юғары категориялы. башҡорт теле һәм әҙәбиәте. уҡытыусыһы. Зилә Кәлим ҡыҙы Хоҙайбирҙина. “Тирә-яҡ мөхитте һаҡлау- ерҙе

Башҡ ортостан Республикаһ ы мә ғ ариф министрлығ ы

Ҡ ырмыҫ ҡ алы районы муниципаль район

Шә рипҡ ол ауылы муниципаль бюджет дө йө м белем биреү мә ктә бе

“Кө ҙ гө уң ыш”

байрамы сценарийы.

Тө ҙ ө нө һ ә м ү ткә рҙ е:

юғ ары категориялы

башҡ орт теле һ ә м ә ҙ ә биә те

уҡ ытыусыһ ы

Зилә Кә лим ҡ ыҙ ы Хоҙ айбирҙ ина

“Тирә -яҡ мө хитте һ аҡ лау- ерҙ ең һ ә р ҡ арышын уң ышлы файҙ аланыу ҙ а ул, уғ а зыян килтермә й ҡ ә ҙ ерлә п һ аҡ лау, ү ҙ мә нфә ғ ә тең дә ҡ уллана ла белеү, уны килә сә к быуындарғ а имен-аман тапшырыу ҙ а ул. ” (Газета биттә ренә н)

Инеш ә ң гә мә. Класс етә ксеһ енең Ер тураһ ындағ ы Законды уҡ ыусыларғ а аң латыуы, Башҡ ортостан ерҙ ә ренең ү ҙ енсә леге, тупраҡ тың уң дырышлылығ ы хаҡ ында һ ө йлә п ү теү е.

Тупраҡ алтындан да ҡ иммә т, сө нки ул беҙ ҙ е туйындыра ла, йә шә ү гә кө с һ ә м илһ ам бирә. “Себеште кө ҙ һ анайҙ ар” тип ата-бабалар белеп ә йткә н икә н. Беҙ ү ҫ тергә н емеш- елә ктә р ҙ ә быны иҫ батлай.

Мә ктә п залы кү ркә м итеп биҙ ә лгә н. Стеналарҙ а уҡ ыусыларҙ ың кө ҙ ҙ ө данлап тө шө ргә н рә сем –һ ү рә ттә ре, ө ҫ тә лдә рҙ ә - кө ҙ гө уң ыштан һ ығ ылып торғ ан һ ый-хө рмә т, икмә к ризыҡ тары. “Кө ҙ гө уң ыш”темаһ ына ярашлы сығ арылғ ан конкурс газеталар. Мә ҡ ә лдә р, ә йтемдә р, шиғ ырҙ арҙ ан ө ҙ ө ктә р. Кө ҙ ҙ ө маҡ тап йырҙ ар яң ғ ырай, шиғ ырҙ ар уҡ ыла.

«Яҙ һ ылыуҙ ы алмаштырғ ан

Йә мле йә й ҙ ә ү тә икә н,

Ерҙ ең йө ҙ ө н алтынлағ ан

Аҫ ыл кө ҙ ҙ ә етә икә н. »

(Н. Иҙ елбай. Дү рт миҙ гел. )

Кө ҙ апайы инә.

Кө ҙ апай. -Һ аумыһ ығ ыҙ, балалар. Мине ҙ урлап һ ө йлә гә н һ ү ҙ ҙ ә регеҙ ҙ е ишетеп, ү ҙ ем һ еҙ ҙ ең байрамғ а ашығ ып килеп тә индем. Буш ҡ ул менә н килмә нем мин һ еҙ гә, бына ү ҙ емдең кү стә нә стә ремде лә килтерҙ ем. Тә млә п ҡ арағ ыҙ ә ле!

5-се класс уҡ ыусыларына алма тарата.

Кө ҙ апай. -Ҡ ә ҙ ерле балалар! Эйе, мин – Кө ҙ апайығ ыҙ, йә шелсә -емеш баҡ саһ ында ла булдым. Унда нимә генә юҡ! Ана, улар ү ҙ ҙ ә ре лә байрамғ а ашығ алар.

“Йә шелсә лә р” инә.

Һ уғ ан. Мин – йә шел һ уғ ан,

Йыл ә йлә нә һ енә тыуам.

