Лекция № 21. Өндірісті және өнім сапасын бақылау

Лекция № 21

Ө ндірісті жә не ө нім сапасын бақ ылау

Баяу балқ итын металл емес жә не силикатты материалдар ө ндірісінің қ азіргі этапы ассортиментті кең ейту, технологиялық линиялардың қ уаттылығ ын жоғ арылату, ағ ынды технологияларды енгізумен сипатталады. Мұ ның бә рі ө ндірісті бақ ылаудың ә дістері мен қ ұ ралдарын, негізгі қ ұ рылымын мү лде жетілдіруді қ ажет етеді.

Техникалық бақ ылау – бұ л нысандардың (материалдың, бұ йымның немесе процестің ) қ ойылатын талаптармен сә йкестігін тексеру, ол мемлекеттік сынау жү йесіне жатады, яғ ни стандарттау жә не сертификаттау ережелеріне бағ ынады.

Стандартизация – белгілі бір облыста ережелерді іске асыру арқ ылы барлық жалпы мә селелерді немесе потенциалды мә селелерді шешуге арналғ ан қ ызмет тү рі. Бұ л қ ызметтің нә тижесі нормативтік қ ұ жаттарды дайындау болып табылады. Нысандардың спецификасына жә не оғ ан қ ойылатын талаптарғ а байланысты стандарттау негіз болатын, ө німге немесе қ ызмет тү ріне, сонымен қ атар процесстерге, бақ ылау ә дісіне (сынау, ө лшеу, талдау) қ арай бө лінеді.

Сертификация – ө німнің нормативті талаптарғ а сә йкестігін анық тайды жә не сә йкестік сертификатын береді.

Кез келген бақ ылауды екі кезенге келтіріп жү зеге асыруғ а болады:

- нысанның жағ дайы, белгілері жә не қ асиеттерінің кө рсеткіштері туралы бастапқ ы мә ліметтерді жинау;

- сол алдын-ала алынғ ан мә ліметтерді қ абылданғ ан нормалар, критерийлер мен салыстырып, сә йкес немесе сә йкес еместігін анық тап екінші информацияны анық тау.

Екінші информация ө ндірісті мү лде жетілдіріу, ө нім сапасын жоғ арлату жә не басқ а қ ажетті ық пал жасау ү шін қ олданылады.

Бақ ылау жү йесінің негізгі мә селері мынандай:

- зауытқ а тү сетін материалдардың сапасын бақ ылау;

- ө ндіріс процессінде материалдардың қ ұ рамы мен қ асиеттерін анық тау;

- ө ндірістің барлық бө лістері бойынша технологиялық процесстердің параметрлерін бақ ылау;

- ө нім сапасын бақ ылау жә не сертификаттау;

- технологиялық процесстерді жетілдіріу мақ сатпен алынғ ан нә тижелерді талдап қ орыту.

Бұ л мә селелерді шешу ү шін бақ ылау жү йесі бірнеше жү йелер бө лімшелерінен тұ руы керек.

Зауыттағ ы жалпы технологиялық бақ ылауды жү зеге асыратын жү йе бө лімшесі (орталық зауыт зертханасы) бастапқ ы материалдардың, қ оспалардың, қ осымша материалдардың, жартылай фабрикаттардың, дайын ө німнің қ ұ рамы мен қ асиеттерін анық тауғ а мү мкіндік беруі тиіс.

Оперативті технологиялық бақ ылауды жү зеге асыратын жү йе бө лімшесі (қ ызмет жасайтын жұ мысшылар, цех зертханалары) ө ндірістің белгілі бір аймағ ындағ ы материалдардың кіру жә не шығ у кезінде қ ұ рамы мен қ асиеттерін анық тап, олардың талаптарғ а сә йкестігін бақ ылайды.

Мұ ндағ ы анық талғ ан қ ө рсеткіштер кө лемі минималды болу керек жә не бақ ылауды жү зеге асыру ү шін кү рделі жабдық тарды қ ажет етпеуі керек.

