Орман қоры жерінде анықталған заң бұзушылықтар туралы ақпарат

Кіріспе

Мен Кө шербай Қ анағ ат

1. «Сырдария орман жә не жануарлар дү ниесін қ орғ ау» инспекциясы туралы мә лімет

«Сырдария орман жә не жануарлар дү ниесін қ орғ ау» инспекциясы 2004 жылы қ ұ рылғ ан.

Міндеттер мен мақ саттар

Инспекция Қ азақ стан Республикасының 2004 жылғ ы " Жануарлар дү ниесін қ орғ ау, ө сімін молайту жә не пайдалану туралы” заң ы мен Ауыл шаруашылығ ы министрлігінің биылғ ы жылғ ы қ азан айында бекітілген ережесіне сә йкес жануарлар дү ниесі ресурстарын кү зетуге, қ орғ ауғ а, молық тыруғ а жә не пайдалануғ а, ерекше қ орғ алатын табиғ и аумақ тардың жай-кү йі мен қ ызметіне мемлекеттік бақ ылау мен қ адағ алауды жү зеге асырады.

Облыс ә кімінің шешімімен облыс кө лемінде аң шылық пайдаланушыларғ а 30 аң шылық алқ абы бекітіліп берілген. Олардың жалпы аумағ ы 6, 6 млн. гектарды қ ұ райды. Сонымен қ атар облыстық табиғ и ресурстар жә не табиғ ат пайдалануды реттеу басқ армасына қ арасты орман жә не жануарлар дү ниесін қ орғ ау мемлекеттік мекемесіне 6, 5 млн. гектар жердегі жануарларды қ орғ ау жә не ө сімін молайту міндеттелген.

Орман жә не жануарлар дү ниесін қ орғ ау саласында атқ арылғ ан қ ызметтер

Қ Р Ү кіметінің 2012 жылғ ы қ аулысына сә йкес ғ ылыми мақ саттарғ а пайдаланудан басқ а ел аумағ ында киіктерді, олардың бө ліктері мен дериваттарын пайдалануғ а 2020 жылғ а дейін тыйым салынғ ан. Киіктердің табиғ и тү рде кө бейіп, олардың сақ талуын қ амтамасыз ету мақ сатында мемлекеттік бақ ылауды кү шейтуге байланысты инспекция бірқ атар кә сіпорындармен жә не мекемелермен біріккен іс-шаралар ө ткізіп келеді. Мұ ндай ісшараны " Охотзоопром Ө Б” кә сіпорны да ұ йымдастырып, ауыл тұ рғ ындарымен 24 рет кездесу ө ткізген. Мұ нан бө лек инспекциямен бірлесіп " Ел болып киіктерді сақ тайық ” атты акцияны жеті рет ө ткізді. Осындай жү ргізілген жұ мыстардың нә тижесінде 2009 жылы киік саны 81 мың болса, оның 45200 бетпақ дала популяциясын мекендейді, онда бұ л кө рсеткіш биыл 256700-ге жетіп, оның 216 мың ы бетпақ дала популяциясын мекендейді.

Дегенмен, киікті аулауғ а арнайы тыйым салынғ анына қ арамастан оларды заң сыз аулау, браконьерлік фактілері азаймай келеді. Ө ткен жылы облыс кө лемінде киіктерді заң сыз аулаудың 28 фактісі тіркелді. Соның ішінде 63 бас киік заң сыз ауланып, шығ ын кө лемі 4, 7 млн. тең геге жетті. Мұ нан бө лек киік аң ын жойып, 260 мү йіз алынғ ан. Мү йізден келген шығ ын 45 млн. тең гені қ ұ рап отыр. Жалпы ө ткен жылы киіктерді заң сыз аулау фактісі бойынша 11 қ ылмыстық іс қ озғ алды. Ү ш қ ылмыстық іс тоқ талып, екі қ ылмыстық іс сотқ а жолданды. Ол бойынша соттың айыптау ү кімі шық ты. Ал алты қ ылмыстық іс соттан ө тті.

