Жергілікті желілердің физикалық және каналдық деңгейлер стандартын сипаттаңыз. 4 страница

Жергілікті желі (ағ ылш. Local Area Network, LAN) — салыстырмалы тү рде шектеулі кең істіктің (мысалы ғ имараттың ) шегінде компьютерлер, басып шығ арғ ыштар мен басқ а да қ ұ рылғ ылар тобын біріктіретін коммуникациялық желі. Жергілікті желі бір біріне қ осылғ ан қ ұ рылғ ылардың ө зара ә рекеттесуіне мү мкіндік береді. Желі – мә ліметтерді компьютерлер арасында жеткізу қ ұ ралдарымен біріктірілген компьютерлердің жиынтығ ы. Есептеу желісі – бір-бірімен байланысқ ан желі элементтері арасында мә ліметтер жеткізуге арналғ ан программалық жә не аппараттық қ ұ рауыштардың кү рделі жү йесі. Аппараттық жабдық тар ішінде ә ртү рлі типті жә не класты компьютерлермен қ атынастық жабдық тарды атауғ а болады. Программалық қ ұ рауыш операциялық жү йе мен желілік қ олданбалардан тұ рады. Желінің тиімді жұ мыс істеуі ү шін ОЖ-дің арнайы тү рлері – желілік ОЖ қ олданылады. Желілік ОЖ – есептеу желісін бір орталық тан басқ аруғ а арналғ ан программалар кешені (Windows NT, Novell NetWare, т. б. ). Желілік қ олданбалар – желілік ОЖ-нің мү мкіндіктерін кең ейтетін қ олданбалы программалық кешендер (пошталық программалар, желілік мә ліметтер қ орлары, т. с. с. ). Желіге қ осылатын барлық қ ұ рылғ ыларды ү ш функционалдық топқ а бө леді, олар: - жұ мыс станциялары; - желі серверлері; - қ атынастық тораптар.

Жергілікті желілердің физикалық жә не каналдық дең гейлер стандартын сипаттаң ыз.

Жергілікті желіні физикалық жә не каналдық дең гей стандартында қ ұ ру. Қ ұ рылымдық кабельдік жү йе. Кабельдік жү йе кез-келген желінің фундаменті болып табылады. Желі ү лкейген сайын кабельдік жү йе проблемалары кө бейеді. Қ ұ рылымдық кабельдік жү йе – коммутациялық элементтерден (кабельдер, коннекторлар, разъемдар, кросстық панельдер жә не т. б. ) тұ ратын топ жә не есептеу желісінде байланыс қ ұ рылымын оң ай кең ейтетін олардың арасындағ ы байланыс ә дістемесі. Қ ұ рылымдық кабельдік жү йесінің типтелген иерархиялық қ ұ рылымына келесілер кіреді: 1)Горизонталды ішкі жү йелер (этаж шегінде) 2) вертикалды ішкі жү йелер (ғ имарат ішінде), 3) кампус ішкі жү йесі (бірнеше ғ имаратты бір территория шегінде). Қ ұ рылымдық кабельдік жү йесінің артық шылық тары: ә мбебаптылығ ы-деректерді компьютерден жергілікті желіге жіберу, жергілікті телефондық желісін ұ йымдастыру, кү зет жү йесіне видео немесе сигналдарды жіберу жә не т. б. Қ ызмет кө рсету мерзімін ұ лғ айту – Жақ сы қ ұ рылымдық кабельдік жү йе 10-15 жылда моральді тозады. Желіні оң ай ү лкейту мү мкіндігі-қ ұ рылымдық кабельдік жү йе модульді болғ андық тан, оны ү лкейту оң ай. Тиімді қ ызмет етуді қ амтамасыздандыру. Сенімді. Кабельді таң дау кезінде келесі белгілерге кө ң іл бө лінеді: жіберу жолы, ара-қ ашық тық, физикалық қ орғ анысы, электромагниттік кедергіден қ орғ ануы, бағ асы

