6,7-8 дәрістер. Құрылымдық ұстанымға негізделген программалық жабдықтардың ерекшеліктері

Программалық жабдық тың ө мірлік циклындағ ы маң ызды кезең нің бірі – бұ л программалық жабдық тарғ а қ ойылатын талаптарғ а анализ жасау негізінде программалық жабдық тардың ерекшелігін немесе спецификациясын анық тау болып табылады. Спецификация (specify-дә л анық тау- точно определять, spesisication- детальдары- детали, specific- ерекше сипаттамалары- особый отличительный характер) – бұ л жасалатын программалық жабдық тардың жә не оғ ан қ ойылатын шектеулердің формалды тү рдегі дә л сипаттамалары. Сонымен, программалық жабдық тардың спецификациясы, бұ л программалық жабдық туралы дә л жә не толық сипаттама. Спецификация негізгі екі бө лімнен тұ рады:

- функционалдық бө лім, программалық жабдық тардың орындайтын функцияларын сипаттайды;

- эксплуатациялық бө лім, техникалық қ ұ рал-жабдық тарғ а, ақ параттық қ ауіпсіздікті сақ тауғ а қ ойылатын талаптарды анық тайды.

Спецификацияның толық тығ ы, мұ нда болашақ жасалатын программалық жабдық тарғ а қ атысты барлық нә рселер ескерілуі керек, яғ ни программалық жабдық тарды жасаушы ү шін (разработчик) ешқ андай кедергі, қ осымша мә селе болмауы керек.

Спецификацияның дә лдігі, бұ л – спецификация тапсырыс (заказчик) беруші мен оны орындаушы (разработчик) тарапынан бірдей мағ ынада қ абылдануы керек.

Программалық жабдық тардың спецификацияларын кө рсету ү шін кә дімгі табиғ и тілдер жарамайды. Сондық тан дә л спецификацияларды кө рсету ү шін арнайы формальды модельдер қ олданылады.

Спецификацияларды анық тау кезең індегі формальды модельдерді екі топқ а бө леді: ұ станымдарғ а (қ ұ рылымдық, объектілік) тә уелді жә не тә уелсіз. Классификациясы тө менде 3. 9- суретте берілген.

Программалық жабдық тардың спецификациясы жан-жақ ты кө рсету ү шін ә детте бірнеше модельді қ атар пайдаланады.

Спецификацияларды талдау жә не анық тау кезең дерінің модельдері

Ұ станымғ а тә уелсіз модельдер

Кү йлер ауысуының диаграммалары

Пә ндік облыстың математикалық моделі малар кү йлер ауысуының

Қ ұ рылымдық ұ станым

Функциональдық диаграммалар

Мә ліметтер ағ ыны диаграммалары

Мә ліметтер қ атынасының диаграммалары

Объектілік ұ станым

Ә рекеттер диаграммасы

Класстар диаграммасы

Вариант қ олдану диаграммалары

Ұ станымғ а тә уелді модельдер

3. 9- сурет. Спецификацияларды анық тау кезең індегі формальды модельдер классификациясы

Қ ұ рылымдық ұ станымғ а негізделген программалық жабдық тарды қ ұ руда, талдауда жә не жобалауда негізінен келесі модельдер элементтері қ олданылады:

- мә ліметтер ағ ынының диаграммасы (DFD – Data Flow Diagrams) бұ л ақ парат кө зі мен оны қ абылдаушының арасындағ ы ә рекетті жү йенің (программалық жабдық тардың ) процесі тү рінде сипаттайды;

- «мә нді байланыс» диаграммасы (ERD – Entity – relationship diagrams) жү йенің (программалық жабдық тардың ) деректер қ орын сипаттайды;

- кү йлер ауысуының диаграммасы (STD –State Transition Diagrams) жү йенің уақ ытқ а байланысты кү йінің ө згеріп отыруын сипаттайды;

- процестердің спецификациясы, оны кө рсету ү шін ә детте тексттер, псевдокодтар, Flow-формалар, Насси-Шнейдерман диаграммалары қ олданылады;

- терминдер сө здігі – бұ л спецификациялы беруде қ олданылатын терминдер, қ ысқ артылғ ан сө здерге берілетін тү сініктемелер.