Биылғ ы жылдың тоғ ыз айында заң сыз киік аулаудың 35 фактісі тіркелді. Соның ә серінен 103 бас киік заң сыз ауланып, қ оршағ ан ортағ а 30, 5 млн. тең ге залал келтірілді. Оның ішінде ө ндірілгені 10 млн. тең гені қ ұ рап отыр. Сонымен қ атар киік аң ын жойып, 184 дана киік мү йіздерін заң сыз алу жайы да анық талды. Осы тоғ ыз ай ішінде киіктерді заң сыз аулау фактісі бойынша 4 қ ылмыстық іс қ озғ алып ү ш қ ылмыстық іс тоқ тамғ а алынып, біреуі сотқ а жолданды. Осы бір іске соттың айыптау ү кімі шық ты. Негізі аң шылық жасағ ан қ аскө йлерді ұ стаудың 29 жағ дайы ішкі істер департаменті қ ызметкерлерінің қ атысуымен ұ йымдастырылды.

Бір айта кететін жайт, соң ғ ы кезде соттарда қ аралғ ан ү ш қ ылмыстық істер бойынша мемлекетке келген шығ ын ө ндірілмей, талап арыздардың қ араусыз қ алдырылуы орын алды. Ал екі қ ылмыстық іс бойынша Жоғ ары сотқ а шағ ым келтірілді. Сондай-ақ, осы жылы прокуратура қ ызметкерлерінің қ атысуымен екі қ ылмыстық іс, яғ ни, киікті ү йінде сойып, сақ тағ ан жағ дай анық талды. Ол бойынша мемлекетке келтірілген 3, 2 млн. тең ге шығ ынды ө ндіруге ү кім шығ арылды.

Негізі қ азіргі уақ ытта қ аскө йлердің соң ғ ы ү лгідегі техникалармен, қ ұ ралдармен жабдық талуы оларды заң сыз аң шылық жасау кезінде ұ стап, нақ ты пайдаланылғ ан дә лелдеме заттарды алу жә не қ арау жү ргізу барысында кемшіліктердің жіберілуі, сондай-ақ, заң сыз аң шылық жасап, алынғ ан жануарларды жоюдың дә лелденбеуі, сот-сараптама барысындағ ы кемшіліктердің барлығ ы қ аскө йлердің тү рлі заң сыз ә рекеттерге баруына ә кеп соғ уда.

Сонымен қ атар киіктердің табиғ и тү рде кө бейіп, емін-еркін ө мір сү руіне жағ дай жасау қ ыс айларында қ иынғ а соғ ып жү р. Ө йткені қ ардың қ алың жауып, мұ здақ қ а айналуына жә не аязды ауа райының ә серінен киіктердің табиғ и шө пті тауып жеуі қ иындай тү седі. Қ ыс айларында кү ннің суық болуы жануарлардың ө лім-жітімге ұ шырау қ аупін туғ ызады.

2012 жылы инспекцияғ а қ ызыл мия ө сімдігі тамырларын заң сыз алу, дайындау, қ азудың бір дерегі, ал ө ткен жылы 13 дерегі тіркелді. Кө рсетілген деректердің барлығ ы да мемлекеттік орман қ оры жерінен тыс жерлерде орын алғ ан. Ал, мемлекеттік орман қ орынан тыс жерлерде дә рілік ө сімдіктерге тыйым салынғ аны жө нінде немесе орман билеттері бойынша жинау қ олданыстағ ы заң намамен реттелмеген. Сондық тан да мия тамырлары қ азылғ ан жерлердің меншік иелері анық талмауына байланысты мемлекетке келген залал ө ндірілмей отыр. Жинақ талғ ан іс қ ұ жаттарды зерделеп, заң бұ зушылық тарды анық тағ ан ішкі істер органдары болғ андық тан мемлекетке келтірілген залалды ө ндіру мақ сатында іске қ атысты кінә лі тұ лғ аны, мия тамыры қ азылғ ан жерді жә не заң сыз алынғ ан қ ызыл мия тамырының кімге тиесілі екендігін анық тау ү шін ол облыстық ішкі істер департаментіне қ айта жолданды.