Жергілікті, ауқ ымды жә не қ алалық желілер ерекшеліктерін сипаттаң ыз. Жергілікті желіге- Local Area Networks (LAN) – кішкене аумақ тағ ы шоғ ырланғ ан компьютерлік желілер жатады (радиустары 1-2 км-ден кө п емес). Негізінен жергілікті желі бір ұ жымғ а арналғ ан коммуникациондық жү йені қ ұ райды. Жақ ын ара қ ашық тық тың болғ андық тан бұ нда жоғ ары сапалы желі байланстары пайдаланылады, сондық тан деректермен алмасу жылдамдығ ы 100 Мбит/с- қ а дейін жетеді. Ауқ ымдық желіге-Wide Area Networks (WAN) - ә р тү рлі қ алалар мен елдерде бө ліп жайғ асқ ан компьютерлерді біріктіреді. Жоғ ары сапалы байланыс желілерін ө те ү лкен ара қ ашық тық қ а ө ткізу ө те қ ымбатқ а тү седі. Ауқ ымдық желілерде қ олданыста жү рген байланыс желілері пайдаланылады, олар жалпы тағ айындалғ ан телефондық жә не телеграфты каналдарының негізінде салынады. Қ алалық желілер- Metropolitan Area Networks (MAN)- олар ірі қ алалар - мегаполис аумақ тарына қ ызмет ету ү шін арналғ ан. Қ алалық желілер жылдамдығ ы 45 Мбит/с болатын цифрлық магистральды байланыс сымдарын пайдаланады. алғ ашында бұ л желі деректерді жіберу ү шін пайдаланса, қ азір видиоконференциялар мен дауыс пен тексті интегралды тү рде жібереді. Жергілікті желінің ауқ ымды желіден айырмашылығ ы: апсыру ә дістерінің жә не жабдық таудың қ иындық тары. Ауқ ымдық желіде физикалық каналдардың беріктілігі тө мен болғ андық тан, жергілікті желіге қ арағ анда мұ нда аса кү рделі деректерді беру кү рделі. Деректермен алмасу жылдамдығ ы. Жергілікті желі мен ауқ ымдық желілердің бір бірінен айырмашылығ ы - компьютерлер арасындағ ы деректермен алмасу кезінде жоғ ары жылдамдық ты каналдарының болуы. Қ ызметтердің ә р тү рлілігі. Жергілікті желілердің қ ызметтері – файлдық қ ызметтер, баспа қ ызметі, мә ліметтер қ оры жә не электрондық пошта қ ызметтері. Ауқ ымдық желі қ ызметі – пошталық қ ызметтер, мү мкіншілктері шектелген файлдық қ ыметтер. Сұ раныстардың орындалу шапшаң дылығ ы. Жергілікті желі арқ ылы ақ парат бірнеше миллисекунд уақ ыт алады, ал ауқ ымдық арқ ылы бірнеше секунд уақ ыт алады. Каналдардың бө лінуі. Жергілікті желіде байланыс каналдары желінің бірнеше тү йіндерімен пайдаланылса, ал ауқ ымдық желіде ол жеке пайдаланылады. Жергілікті жә не ауқ ымды желіні жақ ындатудың бір кө рінісі ірі қ ала масштабты желілердің пайда болуы. Тү йіндер арасындағ ы аса ү лкен ара қ ашық тық тарғ а қ арамастан, классикалық жергілікті желілермен салыстырғ анда, олар сапалы байланысқ а жә не жоғ ары айырбастау жылдамдық тарына ие. Қ алалық желілерді қ ұ рғ анда, жергілікті желілер секілді, қ олданыстағ ы байланыс сымдары пайдаланбайды, қ айта жаң а байланыс жү ргізіледі.

Жергілікті, ауқ ымдық жә не қ алалық желілер ерекшілігі. Жергілікті желінің ауқ ымды желіден ерекшілігі. Жергілікті жә не ауқ ымды желіні жақ ындату тенденциясы. Желіні территориялық белгісі бойынша ерекшелейді. Жергілікті желіге- Local Area Networks (LAN) – кішкене аумақ тағ ы шоғ ырланғ ан компьютерлік желілер жатады (радиустары 1-2 км-ден кө п емес). Негізінен жергілікті желі бір ұ жымғ а арналғ ан коммуникациондық жү йені қ ұ райды. Жақ ын ара қ ашық тық тың болғ андық тан бұ нда жоғ ары сапалы желі байланстары пайдаланылады, сондық тан деректермен алмасу жылдамдығ ы 100 Мбит/с- қ а дейін жетеді. Ауқ ымдық желіге-Wide Area Networks (WAN) - ә р тү рлі қ алалар мен елдерде жайғ асқ ан компьютерлерді біріктіреді. Жоғ ары сапалы байланыс желілерін ө те ү лкен ара қ ашық тық қ а ө ткізу ө те қ ымбатқ а тү седі. Ауқ ымдық желілерде қ олданыста жү рген байланыс желілері пайдаланылады, олар жалпы тағ айындалғ ан телефондық жә не телеграфты каналдарының негізінде