Тә мгә ә се булһ ам да,

Витаминдарғ а тулам.

Һ арымһ аҡ . Мин – һ арымһ аҡ, Теш-тешле,

Бик батырмын,

Бик кө слө.

Кишер. Мин – һ ары кишер,

Ҙ ур булып ү ҫ ә м тиһ ә ң,

Ашың а һ алып бешер.

Мине ү ҫ терҙ елә р һ ө йө п,

Һ ирә клә теп һ ыу ҡ ойоп,

Витаминдар бик кү п миндә,

Ашағ ыҙ тә мен тойоп.

Сө гө лдө р. Мин бит ҡ ыҙ ыл сө гө лдө р,

Ү ҙ ем шә п, ү ҙ ем ө лгө р.

Ҡ абаҡ . Мин – ҡ абаҡ,

Минә н һ еҙ гә шул һ абаҡ:

Орлоҡ тарымды алып

Сә сегеҙ ҡ абат-ҡ абат.

Ҡ ыяр. Мине яратҡ ан балалар

Мине утар, һ ыу ҡ ояр.

Минең дә файҙ ам бик кү п,

Исемем булыр ҡ ыяр.

Помидор. Мин ү ҙ ем – помидор,

Ү ҙ ем кескә й, ү ҙ ем ҙ ур,

Ҡ ыҙ ыл булам, йә һ ары,

Витаминлы мин бары.

Баҡ са елә ге. Ай-һ ай ғ ә жә п, шә п икә н

Йомарт йә йҙ ең бү лә ге:

Йә шелсә һ е ө лгө ргә н,

Ҡ ып-ҡ ыҙ ыл бит елә ге.

Емеш ағ асы. Уйылып бешкә н сейә,

Бө рлө гә не бер тигә н.

Сутылым суҡ ҡ арағ ат

Тә лгә шен тү бә н эйгә н.

Йыр “Уң ыш байрамы”

Кө ҙ апай. - Йә геҙ ә ле, балалар, кем йә шелсә ярата?

Шундай тә млекә йҙ ә рҙ е кем ү ҙ енә ҡ арата?

1-се уҡ ыусы. Ф. Туғ ыҙ баева “Оҙ он аяҡ лы помидор”

Арҡ ыры башлы помидор,

Оҙ он аяҡ лы помидор

Беҙ ҙ ең баҡ сала ү ҫ те,

Кинә нгә нсе һ ыу эсте,

Эсмә ҫ ине – кө н эҫ е.

Ҡ ырауҙ ар тө шә башланы,

Тө ндә р хә ҙ ер бик һ ыуыҡ.

Оҙ он аяҡ лы помидор

Ө йө бө ҙ гә инеп ҡ асты,

Аяғ ын, битен йыуып.

Помидор, помидор,

Ниндә й ҡ ыҙ ыл, ниндә й ҙ ур.

Ә сә й ултыртып ҡ айтты,

Атай сү птә н таҙ артты.

2-се уҡ ыусы. Г. Юнысова “Шалҡ ан”

Кө ҙ еткә нсе кү рмә гә нбеҙ -

Ҡ асып ҡ ына бер шалҡ ан,

Сө гө лдө рҙ ә р араһ ына

Баҡ сағ а инеп ятҡ ан.

Һ абағ ын ғ ына кү рһ ә теп.

Ергә кү мелгә н ү ҙ е.

Былай булғ ас, белмә ҫ тә р, тип,

Уйлағ андыр ул беҙ ҙ е.

Эй һ ө йрә йем һ абағ ынан,

Тик тора шалҡ ан ҡ атып.

Йә шеренгә н урынынан

Кө скә сығ арҙ ым тартып.

3-сө уҡ ыусы. Г. Юнысова “Һ уғ ан”

Ө ҫ тә лдә ята һ уғ ан,

Уны бында кем ҡ уйғ ан?

Яҡ ын барайым ә ле,

Тә млә п ҡ арайым ә ле.

Ҡ абып алдым яртыһ ын,

Юғ алттым кө н яҡ тыһ ын.

Кү ҙ емйә ш менә н тулды.

Илағ ан кеү ек булды.

Тиҙ тө шө ндө м серенә

Һ уғ ан ингә н кү ҙ емә.

