Айсыуаҡ.

Ҡ асандыр бер ваҡ ытта Эт тотҡ ан тауында 6 ҡ арт ү ҙ ғ аилә лә ре менә н йә шгә ндә р, ти.

Улар был тауҙ а бик оҙ аҡ йә шә гә ндә р, ти. Шулай йә шә й торғ ас, кү ң елһ еҙ булып киткә н, ти, етмә һ ә йә шә ргә урын етмә й башлағ ан, ти. Шунан ҡ арттар ү ҙ -ара кә ң ә шлә шеп, Эт тотҡ андың ҡ аршыһ ындағ ы тауғ а кү сергә булғ андар. Ҡ арттар араһ ында иң олоһ о Айсы-уаҡ бабай булғ ан һ ә м ү ҙ ғ аилә һ е менә н ә леге тауғ а кү сеп ултырғ ан, ти. Шунан бирле, был тауҙ ы Айсыуаҡ тип йө рө тә лә р.

Ҡ аралматаш.

Башҡ орттар һ унарғ а кү пселек бер тауғ а йө рө р булғ андар. Ул башҡ а тауҙ арҙ ан эре-эре киртлә с ҡ аялары, ҡ аяларҙ а ҙ ур-ҙ ур мә мерйә лә ре булыуы менә н айырылып торғ ан, ти. Унда яҡ ын тирә лә ү ҫ мә гә н ҡ арама ағ асы ү ҫ кә н, ти.

Шуғ а кү рә һ унарсылар был тауҙ ы Ҡ арамалы таш тип атағ андар, ти.

Ҡ арйоҡ маҫ.

Ҡ арамалташтың аръяғ ында бер тау бар. Был тау бик бейек һ ә м тау башына бер ва-ҡ ытта ла ҡ ар ятмағ ан. Шуғ а ла элек уғ а Ҡ арйоҡ маҫ тип исем биргә ндә р.

Сибай билә не.

1858 йылда Шә йә хмә т Утарбай улы Сибаев, 6 кантон етә ксеһ е итеп тә ғ ә йенлә нгә с,

Бө тә туғ ан-тыумасаһ ын, Атайсал ауылы кешелә рен бер тү бә леккә һ аубуллашыу мә ж-лесенә саҡ ыра. Ошо тү бә лек шул ваҡ ыттан алып ә легә сә сибай билә не тип йө рө тө лә. Шул мә жлестә Шә йә ә хмә т Сибаев тә ү тапҡ ыр йырлап ишеттергә н йырын «Сибай» тип атағ андар.

Кантон башы булып, ай, мин киттем

Ҡ атай менә н Тамъян иленә.

Аҡ ҡ орбандар салып, нә ҙ ер ә йтеп

Ҡ айтһ ас ине тыуғ ан илемә...

Ҡ арағ айлы.

Бер байҙ ың ҡ ара айғ ыры булғ ан, ти. Был айғ ыр ү ҙ енең матурлығ ы, буй һ ыны менә н бө тә кешене һ оҡ ландырғ ан, ти. Бә йгелә рҙ ә уғ а тиң лә шерлек аттар табылмағ ан.

Шунан бер саҡ, ике ҡ араҡ һ ө йлә шеп, был атты урлағ андар һ ә м алыҫ ҡ а алып барып, һ алҡ ын шишмә эргә һ ендә бер тө ндө салғ андар, ти. Иртә гә һ ен был шишмә нә н бик ҙ ур йылғ а ағ ып сыҡ ан, ти. Кешелә р был йылғ аны Ҡ ара айғ ырлы тип атай башлағ андар, ти. Аҙ аҡ исемен ә йтеү ҙ е ең елә штереп, Ҡ арағ айлы тип, ү ҙ гә рткә ә ндә р.

Ҡ ылтабан.

Элек бер ауылда 7 һ ылыу ғ ына ҡ ыҙ йә шә гә н, ти. Улар яҡ ындағ ы ғ ына тауғ а елә ккә йө рө ргә яратҡ андар, ти. Шулай бер ваҡ ыт, ғ ә ҙ ә ттә гесә елә к йыйырғ а сыҡ ҡ ан-дар, ти. Кү птә ү тмә й ҡ аршыларына ҡ аҙ аҡ тар килеп сыҡ ҡ андар ти. Улар ҡ ыҙ ҙ арҙ ы тотоп алғ андар ҙ а, Ҡ аралматаштың иң ҙ ур ҡ араң ғ ы мә мерйә һ енә биклә п ҡ уй-ғ андар, ти. Ҡ ыҙ ҙ ар ҡ асмаһ ындар ө сө н, табандарын ярып ат ҡ ылы һ алғ андар. Лә кин ҡ ыҙ ҙ ар нисектер ҡ асалар. Быны кү реп ҡ алғ ан ҡ аҙ аҡ тар ҡ ыуа тө шә лә р. Шунан ҡ ыҙ ҙ ар бер кү лгә килеп етә лә р ҙ ә, кү лгә ырғ ыйҙ ар. Ҡ аҙ аҡ тар кү л ситендә торғ анда башҡ орттар кү реп ҡ алалар һ ә м алыша башлайҙ ар. Ҡ аҙ аҡ тар ең елеп ҡ асҡ андар. Егеттә р ҡ ыҙ ҙ арҙ ы эҙ лә йҙ ә р, тик береһ ен генә табып ауылғ а алып ҡ айталар. Кү лдең эргә һ ендә яу булғ анғ а,

Яугү л тип атағ андар,

Ҡ ыҙ ҙ арҙ ың табанында ат ҡ ылы булғ анғ а, ауылғ а Ҡ ылтабан тип ҡ ушҡ андар, хә ҙ ерге ваҡ ытта был ауылды ла, кү лде лә Кү лтабан тип йө рө тә лр.

⇐ Предыдущая 12