салынады. Қ алалық желілер- Metropolitan Area Networks (MAN)- олар ірі қ алалар - мегаполис аумақ тарына қ ызмет ету ү шін арналғ ан. Олар жақ ында ғ ана пайда болды. Қ алалық желілер жылдамдығ ы 45 Мбит/с болатын цифрлық магистральды байланыс сымдарын пайдаланады. алғ ашында бұ л желі деректерді жіберу ү шін пайдаланса, қ азір видиоконференциялар мен дауыс пен тексті интегралды тү рде жібереді. Жергілікті желінің глобальді желіден айырмашылығ ы: Жіберу ә дістері мен қ ұ ралдарының қ иындық тары. Жергілікті желіге қ арағ анда ауқ ымдық желіде физикалық каналдардың беріктілігі тө мен болғ андық тан, мұ нда аса кү рделі деректерді жіберу кү рделі. Деректермен алмасу жылдамдығ ы. Жергілікті желіде ауқ ымдық желілерге қ арағ анда компьютерлер арасындағ ы деректермен алмасу кезінде жоғ ары жылдамдық ты каналдарының болуы. Қ ызметтердің ә р тү рлілігі. Жергілікті желілердің атқ аратын қ ызметтері ө те кө п, солардың бірі – файлдық қ ызметтер, баспа қ ызметі, мә ліметтер қ оры жә не электрондық пошта қ ызметтері. Ауқ ымдық желі қ ызметі – пошталық қ ызметтер, мү мкіншілктері шектелген файлдық қ ыметтер. Сұ раныстардың орындалу шапшаң дылығ ы. Жергілікті желі арқ ылы ақ парат бірнеше миллисекунд уақ ыт алады, ал ауқ ымдық арқ ылы бірнеше секунд уақ ыт алады. Каналдардың бө лінуі. Жергілікті желіде байланыс каналдары желінің бірнеше тү йіндерімен пайдаланылса, ал ауқ ымдық желіде ол жеке пайдаланылады. Бірнеше басқ а географиялық аймақ тарда орналасқ ан жергілікті желілерді біріктіріп, ауқ ымды желі мен телекоммуникацияны ү йрену қ ажет болды. Ауқ ымды желінің ө ткізгіштігі, деректерді жіберу жылдамдығ ы, қ ызметтердің оперативтілігі тө мен болғ андық тан, жергілікті желіде пайдаланылатын технологияларды ескеру керек болды.

Жиі қ олданатын желі ө німділігінің сипаттамаларын атаң ыздар. Қ азіргі заманғ ы есептеу желіріне қ ойылатын негізгі талаптардың тізімін келтірің із? Желіге қ ойылатын басты талап - оның негізгі функциясы желіге біріккен барлық компьютердің ресурстарына пайдаланушығ а қ олжетімділікті қ амтамасыз ету. Ал қ алғ ан талаптар - ө німділік, сенімділік, сә йкестігі, басқ арушылығ ы, қ орғ аныштылығ ы, кең ейтілуі жә не масштабталуы. Потенциалды жоғ арғ ы ө німділік – компьютерлік желі жататын барлық таратылғ ан жү йелердің негізгі қ асиеттерінің бірі болып табылады. Желінің ө німділігін сипаттайтын кө рсеткіштер: 1) реакция уақ ыты, 2) ө ткізу қ абілеті, 3) жіберудің бө гелуі мен оның вариациясы. Реакция уақ ыты – желі ө німділігінің интегралдық мінездемесі болып табылады. Бұ л жағ дайғ а клиент компьютерінде сұ ранысты дайындау уақ ыты, желінің сегменттер арқ ылы клиент пен сервер арасындағ ы жә не аралық коммуникациялық қ ұ ралдар сұ раныстарды жіберу уақ ыты, серверде сұ раныстарды ө ң деу уақ ыты серверден клиентке жауап жіберу уақ ыты жә не серверден жіберілген жауаптарды клиент компьютерінде ө ң деу уақ ыты кіреді. б)ө ткізу қ абілеті уақ ыт бірлігіндегі желі бө лшегі неемесе желі арқ ылы жіберілген мә ліметтердің кө лемі бейнеленеді. ө ткізу қ абілеті орташа, максималды жә не шапшаң болып бө лінеді, секундтағ ы битпен немесе секундтағ ы пакеттер арқ ылы ө лшенеді. Орташа ө ткізу қ абілеті – жіберілген мә ліметтердің жалпы кө лемін оларды жіберуге кеткен уақ ытқ а бө