Сабақ тың мақ саты мен бағ алау критерийлері таныстырылады.
Тың далымалды тапсырма
Оқ ушылар 4 топқ а бө лінеді. Ә р топқ а мақ алдар таратылып беріледі. Берілген мақ алдың мә нін ашып, оғ ан қ атысты ой айтылу керек.
1-топ: Дос болсаң берік бол, досың а серік бол.
2-топ: Жақ сымен жолдас болсаң – жетерсің мұ ратқ а. Жаманмен жолдас болсаң - қ аларсың ұ ятқ а.
3-топ: Дос сыртың нан мақ тар,
Дұ шпан кө зің е мақ тар
4-топ: -Жаң а досың жаның да болса, ескі досың есің де болсын. Ол ә рқ ашанда сенімді.
Мұ ғ алім кері байланыс береді.
1-тапсырма. Мә тінді оқ ың дар.
Асан деген бай баласы, Ү сен жарлы баласы екеуі қ ұ рдас екен. Бiр кү нi ел кө шкенде қ ыр астында ойнап жү рiп, ескерiлмей екеуі жұ ртта қ алыпты. Бір мезгілде ү йге баралық деп келсе, ауыл жоқ, қ ұ р жұ рты жатыр. Асан айқ ай салып жылай бастайды. Ү сен ойланып тұ рды да айтты:
— Жылағ аннан еш нә рсе ө нбес. Кө шкен ауылды iздеп табалық. — Елді қ айдан табамыз, қ ай жақ қ а кеткенін де кө ргеніміз жоқ, — деді Асан. Ү сен ү ндемеді, Асанды ертіп кө шкен жұ ртқ а келді. Жұ ртта бiр кө зi сынғ ан ине жатыр екен, оны алды жә не бір пышақ тың сынығ ы мен бiр-екi уыстай қ ыл тауып, оны да алды. Сонан соң ауылдың жұ ртын айнала жү гіріп жү ріп кө штiң кеткен сү рлеуiн тауып, сол сү рлеуге тү сіп жү ре берді. Бiраз жер ө ткен соң сү рлеу екi айырылады. Мұ ны кө рiп Асан жылай бастады.
Ендi қ айсысына тү семiз деп Ү сен қ арап жү рiп бiреуiне тү сті:
— Мынау сү рлеу бү гiн жү рген кө штiң сү рлеуi екен — малдың жас тезегi бар, — дедi. Бiраз жер жү рген соң...
Ы. Алтынсарин
1-топ. Мә тінді жалғ астырың дар.
2-топ. Мә тін мазмұ нын еске тү сіріп, шын(Ш)жә не жалғ ан(Ж)ақ параттарды ажыратың дар.
3-топ. Берілген ү зіндіден етістіктерді тауып, сө з қ ұ рамына талдаң дар. 4-топ. Сұ рақ тарғ а жауап беру.
| Асан батыр бала Ү сенді ә рдайым жұ батып жү реді.
|
|
| Асан мен Ү сен ойнап жү ргенде ауыл кө шіп кетеді.
|
|
| Ү сен балық ты аумен ұ стайды.
|
|
| Қ асқ ырмен шайқ ас болып балалар отты қ олданып жең іске жетеді.
|
|
| Екеуі ү йрек ұ стап жейді.
|
|
| Оларды малшылар тауып алады.
|
| Кү рделі етістіктер
Екі я одан да кө п сө зден қ ұ ралып, бір ғ ана мағ ынаны білдіріп, бір сұ рақ қ а жауап беріп, сө йлемнің бір ғ ана мү шесі қ ызметін атқ аратын етістіктер кү рделіетістіктер деп аталады.
Мысалы: Ауылда қ осақ тағ ы қ ойлар да маң ырап жатыр екен (М. Ә уезов).
Кү рделі етістіктердің тү рлері
Қ ұ рама етістік, мысалы: барып кел, кіріп шық, келіп кет
Қ ұ ранды етістік, мысалы: жә рдем ет, қ ызмет қ ыл, адам бол. Қ осарлы етістік, мысалы: алдап-сулау, арып-ашып, шаршап-шалдығ у.
Біріккен етістік, мысалы: апар, ә кел, ә пер, ө йт.
Тұ рақ ты етістік, мысалы: ауыз жаласу, жү рек жалғ ау, опық жеу.
2-тапсырма. Сө зжұ мбақ ты шешің дер. Дұ рыс шешілген жағ дайда сарыменбелгіленген торларда тақ ырыпқ а байланысты сө з шығ уы тиіс.
1. ... ағ аштар, алдымнан жел еседі.
2. Етістік негізгі тү бір етістік жә не... тү бір етістік болып 2-ге бө лінеді.
3. Етістіктің сө йлемдегі екі тү рлі қ ызметте жұ мсалатын ерекше тү рі, жіктеліп етістік қ ызметін атқ аратын, есімдерше тү рленіп, яғ ни септеліп, тә уелденіп, кө птеліп есімдердің де қ ызметін атқ аратын тү рі.
4. Етістік мағ ынасына қ арай салт жә не... болып бө лінеді.
5. Дұ шпан кү лдіріп айтады, Дос... айтады.
6. Алыстан тау кө рінді.
Сө йлемдегі етістікті тауып жазың дар.
7. Негізгі қ имыл, амалды білдіретін немесе оны айқ ындай тү сіп, қ о сымша қ имыл, амалды білдіру қ ызметінде жұ мсалатын етістіктің тү рі...
Тапсырма Тақ ырыпқ а байланысты берілген мә селенің оң тайлы шешілу жолдары немесе себептеріне ө з кө зқ арасың ызды білдіріп, дискуссивті эссе жазың ыз (120 сө з). Ө мірге деген кө зқ арасы ортақ, дү ниетанымы дең гейлес, ә рі бір-бірін оң ай тү сінетін жандар бір-бірімен дос бола алады. Ал оның сақ таушысы адалдық пен шынайылық. Дос деген сенің басың да- ғ ы кез келген жағ дайды басқ алардан артық тү сінетін, яғ ни ө зің сезгендей сезе алатын сенің екінші сың арың. Дос биікке жетелейтін, қ уанышың а ортақ, қ иындық та демеу болатын жан... Сауал: Сіз бү гінгі таң дағ ы достық қ арым-қ атынасқ а қ андай бағ а бересіз?
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Дескриптор Білім алушы − эссе қ ұ рылымын сақ тайды; − тақ ырып эссенің ө н бойынан кө рініс табады; − ө зіндік кө зқ арасын білдіреді; − мә селенің шешу жолын ұ сынады.
|