4.1 Бұйымның негізгі сызбасы және модельдеу конструкциясы

Конструкциялау – тігін бұ ымдарының жобалауының маң ызды бө лігі. Ол екі этаптан тұ рады. Бірінші этап – шығ армашылық ізденіс – эскездік жоба кө лемінде бұ йымның сызбасын туғ ызады жә не конструкциялау ә дісін таң дау, яғ ни конструкциялау жә не дене бітімді ө лшеу ә дістерін таң дау, конструкцияны шешуге арналғ ан ережелерді таң дау, кү рделі пішімдерді ө ң деу.

Екінші этап – формулалардың есептелуі бойынша сызбасын тұ рғ ызуғ а, лекала дайындау, жұ мысшы қ ұ жаттама қ ұ ру.

Конструкция – (латынша constructio) қ ұ рлыс, жабдық, қ андай да бір заттың, машинаның бө ліктерінің ө зара орналасуы.

Киімнің конструкциясы бірнеше позициларын: сыртқ ы пішінімен; бұ ымның қ ұ рама бө лшектерін тұ рғ ызу; біріктірентін тігістер тү рімен; материал тү рімен сипатталады. Бө лшектердің саны жә не конструкциясы бір қ алыпты болмайды. Олар сә н ә серініен, киім тү рінен, пішім бетеін тү рінен жә не материал қ асиетіне байланысты ө згеріп отырады.

Киімді конструкциялау ә діс-тә сілдерін келесідей негізгі топтарғ а біріктіруге болады: муляжды, есептік пропорциялы.

Киімді жобалаудың қ олданбалы ә дісі – муляж. «Муляж» сө зі француз тілінен аударғ анда пішімдеу, зат қ ұ рлысының пішілетін беру деген мағ ына береді. Муляжды тә сілмен адам денесінде не болмаса манекенде қ ағ азды немесе матаны қ адау жолымен модель алады. Муляжді тә сілдің басты ережесі бұ л - арқ ау жә не желі жіптерінің ө зара дұ рыс орналасуы, бұ йымдағ ы тігіс бағ ытының дұ рыс болуы.

Есептік пропорциялы жү йе. Бұ л жү енің негізінде басты ө лшем нышандары ретінде бой жә не тө с айналымы алынады.

Қ азіргі кезде киім ө ндірісіне мамандандырылғ ан мамандар қ ажет. Олар бұ йымды аз уақ ыт ішінде проектілеу керек, ө ндіру ү шін эканомикалық мақ сатқ а негізделген жә не тұ тынушының сұ ранысын қ анағ аттандыру керек. Ө ндірістегі конструкторлық жобалау барысы бұ йымды маң ызды жобалау бө лігі яғ ни ол жоғ арғ ы мә дениетті кө ркемдік салалы конструкторлауды техника есебімен біріктіріп шешетін процесс Егер ө ндірісте берілген бұ йымның сипаттамасы бойынша ө ндіре алатын болса онда жобалау процесі дегеніміз сол сипаттаманы жазу жасау сызу болып табылады, техналогиялық дайындау мен кө рсетілген талаптарғ а сай формалармен рациональды размерлерді ү лгеріп дайындау. Жобалау барысы сипаттау бар болғ ан жағ дайда басталады яғ ни болашақ бұ йымның тағ айындалуы жә не қ ойылатын талабы.

Киімнің бү тін жә не бө лек бө лшектерді дайын кү йінде кө лемді кең істікті қ ұ райды. Киім бө лшектері тегіс маталардан, тоқ ыма жаймаларынан жә не бейматалардан пішіледі. Базалық конструкцияны тұ рғ ызу барысында киімді конструкциялаудың белгілі ә дістерін екі класқ а бө луге болады.

1-класс ә дісін бойынша киімнің конструкциясын қ ұ растыру ү шін ЦОТШЛ, ЦНИИШП, ЕМКО СЭВ тә сілдері қ олданылады. Типтік дене бітімі дискритті ө лшеу базасы жә не қ осымшалар болады. Киімнің негізгі конструктивті нү ктелерін табуғ а мү мкіндік береді.

2-класс ЦОТШЛ тә сілі ЦНИИШП тә сіліндегі барлық есептеу тә сілін, формулаларын жең ілдетіп, ық шамдап жасалады. Киім конструкциясын жасағ анда жаң а модельдердің сызық тарын анық тау керек. Киімді жоғ арыдан қ арасақ ойша ә р тү рлі формаларды кө руге болады. Осылайша анализдеп ой – сезіммен фронтальді профильді киімнің силуэтін алып киімнің конструкциялық формасын анық тай алады. Форма – силуэт негізінде моданы негіздейді. Уақ ыт ө згерумен олар, оның силуэтін анық тайды. Сонымен қ атар бұ йым дайындауда базалық конструкциясын сызу алдында қ андай методиканы таң дауда манызды болып табылады.