леді. Уақ ыт – сағ ат, кү н немесе апта. Шапшың ө ткізу қ абілеті орташадан уақ ыттың ө те кіші аралығ ын таң дайды. Мысалы, 10 мс немесе 1с. Максималды ө ткізу қ абілеті – бұ л бақ ылау периодының ішінде тіркелген ең шапшаң ө ткізу қ абілеті. в)жіберудің бө гелуі- желілік қ ұ ралдар немесе желінің бө лігіне пакеттің кіру моменті мен осы қ ұ ралдың шығ ысында пайда болу моменті арасындағ ы бө гелуін анық тайды. Желінің сапасы жіберудің максималды бө гелуі мен бө гелу вариациясының ө лшемдерімен сипатталады. Сенімділік пен қ ауіпсіздік. Желінің сенімділігін бағ алау ү шін ә р тү рлі сипаттамаларды қ олданады: жү йе уақ ыт еншісінде қ олданылуы мү мкіндігін білдіретін дайындық коэфициенті; рұ қ сатсыз қ ол жетімділіктен мә ліметтерді қ орғ ауды айтуғ а болатын қ ауіпсіздік; бас тарту – жү йе элементтерінің тоқ тап қ алу жағ дайында жұ мыс істейді. кең ейтілуі бар аппаратураны кү штірегіне ауыстыру, желі сегментінің ұ зындығ ын ө сіру жә не желінің жеке элементтерін жең іп, қ осу мү мкіндігін білдіреді. масштабталуы - ө те кең шекте байланыстың ұ зақ тығ ы мен тү йіндер санының ө суін білдіреді. мө лдірлігі – желіде ішкі қ ұ ралдар жұ мысын жең ілдету деталін пайдаланушыдан жасыру. басқ ару – желінің негізгі элементтер жағ дайын бақ ылау, желі жұ мысында пайда болатын проблемаларды анық тау жә не шешу, ө німділік анализін орындау жә не желі дамуын жоспарлау. сә йкестілігі ә р тү рлі прогрпммалы жә не аппаратты қ амтамасыз ету ө зінде болатын қ абілеті.

Кабельдердің тү рлері, артық шылық тары мен кемшіліктерін сипаттаң ызКабель (голл. kabel – канат, сым арқ ан), электрлік– сырты қ орғ ағ ыш қ аптамамен қ апталғ ан, бір не бірнеше оқ шауланғ ан ө ткізгіштерден (ток ө ткізетін талсымдардан) тұ ратын ө ткізгіш. Кабель электр энергиясын жә не сигналдарды қ ашық тық қ а жеткізу ү шін пайдаланылады. Кабель арналу мақ сатына орай кү ш кабелі (электр энергиясын тасымалдайтын), байланыс кабелі (сигналдарды тасымалдайтын), радиожиіліктік кабель (жоғ ары жиіліктік) болып бө лінеді. кабельдің қ ұ ралымы оны тарту (су жә не жер астында, ауада, зиянды ортада, т. б. ) жә не пайдалану ерекшеліктеріне қ арай ә р тү рлі болып жасаладыъКабель тү рлері1. Қ ос ширатпа1. 2 Экрандалғ ан 1. 3 Экрандалмағ ан2. Коаксиалды3. Оптыталшық ты
Қ ос ширатпа Қ ос ширатпа деп, екі ө ткізгіш біріктіріліп, бірнеше рет ширатылып бұ ралғ ан тұ тас кабельді айтамыз. Сымдарды ширатып бұ рау кабель бойымен сигнал жіберген кезде болатын электрлік ақ ауларды азайтады. «Қ ос ширатпа» кабелі Ethernet, ARCNet и IBM Token Ring сияқ ты кө птеген желілік технологияларда қ олданылады. Қ ос ширатпадағ ы кабельдер экрандалмағ ан жә не экрандалғ ан мыс кабельдерге бө лінеді. Экрандалғ ан кабель Экрандалғ ан кабельдердің ішкі бө лігінде мыс орауы бар, сонымен қ атар ө ткізгіштер жұ бы фольгамен оралғ ан. Бұ л кабельдер кө біне ғ имараттардың сыртқ ы бө лігінде жә не бір ғ имарат пен екінші ғ имараттарды қ осуғ а ө те ың ғ айлы. Экрандалмағ анкабель Экрандалмағ ан кабельдер қ азіргі таң да кең олданылатын кабельдің тү рі, максималды зындығ ы 100 м қ ұ райды. Бұ л кабельдер ә сіресе ғ имараттардың ішкі бө лігінде тартылатын кабельдің тү рі Коаксалдыкабель Коаксиалды кабельдер радио жә не телевизиялық аппаратураларда қ олданылады. Коаксиалды