Ал, биылғ ы жылы инспекцияғ а 9 іс келіп тү сті. Оның сегізі бойынша заң сыздық тар мемлекеттік орман қ орынан тыс жерлерде болғ ан. Ал біреуі Жаң ақ орғ ан орман шаруашылығ ы мемлекеттік мекемесінің орман қ оры жерінде тіркелген. Айта кету керек, Жаң ақ орғ ан орман жә не жануарлар дү ниесін қ орғ ау жө ніндегі мемлекеттік мекемесі орман қ оры жерінде мия тамырын заң сыз алу мен орман ө рттеріне жол берген. Сондай-ақ, ү стіміздегі жылғ ы тамыз айында Шиелі ауданының азаматы Б. Кенжеев 3800 келі мия тамырын заң сыз дайындап, мемлекетке 2, 1 млн. тең ге зиян келтірген. Сондық тан да оғ ан ә кімшілік хаттама толтырылып, 5556 тең ге айыппұ л салынғ ан. Осындай заң бұ зушылық қ а барғ ан Сафар Наджибуллах пен Жаң ақ орғ ан кентінің тұ рғ ыны Дә некер Рахметовке де ә кімшілік хаттама толтырылып, айыппұ л салынып, олар ө ндірілген.

Бір таң ғ аларлығ ы, мия тамырын заң сыз қ азу ісіне ауыл ә кімдері де баруда. Атап айтқ анда, осындай заң бұ зушылық Шиелі ауданы Қ оғ алы ауылының ә кімі Д. Нә сіпбеков Қ ызылорда орман жә не жануарлар дү ниесін қ орғ ау жө ніндегі мемлекеттік мекемесінің мемлекеттік орман қ оры жерінде мия тамырын қ аздырып жатқ андығ ы анық талды. Енді бұ л жауапты қ ызметкердің тә ртіптік жауапкершілігі қ аралатын болады. Сондай-ақ, Шиелі ауданының Жуантө бе ауылының солтү стігінде орналасқ ан " Қ азалыкө л” деген жерде бір топ азаматтардың заң сыз мия тамырын қ азып жатқ андығ ы жө нінде хабарлама тү сті. Оны тексере келгенде белгілі болғ андай Жө лек ауылының ә кімі Бегімтай Сатаев ұ жымғ а тиесілі жерден ауыл тұ рғ ындары Марат Жаханов пен Ерлан Ә биевке шілде айында мерзімі ө тіп кетсе де егін егуге деп жер берген. Сө йтіп, мия тамырын қ азуғ а мү мкіндік жасап, олардың жерді жыртып, бү лдіріп жатқ анына кө з жұ мбайлық пен қ арағ ан. Осы оқ иғ ағ а орай сұ рау салғ анда ауыл тұ рғ ындары ауыл ә кімі мия тамырын қ азып алуғ а жә не оны сатуғ а келісім бергені белгілі болды. Ә рине, бұ л жайт, кімді де болса ойландырмай қ оймайтыны анық.

Жалпы облыс аумағ ында қ ызыл мия тамырларын заң сыз жинау мен жер пайдаланушылардың белгіленген жер учаскелерінің нысаналы мақ сатқ а сә йкес пайдалану мә селелері зерттеліп, ұ сыныс беру ү шін жә не халық арасында тү сіндіру жұ мыстарын жү ргізуге орай жұ мысшы тобы қ ұ рылды. Бұ л топ ө кілдері кө птеген мекемелерде кездесулер ө ткізді. Инспекция мамандары да халық арасында, сонымен қ атар орман шаруашылығ ы қ ызметкерлеріне орманды пайдалану жә не қ орғ ау жө нінде тү сіндірме жұ мыстарын жү ргізіп келеді.

Облыс бойынша мемлекеттік орман қ оры 6, 5 млн. гектарды қ ұ раса, оның ішінде орманмен кө мкерілгені 3 миллион гектардан астам. Соның ішінде сексеуіл орманы 2, 6 млн. гектар да, сү рек қ оры 5, 8 млн. текше метр. Осының ішінде пісіп-жетіліп, ө сімін тоқ татқ ан ормандар 903436 гектар, ал, сү рек қ оры 2903, 1 млн. текше метрді қ ұ райды.

