№ 6 СӨЖ. АВТОМОБИЛЬДІҢ ЖЕТЕКШІ БЕЛДІГІ

№ 6 СӨ Ж. АВТОМОБИЛЬДІҢ ЖЕТЕКШІ БЕЛДІГІ

№ 1 тапсырма. Берістер қ орабының қ ұ рылымдарын талдау

Негізгі берістің жіктелуін жә не қ олдану саласын оқ ып білу.

Қ азіргі кездегі қ олданыстағ ы негізгі берістердің қ ұ рылымдарына талдау жү ргізу, сонда олардың артық шылық тары мен кемшіліктерін кө рсету керек.

Осындай талдауды дифференциал қ ұ рылымдарына да жасау керек.

Талдау жү ргізгенде нақ ты автомобильдерде пайдаланатын қ ұ рылымдарды келтіру қ ажет.

№ 2 тапсырма. Берілген бастапқ ы мә ліметтер бойынша жетекші белдіктің есебін шығ ару

Автомобильдің жетекші белдігі вертикаль, бү йірлік жә не бойлық ә серлестіктерді, сонымен қ атар реактивті тарту жә не тежегіш моменттерді қ абылдайды. Тә уелді аспада жетекші белдіктің картерінде негізгі беріс, дифференциал жә не жартылай осьтер орналасады, сонда олардың ә деттегі жұ мыстарын қ амтамасыз ету ү шін белдік балкасы жеткілікті қ аттылық ты жә не бітеулігі (герметичность) талап етіледі. Негізгі беріс пен дифференциалды есептегенде есептік момент ретінде есептелетін тетікке келтірілген қ озғ алтқ ыштың ең ү дкен моменті алынады. Белдік балкасы мен жартылай жү ктемеден арытылғ ан жартылай осьтегі кернеулерді келесі ү ш жү ктелу жағ дайы ү шін есептейді: 1 – ең ү лкен тарту немесе тежегіш кү ште; 2 – бұ рылыста автомобиль тайып кеткенде; 3 – автомобиль кедергіден ө ткен кезде. Негізгі берістің тегершіктері мен біліктерін берістер қ орабының тегершіктері мен біліктеріннің есебі сияқ ты есептейді. Тегершікті дифференциалдың тегершіктері беріктікке, айқ астырма тиектері – езуге жә не кесуге есептеледі. Сонымен қ атар сателлиттер қ апталдары мен дифференциал тұ рқ ысының арасындағ ы қ ысым анық талады ([q]=200 МПа).

Жү ктемеден арытылғ ан жартылай осьтерді беріктікке есептегенде ең ү лкен тарту кү шінің режимінде бұ рау кернеулері мен бұ рау кезіндегі деформация ( = 6... 15^о) анық талады. Жартылай жү ктемеден арытылғ ан жартылай осьтің мойынтірек қ ойылғ ан қ ауіпті қ имасы ү шін бірінші жү ктелу режимі бойынша ию мен бұ раудың балама кернеуі анық талады. Жетекші белдік балкасының қ ауіпті қ имасы рессора бекітілген жерде болады жә не осы жердегі бірінші жү ктелу режимі бойынша қ орытынды кернеу анық талады. Ию қ аттылығ ының кө рсеткіші болып рессорлы массаның ауырлық кү шімен жү ктелген балканың ең ү лкен иілуі табылады.

Жетекші белдіктің параметрлерін анық тауғ а арналғ ан есепті шығ арып, оны белгілі ә діс бойынша рә сімдеу. Вариант номерін сынақ кітапшасының соң ғ ы цифрімен алу керек.