кабельдеақ паратты 10Мбит/с жылдамдық пен 85-500 метр қ ашық тық қ а жібере алады. Олар қ алың дығ ына қ арай қ алың жә не жұ қ а болып бө лінеді. Оптикалық талшық тыОптикалық талшық ты кабель қ ымбатырақ, олар шыныталшық ты кабель деп те аталады. Олар арқ ылы мә ліметтердің таратылу жылдамдығ ы секундына бірнеше гигабитке жетеді. Мә ліметтерді жіберу мү мкіндігі 50 км. астам. Қ азіргі уақ ытта бұ л жергілікті желіге қ осылу ү шін ең қ ымбат тұ ратын кабель тү рі. Оптикалық талшық ты сызық тар ү лкен кө лемді мә ліметтердің ө те жоғ ары жылдамдық та жылжуына арналғ ан, ө йткені олардағ ы сигналдар ө шпейді жә не бү лінбейді. Оптикалық талшық ты кабельді пластикадан жасайды. Ә рбір шыны оптикалық талшық сигналдарды тек бір бағ ытта береді, сондық тан кабель жеке коннекторлары бар екі талшық тан тұ рады. Олардың біреуі беру ү шін, ал басқ асы – қ абылдау ү шін қ ызмет етеді.

Кә сіпорынғ а желіні қ олдану қ андай артық шылық тарды береді? Бұ л сұ рақ ты келесідей анық таймыз: кә сіпорынғ а желі ардайым қ ажет пе? Кә сіпорынғ а есептеуіш желі орнатылғ аннан кейін қ андай мү мкіндіктер пайда болады? Кә сіпорында есептеуіш желіні пайдалану оның жұ мыс істеу тиімділігін жоғ арылатады. Компьютеразацияның арқ асында дайын болғ ан ө німнің ө ндірісте шығ ындары азайтылуы, жаң а модельді ұ йымдастыру мерзімі қ ысқ артылды. Желілердің немесе таратылғ ан жү йелердің концептуалды артық шылық тары параллельді есептеулерді орындау қ абілеттілігі мен ө те жоғ арғ ы қ абылдамау тұ рақ тылығ ы. Қ абылдамау тұ рақ тылық – аппараттың элементтері жұ мыс істеу қ абілеті болмағ ан кезде де оның жұ мысы орындалуы. Демек, істен шық қ ан компьютер жұ мысын басқ а компьютер атқ арады. Есептеу желісінде кейбір деректер желідегі компьютерлердің ішкі сақ тау қ ұ рылғ ыларына кө шірмелері жазылады. Оның тағ ы бір артық шылығ ы жоғ арырақ бас тартушылығ ының принципалдығ ы. Территориалды таратылғ ан есептеу жү йесінің қ олдану кейбір аумақ тардағ ы қ осымша есебінің таратылғ ан сипаттамасына
сә йкес келеді. Қ ұ ралдар мен мә ліметтерді бірге қ олдану мү мкіндігі, сонымен қ атар жү йе бойынша ү лестіру мү мкіншілігі ү лестіру жү йесінің артық шылық тары болып табылады. Кең корпоративті ақ паратқ а оперативті қ ол жетімділігін қ ызметкерлерге қ амтамасыз етіледі. Таратылғ ан жү йелер пайдаланушылар ү шін деректер мен қ ұ рылғ ыларды біріге пайдалану мү мкіндігін береді. Корпоративті ақ параттарғ а пайдаланушылар ү шін шапшаң қ олжетімділік. Серверде ақ параттар қ ұ рылымы ың ғ айлы орналасса, мысалғ а, деректер базасы болса, онда ақ параттардв іздеу оң ай, ә рі тиімді болады. www гипертекстік ақ парат қ ызметін қ олданылуымен байланысты – intranet технологиясын қ олдану. Бұ л технология мә тіндік жә не графиктік ақ параттарды гипермә тіндік беттер арқ ылы кө рсетеді жә не ө ндірістің ең соң ғ ы жаң а ақ параттарын www – серверге жіберіліп тұ рады. Қ ызметкерлер осы сервер арқ ылы қ ажетті ақ параттарды оң ай кө реді. Есептеу желісін қ олдану мекемеге келесідей мү мкіндіктерін береді: 1) Қ ымбат тұ ратын ресурстарды ү лестіру; 2) Коммуникацияны мейлінше жетілдіру; 3) Ақ параттарғ а қ олжетімділікті жақ сарту; 4) Тез жә не сапалы шешімдерді қ абылдау; 5) Компьютерлерді территориалды орналасуының кең дігі.