Қ азіргі кезде облыстың Қ ызылқ ұ м аумағ ындағ ы мемлекеттік орман қ оры жерлерінде сексеуіл ормандары жас келіп, қ урап жетілмеген жас ағ аштарғ а ауру тарату қ аупін туғ ызып отыр. Сондай-ақ, облыста сексеуілді ормандар шар тә різді галлица ауруымен ауыратындығ ы анық талды. Аталғ ан ауру болғ ан жағ дайда ағ аштың бұ тақ тары мен жапырақ тарында шар тә різді тү йіндер пайда болып, ағ аш бұ тақ тары мен жапырақ тарының ө суіне кедергі келтіреді. Ол соң ынан ағ аштың қ урап, ө луіне ә кеп соқ тырады. Орман қ оры жерлерінде орманды патологиялық зерттеулер нә тижесінде 2011 жылы 13100 гектар, 2012 жылы 9600 га, 2013 жылы 5300 га, 2014 жылы 4 мың гектар жердің ормандары ауруғ а шалдық қ аны анық талды. Биылғ ы жылы ауру анық талғ ан 350 гектар жер табиғ и жолмен залалсыздандырылды. Реті келгенде айта кетейін, облыс орман шаруашылық тарының ауруды залалсыздандыруы мардымсыз болып отыр.

Жалпы ағ аш кесу кезінде, табиғ и жағ дайда тү скен бұ тақ тардан жиналғ ан қ оқ ымдар, жел, дауыл қ ұ латқ ан, қ ар сындырғ ан ағ аштар да ауру таратудың бірден-бір кө зі болып табылады. Бұ ндай ағ аштарды жинап, орманды санитарлық тұ рғ ыдан тазарту қ ажет.

Заң талаптарына сә йкес аумақ тық инспекция жануарлар дү ниесін пайдаланушылардың қ ызметін тексереді. Екі жә не одан да кө п облыстарда орналасқ ан балық шаруашылығ ы су айдындарында ғ ылыми-зерттеу мақ сатында аулау ү шін рұ қ саттар береді. Акваө сіруді дамыту ү шін балық шаруашылығ ы су айдындарын жә не учаскелерін пайдалану жө нінде шарт жасайды. Балық тың қ ырылу қ аупі бар су айдындарында жә не учаскелерінде аулауды ұ йымдастырады. Балық тың қ айдан ауланғ аны туралы анық тама береді. Ө з қ ұ зыреті шегінде ә кімшілік қ ұ қ ық бұ зушылық туралы іс жү ргізеді. Жергілікті маң ызы бар балық шаруашылығ ы су айдындарының тізімін жасап, балық ресурстарын қ орғ ау, ө сімін молайту жә не пайдалануды реттейтін нормативтік қ ұ қ ық тық актілердің сақ талуын бақ ылайды.

Орман қ оры жерінде анық талғ ан заң бұ зушылық тар туралы ақ парат

№	Кө рсеткіштердің атауы	Ө лшем бірлігі	Жыл басынан бері
	Жү ргізілген рейд	саны
	Анық талғ ан заң бұ зушылық саны, оның ішінде:	оқ иғ а
2. 1	Балық ресурстарын жә не басқ а да су жануарларын заң сыз аулау жә не пайдалану бойынша	оқ иғ а
2. 2	Заң сыз аң аулау бойынша	оқ иғ а	19
2. 3	Ө сімдіктерді қ орғ ау, оның ішінде ағ аштар мен бұ таларды заң сыз кесу, зақ ымдау бойынша	оқ иғ а	9
2. 4	Басқ а да заң бұ зушылық тар	оқ иғ а	98
	Айыппұ л салынды	мың. тең ге	1248, 0
	Айппұ л ө ндіріліп алынды	мың. тең ге	932, 6
	Залал келтірілді	мың. тең ге	76, 1
	Залал ө ндірілді	мың. тең ге	51, 2
	Ү гіт-насихат жұ мыстары, оның ішінде:
7. 1.	лекциялар мен семинарлар	рет/адам саны	163 / 1335
	БАҚ -та жарияланды, оның ішінде:	рет
8. 1.	мақ алалар	рет	266
8. 2.	телеарналарда	рет	30
8. 3.	ү нпарақ тар тарату	дана	5530