Ә рнеү енә тү ҙ генә.

Йыуып алдым тиҙ генә.

Илата икә н һ уғ ан -

Һ ағ ыраҡ ҡ ылан, туғ ан.

Кө ҙ апай. -Шундай илатҡ ыс һ уғ андың файҙ аһ ы бармы икә н? Ниң ә уны ашҡ а ла һ алалар, салатҡ а ла турайҙ ар?

4-се уҡ ыусы. Ф. Ғ ө бә йҙ уллина. ”Шифалы һ уғ ан”

Фә ү зиә һ уғ ан ү ҫ терә,

Йә шел һ уғ ан, ти, шифа.

Кү ҙ ең ү ткер, тешең теү ә л,

Ә буйың булыр зифа.

Фә ү зиә Аҡ тырнағ ына

Быны яҡ шы аң латҡ ан.

Тү тә лдә ренең ө ҫ тө нә

Эте менеп тә ятҡ ан.

Кө ҙ апай. -Тимә к, һ уғ андың файҙ аһ ы бик кү п. Балалар, тағ ы кемдә р ниндә й йә шелсә лә рҙ е ү ҫ терҙ е? Һ ө йлә геҙ ә ле.

5-се бала. Ф. Ғ ө бә йҙ уллина “Ҡ абаҡ ”

Баҡ сала сә стем ҡ абаҡ,

Утаным ҡ абат-ҡ абат,

Тиреҫ ташып ташланым,

Матур итеп ашланым.

Кө ҙ еткә нсе баҡ сала

Ҡ абағ ым ү ҫ те шашып,

Кө сө м етмә й, ыҙ а сигеп,

Саҡ -саҡ бө тө рҙ ө м ташып.

Ҡ абаҡ бутҡ аһ ын ә сә йем

Ҡ ыҙ ыу мейескә ҡ уйҙ ы.

Телең де йоторлоҡ булды,

Мин саҡ -саҡ ашап туйҙ ым.

Яҙ еткә с тә сә сергә тип,

Орлоғ он алып ҡ уйҙ ым.

6-сы уҡ ыусы. Ф. Ғ ө бә йҙ уллина”Тутыя”

Алты йә шлек Тутыя

Тү тә лдә ргә һ ыу ҡ оя,

Кишерҙ ә ре ҡ уйы шытҡ ан-

Һ ирә клә теп тә ҡ уя.

Тутыябыҙ һ алҡ ын ҡ ышта

Һ ис йө рө мә ҫ йү тә ллә п.

Витаминдарҙ ы ү ҙ е бит

Ул ү ҫ терә тү тә ллә п.

Кө ҙ апай. -Барығ ыҙ ҙ ың да уң ыштары шулай шә п булдымы икә н?

7-се уҡ ыусы. К. Кинйә булатова “Ҡ арбуз”

Ой, ниндә й ҙ ур ҡ арбуз,

Кү тә реп булмай яң ғ ыҙ!

Алманыҡ беҙ аҡ сағ а,

Ү ҫ кә н беҙ ҙ ең баҡ сала.

Еребеҙ йомшаҡ булғ ас,

Ҡ ояш нурҙ арын ҡ ойғ ас,

Ү ҫ кә н шул ҙ ур булып.

Тышы йә шел, ҡ аты,

Эсе ҡ ыҙ ыл, татлы,

Ярып ҡ ара ҡ ара уны,

Ашап ҡ ара уны…

Тик алдан шуны уйла:

Тә мле һ утына ҡ ушып,

Телең де йотоп ҡ уйма!

Кө ҙ апай. -Һ ай, афарин! Һ еҙ бө тә геҙ ҙ ә тә мле-тә мле елә к-емештә р ү ҫ тергә нһ егеҙ. Кө ҙ апайығ ыҙ ҙ ың кү ң еле кү тә релеп китте. Рә хмә т һ еҙ гә!

Уҡ ыусылар. - Ә беҙ һ еҙ гә йыр ҙ а йырлап ишеттергебеҙ килә!

Кө ҙ апай. -Һ ай, уң ғ андарым! Рә хим итегеҙ!

“Антошка” йыры башҡ арыла.