Коммуникациялық қ ұ ралдардың негізгі типтерінің функционалдық тағ айындалуы – қ айталаушылар, концентраторлар, кө пірлер, коммутаторлар, маршрутизаторлар. Қ айталағ ыштар. Желі ұ зындығ ы мен оның тү йіндер санын шексіз қ ылу ү шін концентарторлар мен қ айталағ ыштар кө мегімен желінің физикалық қ ұ рылымы пайдаланылады. Кө пірлер. Кө пір желінің ақ параттарды бір сегменттер басқ а сегментке жіберу ортасын бө ліктерге бө леді. Кө пірлер трафиктік қ ұ рылымғ а компьютерлердің аппараттық адрестерін пайдаланылады. Коммутаторлар. Коммутаторлар – кадрларды ө ң деу принципіне қ арай кө пірмен бірдей. Оның кө пірден негізгі айырмашылығ ы оның ә рбір портында арнайы процессорлар орнатылғ андық тан коммуникациялық мультипроцессор болып табылады. Коммутаторлар – кадрларды параллельді режимде ө ң дейтін кө пірлердің жаң артылғ ан тү рлері деп айтсақ та болады. Маршрутизаторлар. Бірнеше сегменттерді бір-біріне байланыстыру ү шін – кө пірлер, коммутаторлар немесе маршрутизаторлар қ ажет. пайдаланушы мен корпоративті желіге кіру нү ктесі арасында виртуалды туннель қ ұ рады, яғ ни маршрутизатор немесе қ ашық тық қ атынау серверін. Бұ л туннель екі тапсырманы шешеді. 1-ден, ІР-желі арқ ылы Internet-ке жіберу, 2-ден, туннель деректерді шифрлайтын қ орғ аныс каналын қ ұ рады. Маршрутизаторлар – кө пірлерге қ арағ анда сенімді жә не тиімдірек. Маршрутизаторлар сандық адрестерден тұ рып, адрестеу қ ұ ралымен логикалық сегменттерді қ ұ рады. Маршрутизатордың ә ртү рлі желілік технологияларды пайдаланып, жалпы желіге ішкі желілерді байланыстырады. Концентраторлар. Концентратор мен желілік адаптер кө мегімен жә не кабельдік жү йемен жергілікті желі қ ұ руғ а болады. Жергілікті желінің барлық заманауи технологияларында бірнеше атауы қ айталағ ыш, хаб жә не концентратор бар қ ұ рылғ ы анық талғ ан.

Коммутатор негізінде жергілікті желілерге мониторингтік талдау жасау. Коммутатор (лат. commuto – ө згертемін, ауыстырамын) – электрлік тізбекті жалғ астыруғ а, ажыратуғ а жә не ауыстырып қ осуғ а арналғ ан электрмеханикалық, электронды немесе электронды-сә улелік қ ондырғ ы. К-дың қ арапайым жә не аса кү рделі тү рлері бар. Коммутаторлар байланыс техникасында (оның ішінде ә скери) абонент желілерін бір типті шеттік аппараттардан (телефон, телеграф, мә лімет беру жә не т. б. ) жә не ақ паратты беру мен қ абылдау ү шін кедергісіз жолдар жасау мақ сатында байланыс арналарын бір-бірімен электрлік жалғ астыруғ а арналғ ан. Жалғ астыру тә сілдеріне байланысты коммутаторлар қ олмен жұ мыс істейтін жә не автоматты қ ызмет кә рсету болып бө лінеді. Қ олмен қ ызмет кө рсетуде коммутацияны оператор жү зеге асырады. Автоматты қ ызмет кө рсетуде коммутация оператордың қ атысынсыз шеттік аппараттардан келетін сигналдар бойынша орындалады. Жалғ астыру тә сіліне қ арай арналар коммутаторлары жә не байланыс коммутаторлары болып бө лінеді. Арналар коммуникациясында ақ паратты беру ү шін тораптар желісі арқ ылы бір шеттік пунктті екіншісімен қ осатын кедергісіз арналар ұ йымдастырылады. Байланыс коммуникациясында берілуге тиісті ақ парат мекен-жайымен бірге сә йкес аппаратурағ а беріледі жә не есте сақ тау қ ондыргысында сақ талады. Сонан соң белгіленген пунктте аралық пунктердің қ айта қ абылдап-беруі арқ ылы беріледі. Коммутаторларды сондай-ақ абонент желілері мен арналарының санына карай да айырады. Коммутация байланыс торабының коммутациялық қ ұ рылғ ыларында электрлік қ осындыларды, сымдарды, кабельдерді, байланыс желілерін, аппараттарды, аспаптарды ә р тү рлі ауыстырып қ осу. Коммутатор торабы. Ең алғ ашқ ы телефон торабы коммутаторлар — техникалық қ ұ рылғ ыны пайдалану арқ ылы салынғ ан. Коммутатор арналардың шығ ысын басқ а арналардың кірісімен жалғ айды, яғ ни хабардың қ озғ алыс бағ ытын ауыстырып-қ осып тұ рады. Арналар санының кө беюін коммутациялық тораптарды салуғ а ә келді. Коммутаторлық тораптардың ең маң ызды бө лігі операторлар — адамдар болып табылады. Олар бір абоненттен екінші абонентке ө тетін сымдарды қ осып-ажыратып тұ руды қ амтамасыз етеді. Қ арапайым коммутациялық жү йе — ол бір фазалы (бір буынды) схема-коммутатор деп аталады. Коммутатордың n кірісі жә не m шығ ысы бар. Олардың ә рқ айсысы бір-бірімен жалғ ана алады.