Ал балық тың қ орғ алуы жайына келсек, онда балық тық уылдырық шашу жә не кө беюі кезең інде Кіші Арал тең ізінің су айлағ ында 1 мамырдан 10 маусым жә не облыс шегіндегі су айдындарында 20 сә уірден 10 маусымды қ оса алғ андағ ы аралық та болып аулауғ а тыйым салынады. Артемияның кө беюі кезең інде Ө збекстанның мемлекеттік шекарасына дейін Қ азақ стан Республикасының аумағ ы шегінде Тұ щыбас, Чернышева шығ анақ тарын қ оса алғ анда Ү лкен Арал тең ізінде 1 сә уірден 31 шілдені қ оса алғ андағ ы аралық та артемия жұ мыртқ аларын жинауғ а жә не дайындауғ а тыйым салынады. Сонымен қ атар тыныштық аймағ ын қ ұ ру мақ сатында Сырдария ө зені Кіші Арал тең ізіне қ ұ ятын жерінен Кө карал бө ліп тұ рғ ан бө гетіне дейінгі оң тү стік бағ ытта, Кө карал тү бегіне дейінгі батыс бағ ытта, солтү стік жә не солтү стік шығ ыс бағ ыттарда бес шақ ырым, Сырдария ө зенінің ағ ысымен жоғ ары бағ ытта бес шақ ырым учаскеде жыл бойы балық аулауғ а тыйым салынады.

Ү стіміздегі жылдың ақ пан айында " Сыбайлас жемқ орлық қ а қ арсы кү рестің 2014 жылғ а арналғ ан іс-шаралар жоспарын бекіту туралы” жә не облыстық орман жә не аң шылық шаруашылығ ы аумақ тық инспекциясының тә ртіптік комиссиясының Қ Р " Сыбайлас жемқ орлық қ а қ арсы кү рес”, " Мемлекеттік қ ызмет туралы” заң дарын жә не " Мемлекеттік қ ызметшілердің ар-намыс кодексін” жү зеге асыру мақ сатында 2014 жылғ а арналғ ан іс-шаралар жоспары бекітілді. Сонымен қ атар аумақ тық инспекция " Нұ р Отан” партиясымен " Табиғ ат қ орғ ау заң намасын бұ зушылық пен жә не сыбайлас жемқ орлық пен кү рес жө ніндегі бірлескен іс-шаралардың 2014 жылғ а арналғ ан жоспарын” бекітті. Аталғ ан жоспарғ а сә йкес инспекция қ ызметкерлері мен партия ө кілдері бес рет бірлескен рейдтер ұ йымдастырды. Осы рейдтің нә тижесінде " Айдарлы-Ботабай” тас жолының 19 шақ ырымында " ГАЗ” автокө лігіне, кө лік иесі Сырдария ауданы Айдарлы аулының тұ рғ ыны Н. Сейдахметов 1, 9 текше метр, тағ ы да осы ауылдың тұ рғ ыны М. Ә лмаханов " УАЗ” автокө лігіне 0, 5 текше метр сексеуіл тиеп алып келе жатқ ан жерінен ұ сталды. Екі жағ дайда да ә кімшілік қ ұ қ ық бұ зушылық туралы хаттама толтырылды.

Жалпы " Нұ р Отан” партиясының ө кілдерінің қ атысуымен инспекция қ ызметкерлеріне сыбайлас жемқ орлық қ а қ арсы кү рес жө нінде қ ұ қ ық тық оқ у кең естері ө ткізіліп тұ рады. Ө з кезегінде инспекция қ ызметкерлері атқ арып отырғ ан жұ мыстарын мейлінше ашық жариялылық пен жү ргізуге дағ дыланғ ан. Сондай-ақ, жергілікті ақ парат қ ұ ралдары арқ ылы мекеменің сенім телефоны жарияланып, халық тың ө тініш, пікірлеріне мезгілінде жауап беру ү рдіске айналғ ан.