Кө ҙ апай. -Эштә уң ғ ан икә нһ егеҙ, ә зирә клек, отҡ орлоҡ һ еҙ ҙ ә бармы икә н? Булмаһ а, шиғ ри мә сьә лә сисеп ҡ арайыҡ. Иғ тибар менә н тың лағ ыҙ ҙ а яуабын ә йтегеҙ. “Нисә алма? ”

Кө ҙ гө алма баҡ саһ ы…

Бер мә л терпе балаһ ы

Алма ө йө мө тапҡ ан.

Бү лә алмай баш ватҡ ан:

“Ҡ ыҙ ыл алма –ә сә йгә,

Иң ҙ урыһ ы- атайғ а,

Алланғ аны- һ ең лемә,

Балланғ аны- энемә? ”

Бер алма артып ҡ ала.

Мин таптым нисә алма?

Кем белә? Белгә н бала

Артыҡ алманы ала. (биш алма)

Кө ҙ апай. -Була ҡ ыҙ ылы, ағ ы,

Ә малдар ө сө н- һ ары.

Уны ашағ ан һ ә ү кә ш

Һ ө тө н арттыра тағ ы.

Ҡ ыҙ ылдан аш бешерә м,

Ағ ын сә йгә тө шө рә м.

Ү ҙ е наҙ лы тү гелдер,

Бик файҙ алы … (сө гө лдө р)

Кө ҙ апай. -Ә бей тү гел, бабай тү гел,

Ү ҙ е ҡ ат-ҡ ат тун кейә.

Бик ҡ ә ҙ ерлә п ү ҫ терә беҙ -

Ул дымлы ерҙ е һ ө йә.

Йә шкелтем һ ә м аҡ тө ҫ тә,

Шытырлап тора тештә

Тү ң ә рә к баш … (кә беҫ тә )

Кө ҙ апай. -Ирендә рҙ е кү гә ртә,

Ҡ ан баҫ ымын ү ҙ гә ртә.

Яҙ ын--йә п-йә ш аҡ кә лә ш,

Кө ҙ ө н- ҡ ап-ҡ ара … ( милә ш)

Кө ҙ апай. - Һ ү ҙ башында “һ ” булһ а,

Мин ашта бешә м.

“Һ ”ны алып ташлаһ ағ ыҙ,

Ағ аста ү ҫ ә м. (һ алма-алма)

Кө ҙ апай. -Кө ҙ ө н сисенә, яҙ ын кейенә, был нимә? (ағ ас)

“Милә штә рем” йыры башҡ арыла.

Кө ҙ апай. -Мә ктә п баҡ саһ ында ҡ айһ ы уң ғ андар ең һ ыҙ ғ анып эшлә нелә р? (Артабан һ ү ҙ мә ктә п алды баҡ саһ ының етә ксеһ енә бирелә. Ул алдынғ ыларҙ ы маҡ тап, бү лә клә п китә. )

Кө ҙ апай. -Мин дә һ еҙ гә кү стә нә стә р тейә п алып килдем. Байрамда иң ә ү ҙ ем ҡ атнашҡ андарғ а - ҙ ур ҡ арбуз!

Артабан һ ү ҙ ҙ е мә ктә п директорының тә рбиә ү и эштә р буйынса урынбаҫ ары ала. Ул кө ҙ гө уң ышҡ а арнап тө тур сә скә лә р ҙ ә ү ҫ терһ ә к тирә -яғ ыбыҙ ал да гө л булыр ә ле.

шө рө лгә н һ ү рә ттә р конкурсына байҡ ау яһ ай. Кө ҙ гө мул уң ышҡ а арнап ә ҙ ерлә нгә н һ ыйҙ ан һ ығ ылып торғ ан ө ҫ тә лдә ргә баһ а бирә. Бү лә ктә р тапшырыла. Ялан батыры”йыры башҡ арыла.

Кө ҙ апай балалар менә н хушлаша. Уҡ ыуҙ арында ла уң ыштар телә й.

Дө йө млә штереү. - Ҡ ә ҙ ерле балалар, гү зә л еребеҙ ҙ е ҡ ә ҙ ерлә п һ аҡ лайыҡ. Кү ҙ ҙ ең яуын алырҙ ай матур сә скә лә р ҙ ә ү ҫ терһ ә к тирә -яғ ыбыҙ ал да гө л булыр ә ле.