60.Беттік қабыршықтар туралы түсінік. Беттік қабыршықтардың типтерін атап сызба диаграммасымен ерекшелігін түсіндіріңіз

Беттік қ абыршық дегеніміз – компоненттері кө лемдік фазада кездеспейтін беттік қ абат.

Сұ йық – газ бө ліну бетіне суда ерімейтін затты қ ондырғ анда, ол жұ қ а, мономолекулалық қ абыршық тү зеді. Мұ ндай жү йелер Гиббс моноқ абаттарына сә йкес термодинамикалық тә уелділіктермен сипатталғ анмен, оларғ а қ атысты Гиббс ә дісін қ олдануғ а болмайды, себебі ерітіндідегі ерімейтін заттың концентрациясын анық тауғ а болмайды. Бірақ қ абыршық тарды зертеу барысында ерітіндінің концентрациясы маң ызды емес, сондық тан қ абыршық тардың зерттеулері беттік қ абатты сипаттайтын шамаларды тікелей ө лшеуіне негізделеді.

Қ абыршық тар фазаларды бө лу беттің механикалық қ асиеттерімен қ атар басқ а да, мысалы оптикалық жә не электрлік қ асиеттерін ө згертеді. Сондық тан қ абыршық тардың зерттеуінде оптикалық жә не электрлік ә дістері бар.

Оптикалық ә дістерден ультрамикроскоп жә не полярланудың эллипстік кү йін зерттеу ә дістері болып бө лінеді. Ультамикраскоп ә дісінде кардиоидты немесе параболоидты конденсорларды қ олданады. Бұ л конденсорлар кюветаның тү біне бекітіліп, су бетіне қ ондырылғ ан қ абыршық ғ а фокусталады. Нағ ыз мономолекулалық қ абыршық да Тиндаль эффектісі байқ алмайды. Эффектінің пайда болуы ұ сақ май тамшыларының немесе қ абыршық ны ластайтын заттардың бар екенін кө рсетеді. Яғ ни ультамикроскоп қ абыршық ның мономолекулалығ ын жә не тазалығ ын бағ алауғ а мү мкіндік береді.

Фрейндлих ұ сынғ ан ә діс бойынша қ абыршық дан жазық полярланғ ан жарық сә улесін ө ткізеді. Мұ нда полярланудың эллипстілігі пайда болады. Эллипстілік екі бір-біріне перпендикулярлы электрлік вектордың қ атынасымен сипатталады. Эллипстіліктің артуы қ абыршық ның қ алындауын немесе оның қ ұ рамының ө згеруін кө рсетеді. Осы ә дістіэллипсметрлік деп атайды.

Электрлік ә дістерді қ абыршық ның қ ұ рылымы мен оларда жү ретін химиялық реакцияларды зерттеу ү шін қ олданады.

Беттік қ абыршық тардың типтері. π шамасын Ленгмюр ә дісімен ө лшеп, жә не молекулалық ауданын біле отырып, қ абыршық кү йін сипаттайтын сығ ылу диаграммаларын алуғ а болады.

Қ исық тың ә ртү рі агрегаттық кү йдің ө згеруін кө рсетеді.

Қ абыршық қ а су бетінде ү лкен аудан берілсе, май молекулалары екі ө лшемді газ кү йінде болады. Мұ ндай қ абыршық тар ү шін ү лкен А жә не кіші π мә ндері тә н. Мұ ндай жағ дайғ а сә йкес қ исық тың а бө лігін газ тә різді қ абыршық деп атайды.

Жылжымалы бө геу арқ ылы мұ ндай қ абыршық сығ ылса, Акішірейеді, ал π ө седі. π шамасы критикалық мә нге жеткенде газ тә різді қ абыршық тұ рақ ты қ ысымда басқ а кү йге ауысады (b бө лігі). Мұ нда екі ө лшемді бу екі ө лшемді сұ йық қ а айналады деуге болады.

Қ исық тың с бө лігі аз сығ ылатын сұ йық қ абыршық кү йіне сә йкес. π шамасының артуымен бір фазаның ауысу ( d бө лігі) жә не мү лде сығ ылмайтын кү йге сә йкес вертикалды е бө лігі пайда болады. Мұ ндай кү йге екі ө лшемді қ атты дене сә йкестенеді.

с бө лігіндегі қ абыршық сұ йық созылмалы, ал е бө лігіндегі - конденсацияланғ ан деп аталады.

Қ исық тың f бө лігінде қ абыршық бұ зылады. Мұ нда мономолекулалық қ абыршық ты тамшылар немесе кө п қ абатты қ ұ рылымдар пайда болады. Қ абыршық тардың негізгі типтеріне газ тә різді жә не конденсацияланғ ан қ абыршық тар жатады.

Газ тә різді қ абыршық тар. Қ абыршық идеалды екі ө лшемді газ кү йнің тең деуіне бағ ынады. Қ абыршық тағ ы молекулағ а келетін ауданы молекуланың ө зінің ауданынан ө те ү лкен. Қ абыршық фазалық ө згерістерге ұ шырамай шексіз жайылады.

Сұ йық қ абыршық тар. Мұ ндай қ абыршық тардың болуы молекулалар арасындағ ы ә рекеттесулерге байланысты. Мұ ндай қ абыршық тардың қ ұ рылымы борпылдақ жә не ретсіз болады. Олар екі тү рге бө лінеді: созылмалы жә не конденсацияланғ ан.

а. Созылмалы сұ йық қ абыршық тар. Қ алыпты сұ йық тық қ а қ арағ анда созылмалы қ абыршық тар бір фазалық жә не жоғ ары сығ ылмалы болады.

б. Конденсацияланғ ан сұ йық қ абыршық тар. Аралық қ абыршық тардың сығ ылу нә тижесінде π – А сызық ты тә уелділікке ауысу байқ алады. Бұ л аудандағ ы қ абыршық конденсацияланғ ан сұ йық қ абыршық тар деп аталады.

Қ атты қ абыршық тар. Кейбір қ абыршық тар, мысалы, су бетіндегі майлы қ ышқ ылдардың қ абыршық тары, π – А сызық ты тә уелділіктерімен сипатталады. Мұ ндай қ абыршық тардың сығ ылмалдығ ы тө мен жә не қ атты денелердің сығ ылмалдығ ына жақ ын. Бұ л типтегі қ абыршық тар ө здерін қ атты дене ретінде кө рсетеді.

⇐ Предыдущая 17 18 19 20 212223 24 25 26 Следующая ⇒