Параметрді бақ ылайтын жү йе бө лімшесі (бақ ылау-ө лшеу аспаптар жә не автоматтандырылғ ан басқ ару жү йе қ ызметі, БӨ Қ ж/е АБЖ) жабыдқ тардың жағ дайын жә не олардың жұ мыс тә ртібін бағ алайды, технологиялық параметрлерін бақ ылайды, технологиялық ағ ындағ ы шығ ындарын жә не сыйымдылық тардың денгейін тексереді.

Техникалық бақ ылайтын жү йе бө лімшесі (техникалық бақ ылу бө лімі, ТББ) шығ арылатын ө німнің сапасын бақ ылауды қ амтамасыз етеді жә не нормативтік қ ұ жаттар (мемлекеттік немесе салалық стандарты, техникалық шарты, кә сіпорын стандарты) талаптарына сә йкестігін анық тап, сертификаттар береді.

Техникалық бақ ылау бө лімінің функциясына ақ ауларды анық тау ғ ана емес, олардың алдын алу жолдарын қ арастыру мә селелері кіреді. Осы мақ сатта ТББ зауытқ а тү сетін материалдардың сапасын тексереді, қ абылданғ ан технологияны сақ тауды жә не ақ аулардың пайда болу жолдарын анық тайды. ТББ қ ажетті актілерді дайындайы жә не негативтік қ ұ былыстарды жә не олардың салдарын жою ә рекетін жасайды. ТББ ө з жұ мысын зауыттағ ы жә не цехтағ ы зертханалар мен бірге тығ ыз жұ мыс жасап орындайды.

Ө нім сапалы болуы ү шін ө ндірістің барлық сатылары бойынша бақ ылауды жү зеге асыру керек:

- шикізат материалдарын бастапқ ы бақ ылау;

- ө ндірісті барлық операциялары бойынша ағ ынды бақ ылау;

Бастапқ ы операциялық бақ ылау барлық керамикалық материалдардың негізгі компоненті саздың келесі сипаттарын анық тауды қ арастырады:

- басқ а қ оспалардың болуын;

- ылғ алдылығ ын;

- иілімділігін;

- химиялық қ ұ рамын;

- табиғ и радионуклидтердің меншікті тиімділік белсенділігін, Бк/кг.

Шихтаны дайындау кезінде келесі параметрлер бақ ыланады:

- шихта қ ұ рамы (кө лемді немесе салмақ ты);

- ылғ алдылық;

- біліктер аралығ ындағ ы ара қ ашық тық;

- қ алақ шалар мен араластырғ ыш қ абырғ асы аралығ ындағ ы ара қ ашық тық.

Кірпіш жә не тас ө ндірісінде брусты қ алыптау кезінде:

- вакуумдеу терең дігі;

- брустың ылғ алдылығ ы мен температурасы;

- кесуден кейін шикі бұ йым ө лшемдері.

Кептіруден кейін міндетті тү рде шикі бұ йымның ылғ алдылығ ы анық талады. Бұ йымды кү йдіру кезінде графикте қ абылданғ ан кү йдіру тә ртібін сақ тау керек. ТХА термопарлар кө мегімен тұ рақ ты тү рде туннельді пештің ә р аймағ ы бойынша температура ө лшеніп тұ ру керек.

Дайын ө німді ГОСТ талаптарымен сә йкестігін тексереді. Сонымен қ атар оның негізгі техникалық қ асиеттері мен параметрлері анық талады:

- сыртқ ы тү рі;

- тығ ыздығ ы;

- механикалық беріктілігі;

- аязғ а тө зімділігі.

Сынақ тарды стандартты ә дістерге сә йкес, мемлекеттік тексеруден ө ткен аспапар, електер жинағ ы жә не қ ұ рал-саймандар кө мегімен жү зеге асырылады.

Ө ндірістің барлық сатылары бойынша бақ ылауды жү зеге асыруғ а жауап беретін адамдар зертхана қ ызметкерлері, ТББ жә не технологиялық қ ондырғ ылардың операторлары болып табылады.

12 Следующая ⇒