йқ ұ рылысысалынатынаудандаринженерлік-коммуникациялық инфрақ ұ рылымменқ амтамасызетіліп, қ алалар мен елдімекендердің сә улеттіккелбетіжақ сарады.
Сондай-ақ Бағ дарламаның арқ асында, бюджеткеқ ұ рылыссаласынантү сетінсалық кө лемі де артады, оның ішіндемү ліксалығ ы, қ ұ рылысжұ мысшыларының кіріссалығ ы бар.
Бағ дарламаныдамытудың тағ ыбіроң нә тижесі – қ ұ рылысматериалдары, электротехника, металлургиялық жә не химия ө неркә сібіө німдеріншығ аруұ лғ айтылатындық тан, бір-біріменбайланыстысалалардың табыс табу тепе-тең дігіартады.
«Қ олжетімдітұ рғ ынү й – 2020» Бағ дарламасыорташасегменттегіпә терлергеқ олжеткізугемү мкіндігіжоқ отандастарымызғ аарналғ ан, осылайша, «Қ олжетімдітұ рғ ынү й – 2020» сияқ тыбағ дарламаларарқ ылымемлекетімізө зазаматтарынқ амқ орлық қ абө лейді.
Бағ дарламаныжасаубарысындадамығ анелдердегіосындайбаламабағ дарламалардың тә жірибесіескерілген. Мә селен, қ азіргітаң даЕуропажә не АҚ Шелдеріндемемлекеттің, муниципалитеттің жә нежұ мысберушінің жә рдемқ аражатыесебіненжалдамалыпә термеханизмінқ олданудә стү ргеайналғ ан. Салыныпжатқ антұ рғ ынү йлердің шамаменШвейцарияда – 37 %, Ұ лыбританияда – 56 %, АҚ Ш-та – 25 % жалғ аберіледі. Ү лкенқ алалардажалдамалытұ рғ ынү йқ орының ү лесіжоғ ары. Осылайша, Нью-Йорктеазаматтардың 33 %-ғ ажуығ ыө збаспаналарындаө мірсү реді.
Бұ л механизм, дә стү рліипотекамен (жоғ арыпайыздық тө лем мен бастапқ ыжарнасы бар) салыстырғ анда, қ аржылық жағ ынанқ олжетімдіә рітұ рғ ындарғ аү немібіржұ мысорнынабайланыпқ алмауғ амү мкіндікбереді. Мә селен, Еуропадажалдамалытұ рғ ынү йдіжұ мысберушіқ аржыландырғ анжағ дайда, мекемеқ ызметкерікомпанияның қ ажеттілігібойыншатұ рғ ылық тыжерін оп-оң айауыстыраалады, белгілібіруақ ытө ткенненкейінтаң дапалғ анпә терін (осығ андейінтө легенжалақ ысынесепке ала отырып) сатыпалуынаболады.
Қ азақ стандағ ыжалдамалытұ рғ ынү йбағ ытындағ ыБағ дарламаоператорларының бірі – «Қ азақ станИпотекалық Компаниясы» ИҰ » АҚ («Қ ИК» ИҰ » АҚ ). «Қ ИК» ИҰ » АҚ – малайзиялық CagamasBerhadкомпаниясыжә неә лемдікжылжымайтынмү лікнарығ ының басқ а да кө шбасшыларысекілдіә йгіліә лемдіккомпаниялардың баламасымен 2000 жылы Қ РҰ лттық Банкітарапынанқ ұ рылғ ан.
Бастапқ ыда, «Қ ИК» ИҰ » АҚ жұ мысының негізгіміндеттері – ипотекалық несиелеукө лемінкең ейтужә непайыздық мө лшерлемелеріназайтуарқ ылынесиегебаспанаалуғ аоң тайлыжағ дайжасауболатын. Ең алдымен «Қ ИК» ИҰ » АҚ ипотекалық қ арызбойыншаталапқ ұ қ ық тарынсатыпалуарқ ылыекіншідең гейлібанктерменбірлесіпә рекететеді. Бұ данбө лек компания 2005-2007 жылдарғ аарналғ антұ рғ ынү йқ ұ рылысының мемлекеттікбағ дарламасынаяқ тапжә неоғ аноданә ріқ ызметкө рсетуде. Компанияның тағ ыбірбасымқ ызметтерінің бірі – «Қ олжетімдітұ рғ ынү й – 2020» бағ дарламасынжү зегеасыру. Сатыпалуқ ұ қ ығ ыменбаспананыжалғ аалутұ рғ ындарү шінипотеканың лайық тыбаламасыболыпотыр. Баспананыжалғ а беру принципіипотекадантү бегейліерекшеленіп, ипотекалық нарық табелгілібірбә секелестіктудырады. Жалғ аалушық айтатұ рғ ызылғ анү йден 15 жылдық мерзімгепә тералады. 10 жылдансоң жалғ аалушыжылжымайтынмү ліктіқ алғ ансомасынтө лепсатыпалады. Маң ыздысысол, банктердің қ алыптыипотекасындабастапқ ыжарнаорташа 30 % болса, сатыпалуқ ұ қ ығ ыменжалғ абаспанаалудың бастапқ ыжарнасыпә терқ ұ нының 5 %-нанаспайды. Кіріскө зіжетпегенжағ дайда, жалғ аалушық осалқ ыжалгерретіндеотбасымү шелерінің біріннемесекезкелгенү шіншітұ лғ анытартаалады. Бү гінгітаң да «Қ олжетімдітұ рғ ын ү й-2020» бағ дарламасынжү зегеасырушең берінде «Қ ИК» ИҰ » АҚ бағ дарыбойыншажалпыаумағ ы 120 га-дан асатынжеручаскелерібө лініп, Астана, Шымкент, Карағ анды, Павлодар қ алаларындажалдамалытұ рғ ынү йқ ұ рылысыжү ргізілуде, сондай-ақ жақ ынуақ ыттаАқ тө бе, Семей, Қ останай, Тараз, Кө кшетау, Орал, Петропавлқ алаларындақ ұ рылысбасталадыдепкү тілуде. Алматы қ аласында «Қ олжетімдітұ рғ ынү й -2020» бағ дарламасыбойыншатұ рғ ынү йқ ұ рылысыаяқ талды. Қ азіргітаң дабаспананыпайдалануғ а беру жұ мыстарыжү ргізілуде. Оданбө лек, «Қ ИК» ИҰ » АҚ тұ рғ ындардыбаспанаменқ амтумақ сатындатө лжалдамалыбаспанабағ дарламасынжү зегеасыруда. Бұ лбағ дарламаның шартыбойынша, оғ анкезкелгенҚ азақ станазаматық атысаалады.