Қ ызылорда облысы табиғ и ресурстар жә не табиғ ат пайдалануды реттеу басқ армасымен бекітілген «2017 жылғ а арналғ ан орман ұ лғ айту мен ө сіру іс-шаралары» бойынша индикативтік жоспарғ а сә йкес орындалғ ан іс- шаралар тө мендегі кестеде кө рсетіліп отыр:

№	жұ мыс тү рлері	ө лшем бірлігі	жоспар		орындалғ аны
№	жұ мыс тү рлері	ө лшем бірлігі	кө лемі	сомасы, мың тг	кө лемі	сомасы, мың тг
	Мә дени ормандарғ а ағ аш отырғ ызу	га		1372, 0		1372, 0
	Мә дени бау егуге жер дайындау	га	4, 1	476, 0	4, 1
	Орман екпелерін кү тіп-баптау	га		1303, 0		1303, 0
	Орман екпелерін толық тыру	га		512, 0	419, 5	512, 0
	Орман тұ қ ымбақ тарында кө шет ө сіру	мың дана		2079, 0	2172, 01	2079, 0
	Орман ағ аштарының тұ қ ымын жинау	кг		661, 0		661, 0
	Жиынтығ ы		х	6403, 0	х	6403, 0

Ө ң ірлік табиғ и парктің 2017 жылғ а арналғ ан индикативтік жоспарына сә йкес, ағ ымдағ ы жылдың қ араша айында ө ң ірлік табиғ и паркке қ арасты Сырдария филиалы Байырқ ұ м орманшылығ ының №52 орамында 77 га жерге 1, 4м х2, 8м нобайымен 500 кг қ ара сексеуіл (сапасы ІІІ сынып, куә лік №131, берілген кү ні 15. 11. 2017 жыл)тұ қ ымы себіліп, техникалық қ абылдау актісі жасалды.

Сонымен қ атар, осы жылдың наурыз, маусым айларында 2012- 2016 жылдары отырғ ызылғ ан 574 га мә дени екпелерді кү тіп-баптау жұ мыстары жү ргізіліп, оғ ан 1303, 0 мың тең ге жұ мсалды.

2017 жылы кө ктемде бұ рың ғ ы жылдары отырғ ызылғ ан кө німділігі тө мен 419, 5 га мә дени орман екпелері 29, 0 мың дана кө шеттермен толық тыру жұ мыстары жү ргізілді.

Ағ ымдағ ы жылы 2000 мың дана кө шет ө сіру жоспарланып, жыл басында орман тұ қ ымбақ тарында 1376, 72 мың дана ағ аш-бұ та кө шеттері есепте болды, 2017 жылы жалпы 2174, 31 мың дана кө шетө сірілді.

Индикативтік жоспарғ а сә йкес 2016 жылы филиалдардың орман тұ қ ымбақ тарында 2200 кг ә ртү рлі ағ аш-бұ та тұ қ ымдарын жинау жоспарланғ ан. Бү гінгі таң да, 3417 кг ә ртү рлі ағ аш-бұ та тұ қ ымдары жиналып, жоспар 155 пайызғ а артығ ымен орындалды.

Сондай-ақ, ағ ымдағ ы жылы кө ктем айларында жоспардан тыс Тү ркістан филиалындағ ы орман тұ қ ымбағ ына 2 га жерге 1250 дана грек жаң ғ ағ ы жә не Боралдай филиалындағ ы орман тұ қ ымбағ ына 833 дана алхоры, алмұ рт кө шеттері арнайы мә дени бау ө сіру жобасына сә йкес отырғ ызылды.

2017 жылы кө ктем жә не кү з айларында мә дени орман екпелерін отырғ ызу, 2012, 2013 жә не 2015 жылдары отырғ ызылғ ан мә дени екпелерін толық тыруғ а, сонымен қ атар сату, есептен шығ ару жә не Отырар ММ мен аудан, қ алалардың тең герімдеріне берілгеннен кейін 1893, 52 мың дана ә р-тү рлі ағ аш-бұ та кө шеттері 2018 жылдың 1 қ аң тарына қ алып отыр.

Филиалдарда ағ ымдағ ы жылы 2917 кг ә ртү рлі ағ аш тұ қ ымдары орман тұ қ ымбақ тарының 8, 74 га жеріне жә не 500 кг қ ара сексеуіл тұ қ ымы 77 га мә дени орман алқ аптарына толық себіліп, техникалық қ абылдау актілері жасалды.

12 3 Следующая ⇒