Компьютерлік желі тү рлері мен негізгі топологияларғ а анық тама берің із. Компьютерлік желі (ағ ылш. сomputer network) — барлық қ ұ рылғ ылардың бір-бірімен ө зара ә рекеттесуіне мү мкіндік беретін байланыс желілері арқ ылы қ осылғ ан компьютерлердің жә не басып шығ арғ ыштар мен мә тін алғ ылар сияқ ты басқ а қ ұ рылғ ылардың тобы. Компьютерлік желі – бір бірімен мә лімет аламаса алатын кем дегенде екі компьютердің байланыс қ ұ ралдары кӛ мегімен қ арым-қ атынас жасауына арналғ ан ақ парат ӛ ң деудің тармақ талғ ан жү йесі. Жалпы айтқ анда желі деп дербес компьютерлердің жә не де принтер, модем жә не есептеу қ ұ рылғ ыларының бір-бірімен байланысқ ан жиынын айтады. Желілер ә рбір қ ызметкерге басқ алармен мә лімет алмасып қ ұ рылғ ыларды ортақ пайдалануғ а, қ ашық та орналасқ ан қ уатты компьютерлердегі мә ліметтер базасымен қ атынас қ ұ руғ а жә не тұ тынушылармен тұ рақ ты байланыс жасауғ а мү мкіндік береді. Желілер шағ ын немесе ү лкен, кабельдер арқ ылы тұ рақ ты жалғ анғ ан, немесе телефон желілері мен сымсыз арналар арқ ылы уақ ытша жалғ анғ ан болуы мү мкін. Ең ү лкен желі – Интернет, ол бү кілә лемдік желілер тобы болып табылады. Желі қ ұ рамына кіретін компьютерлер мынадай жұ мыс атқ арады: желімен қ атынас қ ұ руды ұ йымдастыру; олардың арасында мә лімет алмасуды басқ ару; желі тұ тынкшыларына есептеу қ ұ рылғ ыларын пайдалануғ а беріп, оларғ а ә ртү рлі қ ызмет кө рсету. Кез келген компьютерлік желі жұ мысы топология, хаттама (протокол), интерфейс, желілік программалық жә не техникалық қ ұ ралдар тә різді сипаттамалармен кө рсетіледі. Желі топологиясы негізгі функционалдық элементтерінің бір-бірімен байланысу кұ рылымын анық тайды. Желілік техникалық қ ұ ралдар – компьютерлерді бір желіге ұ йымдастыруды қ амтамасыз ететін ә ртү рлі қ ұ рылғ ылар жиыны. Желілік программалық қ ұ ралдар – компьютерлік желіә жұ мысын басқ арып, ә рбір тұ тынушыны қ ажетті интерфейспен қ амтамасыз етеді. Компьютерлік желілері оларды қ амтитын территорияғ а байланысты, келесідей бө лінеді: локальды (LAN — Local Area Network), глобальды (WAN — World Area Network) жә не бірлескен желілер. Локальды есептеу желі (ЛЕЖ) мә ліметтерді жіберу ү шін арнайы қ ұ рылғ ыларды талап етпейтін есептеу жү йесінің территориясына бө лінгенін ұ сынады (желілік карталарды жә не кө птеген кү рделі конфигурациялар-концентраторларды қ оспағ анда). Барлық жү йенің ұ зақ тығ ы жақ ын орналасқ ан тапсырмалардың жайылуына шектеуінің бірнеше километрінен аспауы керек. Корпоративті желіні қ олданудың қ андай артық шылық тары барКлассификация типтері бойынша локальды есептеуіш желілер жұ мысшы топ, бө лім, кампус жә не корпоративті желілер болып бө лінеді. Корпоративті желі – кә сіпорын, корпорация масштабының желісі. Бұ л желі Интернеттің коммуникациялық мү мкіндігін қ олданатындық тан, олар ү шін территорияльды орналасу маң ызды