Кү йлер ауысуының диаграммасы (диаграмма переходов состоянии) – бұ л ақ ырғ ы автоматтардың графиктік формасы болып табылады. Ақ ырғ ы автоматтар (конечные автоматы)- техникалық қ ұ рылғ ының дербес іс-ә рекетін (детерминированное поведение) модельдеу ү шін қ олданылатын математикалық абстракциялық ұ ғ ым, автоматтар теориясында анық талғ ан.

Кү йлер ауысуының диаграммасының қ ызметі басқ ару кезіндегі оның реакцияларын немесе поведениелерін (спецификацияны анық тау кезіндегі) кө рсету болып табылады. Мұ нда басқ арушы сигнал немесе қ олданушының командасы болуы мү мкін. Бұ л команданы алғ аннан кейін, жү йе оғ ан жауап ретінде бір ә рекет жасайды, яғ ни сол кү йін сақ тап қ алады, не болмаса басқ а кү йге ауысады. Автоматтар теориясына сә йкес, мұ нда диаграмма тұ рғ ызу ү шін, анық талады: бастапқ ы кү й (терминальное состояние); ә сер етуші басқ арушы сигнал (немесе кө шу шарты); орындалатын ә рекет немесе бірнеше варианттар.

Функционалдық диаграммалардың қ ызметі программалық жабдық тар қ ұ рамындағ ы функциялардың ө зара байланысуын, иерархиясын кө рсетеді. Функционалдық диаграммалардың функционалдық модельдер деп те атайды. Функционалдық моделдің кө п тарағ ан тү рінің бірі SADT (Structured Analysis and Design Technigue –технология структурного анализа и проектирования). Оны 1973 жылы Д. Росс ұ сынғ ан. Функционалдық диаграммаларды тұ рғ ызу келесі қ ағ идаларғ а негізделген:

- ә рбір функция бір блок ретінде қ арастырылады;

- ә рбір блок ү шін бастапқ ы мә лімет, басқ арушы команда, функцияны орындаушы механизм (программалық жабдық немесе техникалық қ ұ рылғ ы) жә не нә тиже анық талады.

Функционалдық диаграммадағ ы мә лімет, басқ арушы команда, функцияны орындаушы механизм жә не нә тиже барлығ ы сызық тар (дугалар) тү рінде беріледі, мысалы:

функция

Бұ л сызық тар іс жү зінде мә ліметтердің жиынтығ ы, нә тижелердің жиынтығ ы, немесе басқ арушы командалар жиынтығ ы болып табылады (3. 10- сурет), мысалы:

функция

басқ арушы команда

бастапқ ы мә лімет

нә тиже

орындаушы механизм

3. 10- сурет. Қ арапайым функционалдық диаграммны кескіндеу

Блоктар диаграммада байланысу реті бойынша сатылы тү рде орналасады. SADT диаграммаларда блоктар байланысуының келесі тү рлері бар:

- кіріс блоктың шығ ыс дугасы келесі орындалатын блоктың кіріс дугасы болады:

Функция 1

Функция 2

- басқ арушы блоктын шығ ыс дугасы келесі блоктын басқ арушы дугасы болады:

Функция 1

Функция 2

- кіріс бойынша кері байланыста кейінгі блоктын шығ ыс дугасы алғ ашқ ы блоктың кіріс дугасы болады:

Функция 1

Функция 2

- басқ ару бойынша кері байланыста кейінгі блоктың шығ ыс дугасы алдың ғ ы блок ү шін басқ арушы дуга болады:

Функция 1

Функция 2

Функция 1

Функция 2

шығ ыс-орындаушыда алғ ашқ ы блоктың шығ ыс дугасы келесі блоктың орындаушы механизмі болады:

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 8 Следующая ⇒