ЕМКО СЭВ тә сілі негізгі халық аралық тә сіл болып саналады. Негізгі конструкторлық нү ктелері екі араб цифрымен белгіленеді. Бірінші цифр горизонтальдағ ы негізгі бө лшектердің сызық тарын кө рсетеді. Екінші цифр вертикальдағ ы негізгі бө лшек сызық тарын кө рсетеді. Екі нү ктенің бір нү ктеде қ иылысуы бір цифрмен белгіленеді, бірақ екінші саны штрихпен белгіленеді.

ЕМКО СЭВ тә сілі басқ а тә сілдерге қ арағ анда бұ йымның барлық тү рін дайындауда ең қ олайлы болып табылады. Бұ л тә сілдің ерекшелігі ерлер, ә йелдер жә не жас ө спірімдерге, мектеп жасындағ ы топтарғ а конструкциялау есебі біркелкі ешқ андай ө згеріссіз орындалады. Тек кей жағ дайларда кейбір ө лшемдер коэффиценттер жә не тұ лғ а ерекшеліктеріне байланысты, болмаса бұ йым тү ріне қ арай ө згерістер болуы мү мкін.

Негізгі конструктивті кесінділер жү йесі сә н бағ ытына, технологияғ а, материалдар қ асиетіне жә не тағ ы басқ ағ а тә уелді емес. Базалық сызбалар тігіске ен берілмей есептелінеді. Жаң а ө лшем типологиясы қ осымша антропологиялық мағ лұ маттар береді, соның нә тижесінде біз есептеулерге жаң а ә діс қ олданамыз. Негізінен базалық сызбағ а модельдің еркшеліктерін енгізудің ү ш тү рі бар.

Модельдеудің 1-ші тү рі - бұ л тә сілдің силуеті, сыртқ ы конструкторлық сызық тары сақ талынады. Бұ л тә сілде кеуде бү кпесін ә р тү рлі бағ ытқ а кө шіруге болады. Сонымен қ атар жағ а, ө ң ір қ айырмасы тағ ы басқ а майда бө лшектер ө згереді. Осы ө згертулер бұ йымның кез - келген бө лігінде болуы мү мкін, алдың ғ ы бой, артқ ы бойында, жең де, белдемшеде т. б. бө лшектерде.

Модельдеудің 2-ші тү рі - бұ л модельдің ерекшелігінде силуеті ө згереді. Ө згерудің негізгі тү рлері ә р тү рлі бө лшектерді параллельді жә не конусты ү лкейтіледі немесе кішірейтіледі. Параллельді ө згерту кө бінесе бү гіп жинау, жұ мсақ қ атпарлар жасау ү шін қ олданылады. Конусты ө згерту киім бө лшектерінің силуетіне байланысты бұ йымның кез келген жерінде трапеция тә різді силуетін алу ү шін бө лшектерді конусты тә сілмен ө згертеміз. Сонымен қ атар конусты жә не парллельді ө згертулер қ атар орындалуы мү мкін.

Кесте 9 - Типтік фигураның ө лшемдік сипаттамасы

Ө лшем бірлік	Шартты белгі	Ө лшем шамасы, см
	2
Бой ұ зындығ ы	Р
Жартылай мойын айналымы	С_ш
Жартылай кеуде айналымы І	С_гІ
Жартылай кеуде айналымы ІІ	С_гІІ
Жартылай кеуде айналымы ІІІ	С_гІІІ
Жартылай бел айналымы	С_т
Жартылай мық ын айналымы	С_б
Кеуде ені	Ш_г
Арқ аның белге дейінгі ұ зындығ ы ІІ	Д_тсІІ
Алдың ғ ы бойдың белге дейінгі ұ зындығ ы ІІ	Д_тпІІ
Кеуде биіктігі ІІ	В_гІІ
Қ олтық ойындысының биіктігі (артынан)	В_прзІІ
Иық тың қ иғ аш биіктігі	В_пкІІ
Артқ ы бойдың ені	Ш_с
Иық ені	Ш_пл
Жартылай иық айналымы	О_пл
Білезік айналымы	О_зап
Қ ол ұ зындығ ы	Д_р
Бұ йым ұ зындығ ы	Д_и

Кесте 10 - Бұ йымның базалық конструкциясының есебі, жетекші ө лшем нышандары

№	Сызбадағ ы конструкторлық кесіндінің белгіленуі	Есептеу формуласы	Сызбадағ ы конструкторлық кесіндінің шамасы

	11-91	Т40+(Т7-Т9)+П	99, 89
	11-21	0. 3Т40+П	13, 15
	11-31	Т39+П	18, 69
	11-41	Т40+П	41, 72
	41-51	0. 65(Т7-Т12)+П	18, 97
	31-33	0. 5Т47+П	18, 95

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 Следующая ⇒