емес. Корпоративті желі локальды желінің кең таралғ ан желісіне жатады. Қ азіргі кезде корпоративті желі белсенді дамуда жә не олар кө бінесе интранет желісі деп аталады. Интранет (интра желі) – бұ л Интернет технологиясының аумақ ты мү мкіндіктеріне ие фирма аралық жә не фирма ішілік компьютерлік желі. Оны Интернет желісі мен локальды желі қ ұ ралдарын қ олдану арқ ылы фирма аралық жә не фирма ішілік ақ паратқ а қ атынау, ө ң деу, жіберу, сақ тау жү йесі ретінде анық тауғ а болады. Толық функциональды интранет – желі келесі базалы желілік технологияны қ амтамасыз етеді: Желілік басқ аруды; Барлық қ ызмет кен ресурстарды бейнелейтін желілік каталогты; Желілік файлдық жү йені, мә ліметтер қ орын; Корпоративті мә ліметтер қ орын жә не сә йкес МҚ БЖ-ны; Хабарламаны интегривті жіберуді (электронды почта, факс, телеконференцияларды жә не т. б. ); World Wide Web-тағ ы жұ мысты; Желілік баспағ а шығ аруды; Санкцияланбағ ан қ атынаудан ақ паратты қ орғ ауды. Интранет-желі желілік қ орғ ау қ ұ ралы – брандмауэр кө мегімен Интернеттің сыртқ ы қ олданушыларынан изаляцияланады. Web серверде орналасқ ан брандмауэрдің бағ дарламалық, қ амтамасыз етілуі корпоративті желіні санкцияланбағ ан қ атынаудан қ орғ ауды жә не олардан конфиденцалды ақ паратты алуды қ амтамасыз етеді. Интернет желісіндегі ақ парат жә не оның барлық қ ызмет кө рсетуі барлық инранет желісінің қ олдангушыларына қ ол жетерліктей. Қ азіргі заманғ ы жоғ ары конкурентті рынокта жаң а ақ паратқ а қ атынауды алу бизнестегі сә ттіліктің маң ызды компоненті болып отыр. Сондық тан интранет желісін қ азіргі кезде корпоративті қ осымшаны жү зеге асыру ү шін арналғ ан перспективті орта ретінде қ арастыруғ а болады. Интранет желісінің тарихы 1994жылы басталады. Ол кезде Интернет желісінде бірлескен принциптерден қ ұ ралғ ан корпоративті компьютерлік желі ү шін Intranet ұ ғ ымы ұ сынылғ ан болатын. Бұ л нақ ты ө ндірістік профильге жә не масштабқ а тә уелсіз кез келген ө ндіріс ү шін ә мбебапталғ ан жол. Интранет – бұ л корпоративті желіде web технологияны кө шіру. Корпоративті локальды қ ұ рылу ө німіне қ арағ анда интранет-желі арзан жә не дайын коммуникациялық компонентті қ олданады. Шет елдегі экономистердің есебі бойынша ірі корпорацияғ а интранет технологиясын енгізу бағ асы 50 доллар (бір жұ мыс орнына). Ол интернеттен ә ртү рлі технологиялық қ ұ ралдарды жә не ОЖ-ні бір инфрақ ұ рылымғ а біріктіруді мұ рағ а қ алдырғ ан. Интернеттен транспорттық (ТСР) жә не желілік (IP) дең гейдің негізгі желілік хаттамасы алынды. Корпоративті желіні ө ң деу процесі жең ілдеді. Жеке бө лімшелер басқ а бө лімшелермен байланыстырылмай ө здерінің локальды есептеуіш жү йесін серверін қ олдана отырып, ө здерінің ішкі жү йесін қ ұ ра алады. Керек болғ ан жағ дайда олар ө ндірістің тұ тас жү йесіне қ осыла алады.

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 Следующая ⇒