· Дерекнама

Сә тбаевҚ анышИмантайұ лы (1899-1964) — аса кө рнектіқ азақ геологы, қ оғ амқ айраткері, Қ азақ КСР Ғ ылымакадемиясынұ йымдастырушыжә неоның тұ ң ғ ышпрезиденті, Қ азақ КСР академиясының академигі, қ азақ стандық металло-гениямектебінің негізінқ алаушы. Туғ анжері - бұ рынғ ы Семей губерниясының Павлодар ү йезің дегіАқ қ елінболысы (қ азіргі Павлодар облысының Баянауылауданы).

Геолгиялық барлаумамаң дығ ыбойынша Томск технологиялық институтының тау-кенфакультетінбітіріпкелгенненкейінгіҚ. Сә тбаевтың бү кілө міріҚ азақ станның минералдық ресурстарынжә нерудалық кендергенеологиясынзерттеугеарналғ ан. Оның геологияданбасқ ағ ылымдардан да; медениетсаласың дада; тарихта да қ алдырғ анізісайрапжатыр. Екіншідү ниежү зіліксоғ ысаяқ талуғ атақ ағ анда, жағ дайдың аса қ иынауырлығ ынақ арамастан, Қ азақ КСР Ғ ылымакадемиясының ұ йымдастыружұ мысынабасшыболып, оның ісіне бел шешеараласуыұ лыларғ атә нкө регең діктің белгісіеді. Оның қ алдырғ анғ ылыми бай мұ раларының ішінде, ә сіресе, Жезқ азғ анкенітуралызерттеулерінің, Сарыарқ ының металлогең дікжә неболжамкарталарыжө ніндегіең бектерінің мә ніерекше. Жезқ азғ анның ірі мыс рудалыаудандарқ атарынажатуы - кезінде осы кеннің жоспарлытү рдекең масштабтағ ыбарлаужұ мыстарынұ йымдастыруғ аболатыніріобъектіекеніндә лелдепбергенҚ анышСә тбаевең бегінің нә тижесі. Сондай-ақ, олминералдық шикізатқ а бай Сарыарқ а, кенді Алтай, Қ арағ анды, Қ аратаусекілдіаймақ тарғ а да ерекшеназараударазарттеп, олардың кең дерінің стратиграфиясы, тектоникасы, қ ұ рылысы, металлогениясы, неохимиясыжә нешығ утегітуралымаң ыздығ ылымиқ орытындыларжасады, ғ ылымғ аформациялық метоллонегдіканализдің кешендікә дісіненгізді.

Кө птегентә жірибелімамандарқ атыстырылаотырып, Қ анышСә тбаевтың басшылығ ыменбірнешежылдарбойыжү ргізілгентынымсызең бектің нә тижесіндеСарыарқ аның металлогендікжә неболжамкарталарыжасалды. Оны ө ндіріскеендіруарқ ылыСарыарқ ааймағ ындақ ара, тү стіжә несирекметалдардың біразжаң акендеріашылды. Біразкендергебү тіндейжаң аө ндірістікбағ аберілді.

ОлҚ арағ аң дыдаметаллургиялық завод салуда, Қ останай, Алтай теміржә немаранец, Қ аратаудың фосфорит кендерінжә неосыларсекілдікө птегенірінысандардыигеруге, Ертіс-Қ арағ андыканалының қ азылуына, біразғ ылыми-зерттеуинституттарының ашылуынатікелейараласып, зорең бексің ірді, Қ азақ станғ алымдарының зорармиясының ақ ылшысы, тә рбиешісіболды.

Ол - геология ғ ылымынақ атыстыә лемдік, одақ тық, қ азақ стандық тү рлідә режедегітолыпжатқ анкомиссиялардың, комитеттердің мү шесі, басшыларының бірі; бірнешемә рте КСРО жә неҚ азақ КСР Жоғ арғ ыКең естерінің депутаты; СОКП съездерінің делегаты, КСРО МинистрлерКең есіжанындағ ыЛениндікжә неМемлекеттіксыйлық таржө ніндегікомитеттің презвдиумының мү шесі. Олтө ртрет Ленин орденімен, Екіншідә рижеліОтансоғ ысыорденіменмарапатталып, КСРО Мемлекеттікжә неЛениндіксыйлық тардың иегерібоғ ан. Оның есіміинституттар мен кенметаллургиякомбинаттарына, Қ азақ станқ алаларының кө шелеріне, мектептер мен шаруашылық аттарынаберілген. Сондай-ақ Алатаудың біршың ы мен мұ здағ ы, Қ аратаудағ ы ванадий кенінің рудасынантабылғ анбір минерал (сатбаевит) оның атыменаталады. Оғ анарналғ анбірнешемұ ражайлар бар.

Дереккө з: М. Жолдасбекұ лы, Қ. Салғ арұ лы, А. Сейдімбек. Ел тұ тқ а. - Астана: KUL TEGIN. – 2009 ж