6. 1-кесте. № 2 тапсырманың варианттары

Вариант №	Бастапқ ы мә ліметтер
	Жү ктік автомобильінің негізгі берісінің жетекші білігін вертикаль жазық тық тағ ы жә не горизонталь жазық тық тағ ы иілу шамасы бойынша қ аттылық қ а есептеу керек. Бастапқ ы мә ліметтер: қ озғ алтқ ыштың ең ү лкен айналдырғ ыш моменті – 400 Нм; КП бірінші берісінің беріліс саны – 7, 44; конусты тегершіктердің тістер саны – 13 жә не 25; тістің модульі – 9 мм; тегершіктің радиусі мен ені – 58, 5 мм жә не 40 мм; спираль бұ рышы – 35^о; бө летін конустың ұ шындағ ы бұ рыштың жартысы – 27, 5^о; білік диаметрі – 58 мм; тіректер арасындағ ы аралық – 133 мм; тіректен тегершікке дейінгі аралық – 39 мм.
	Жү ктік автомобильінің негізгі берісінің жетекші білігін вертикаль жазық тық тағ ы жә не горизонталь жазық тық тағ ы иілу шамасы бойынша қ аттылық қ а есептеу керек. Бастапқ ы мә ліметтер: білік диаметрі – 58 мм; тіректер арасындағ ы аралық – 92 мм; тіректен тегершікке дейінгі аралық – 38 мм; қ озғ алтқ ыштың ең ү лкен моменті – 882 Нм; КП бірінші берісінің беріліс саны – 5, 26; тістер саны – 12; тістің модульі – 11 мм; бө летін конустың ұ шындағ ы бұ рыштың жартысы – 20, 5^о; тіс спиральінің бұ рышы – 37^о; тегершіктің радиусі мен ені – 66 мм жә не 50 мм.
	Автомобильдердің жартылай осьтерін олардың 1 м ұ зындығ ына шағ ып алынғ ан бұ рау бұ рышы бойынша қ аттылық тарын есептең із. Бастапқ ы мә ліметтер: бірінші вариант – жартылай ось ұ зындығ ы – 0, 55 м; диаметрі – 24 мм; жетекші белдіктегі жү ктеме – 7, 7 кН; доң ғ алақ тың есептік радиусі – 0, 28 м; қ озғ алтқ ыштың ең ү лкен айналдырғ ыш моменті – 110 Нм; беріліс сандары: КП бірінші берісінікі – 3, 5; ГП – 3, 9; екінші вариант – 0, 83 м; 42 мм; 100 кН; 0, 51 м; 880 Нм; 5, 26; 7, 24.
	Доң ғ алақ тық формуласы 6х4 жү ктік автомобильдердің жартылай осьтерін олардың 1 м ұ зындығ ына шағ ып алынғ ан бұ рау бұ рышы бойынша қ аттылық тарын есептеу керек. Бастапқ ы мә ліметтер: бірінші вариант – жартылай ось ұ зындығ ы – 0, 8 м; диаметрі – 48 мм; артқ ы арбашағ а тү сетін жү ктеме – 152 кН; доң ғ алақ тың есептік радиусі - 0, 48 м; қ озғ алтқ ыштың ең ү лкен айналдырғ ыш моменті – 640 Нм; беріліс сандары: КП бірінші берісінің беріліс саны – 7, 82; ГП – 7, 22; екінші вариант – 095 м; 53 мм; 186, 9 кН; 0, 54 м; 1078 Нм; 7, 73; 8, 21.
	Жең іл автомобильдің жартылай осьін статикалық беріктікке ол тайып кеткенде, сонымен қ атар динамикалық коэффициент – 1, 75 болатын кедергіден ө ткенде ию мен бұ раудың кү рделі кернеуіне есептеу керек. Бастапқ ы мә ліметтер: жетекші белдікке тү сетін жү ктеме – 9, 1 кН; доң ғ алақ тың ортаң ғ ы жазық тығ ынан мойынтірекке дейінгі аралық – 60 мм; жетекші доң ғ алақ тың есептік радиусі – 0, 32 м; ауырлық центрінің биіктігі – 0, 62 м; артқ ы доң ғ алақ тар ізі – 1, 42 м; жартылай осьтің диаметрі – 27, 5 мм; қ озғ алтқ ыштың ең ү лкен айналдырғ ыш моменті – 186 Нм; беріліс сандары: бірінші берістікі – 3, 5; ГП – 4, 1.
	Жетекші доң ғ алақ тардың жолмен ілінісу жағ дайлары (ілінісу коэффициенті 0, 8) бойынша жартылай осьтерді статикалық беріктікке есептең із. Бастапқ ы мә ліметтер: бірінші вариант – жең іл автомобиль – жартылай ось диаметрі – 27, 5 мм; доң ғ алақ тың ортаң ғ ы жазық тығ ынан мойынтірекке дейінгі аралық – 60 мм; жетекші белдікке тү сетін жү ктеме – 9, 1 кН; жолдың ә серлестіктерінің ү лестірілу коэффициенті – 1, 3; жетекші доң ғ алақ тың есептік радиусі – 0, 32 м; екінші вариант – жү ктік автомобиль – 42 мм; 55, 9 кН; 1, 15; 0, 47 м.
	Сателлиттердің қ апталдарының дифференциал тұ рқ ысына жасайтын қ ысымын анық таң ыз. Есепке керекті мә ліметтерді 6. 2-кестеден (2 жә не 5-ші варианттар) алың ыз. Қ осымша мә ліметтер: 2-ші вариант – сатиллеттер саны – 2; r=4 см; d_n=1, 8 см; 2r_шс=3, 8 см. 5-ші вариант – сатиллеттер саны – 4; r=6 см; d_n=2, 7 см; 2r_шс=5, 6 см.
	Сателлиттер қ апталдары мен жартылай ось тегершіктерінің арасындағ ы ү йкелісті ескеріп, симметриялы дифференциалдың біртұ тастану коэффициентін анық таң ыз. Есепке керекті мә ліметтерді 6. 2-кестеден (5-ші вариант) алың ыз. Қ осымша мә ліметтер: жартылай ось тегершігінің бастапқ ы конусының ортаң ғ ы радиусі – r_о=6, 08 см; r_срс=2, 2 см; r_срn=4, 9 см; =0, 1.
	Доң ғ алақ тың жолмен ілінісуі кезіндегі ең ү лкен момент бойынша жартылай жү ктемеден арытылғ ан жартылай осьті статикалық беріктікке есептең із. Есептің мә ліметтері: артқ ы оське тү сетін жү ктеме – 9, 1 кН; ә серлестіктердің ү лестірілу коэффициенті – 1, 3; жартылай осьтің диаметрі – 2, 75 см; доң ғ алақ тың ортаң ғ ы жазық тығ ынан мойынтірекке дейінгі аралық – 6 см; доң ғ алақ тың домалау радиусі – 0, 315 м.
	Автомобильдің жартылай осьінің 1 м ұ зындығ ына шағ ып алынғ ан бұ рау бұ рышы бойынша қ аттылығ ын анық таң ыз. Есепке керекті мә ліметтерді 6. 2-кестеден алың ыз: А) 7-ші вариант – жартылай ось ұ зындығ ы – 0, 83 м; Б) 6-ші вариант – жартылай ось ұ зындығ ы – 0, 80 м; В) 1-ші вариант – жартылай ось ұ зындығ ы – 0, 55 м; Г) 3-ші вариант – жартылай ось ұ зындығ ы – 0, 65 м;

6. 2-кесте. Негізгі берістер, дифференциалдар мен жартылай осьтердің параметрлері

12 Следующая ⇒