Білім беруде пайдаланылатын техникалық құрал түрлері

Білімді ақ параттандыруды ү йрену ақ параттық технологиялардың ə ртү рлі тұ рғ ыда білім саласына енуін танысуды қ амтуы қ ажет. Жеке алғ анда, білімде қ олданылатын ақ параттандырудың техникалық қ ұ ралдары, бағ дарламалық қ ұ ралдары, олардың мазмұ ндық толтырулары нақ ты қ арастырылуы тиіс.

Олардың ең алғ ашқ ысы – білімді ақ параттандырудың техникалық қ ұ ралдары бір сə тте пайда болғ ан жоқ. Компьютерлік техниканы қ олдануғ а негізделген ақ параттандыру қ ұ ралдарының пайда болуы оқ ытудың техникалық жə не аудиовизуалдық қ ұ ралдары деп аталатын ə ртү рлі компьютерлік емес қ ұ рылғ ылардың қ арқ ынды дамуына ə кеп соқ тырды. Кө п жылдар бойы оқ ытудың техникалық қ ұ ралдарына ə ртү рлі диапроекторлар мен фонографтар, графопроекторлар мен электрофондар, кинопроекторлар мен телевизорлар, магнитофондар мен CD-плеерлер сияқ ты аппаратураның ө зін, сонымен қ атар диафильмдер, диапозитивті сериялар, пластинкалар, кассеталар мен компакт дисктер сияқ ты арнайы қ ұ рылғ ан дидактикалық материалдар мен кө рнекі қ ұ ралдарын жатқ ызды. Оқ ытудың дə л осы қ ұ ралдары білім жү йесі дамуының ə ртү рлі кезең інде ақ паратты ұ сыну мен тасымалдау, ө ң деу, сақ тау тиімділігін жоғ арылатуда негізгі қ ұ рал-саймандар болып табылды. Бұ л қ ұ ралдар компьютерлік техниканың жоғ ында білімді ақ параттандыру қ ұ ралдарының қ ызметін атқ арды.

Жү з жыл бұ рын, танымал американдық ойлап шығ арушы Т. А. Эдисон бірінші дыбысжазатын қ ұ рылғ ы – фонографты ойлап шығ арғ ан соң, дыбысты жазу, сақ тау жə не дыбысты шығ ару мү мкіндіктерінің пайда болуына байланысты білімдегі барлық мə селелер шешілді деп мə лімдеді. Бірақ бү гінде бізге бұ л мə селелермен айналысуғ а тура келеді.

Ə р жыл сайын білімге енген ə ртү рлі қ ұ ралдар мамандарды дайындаудың тиімділігіне оң нə тиже беріп, білім жү йесінің ақ параттық қ амтамасыз етілуін сапалы жаң а дең гейге кө терді.

Қ азіргі кезде оқ у орындарында тө мендегі қ ұ ралдарды кездестіруге болады:

· дыбысты жазуғ а жə не дыбысты шығ аруғ а арналғ ан қ ұ ралдар (электрофондар, магнитофондар, CD-ойнатқ ыштар),

· телефондық, телеграфтық жə не радиобайланыс қ ұ ралдар мен жү йелері (телефон аппараттары, факсимальді аппараттар, телетайптар, телефон станциялары, радиобайланыс жү йелері),

· теледидар, радиомен хабар тарату қ ұ ралдары мен жү йелері (теле жə не радиоқ абылдағ ыштар, оқ у теледидары мен радио, DVD-ойнатқ ыштар),

· оптикалық жə не проекциялық киномен фотоаппараттар (фотоаппараттар, кинокамералар, диапроекторлар, кинопроекторлар, эпидиаскоптар),

· ақ паратты кө бейтуге жə не қ ұ жаттауғ а арналғ ан баспалық, кө шірмелік, кө бейткіш жə не басқ а да техникалар (ротопринттер, ксерокстер, ризографтар, микрофильмдеу жү йелері),

· ақ паратты сақ тау мен ө ң деуге, электронды тү рде ұ сынуды қ амтамасыз ететін компьютерлік қ ұ ралдар (компьютерлер, принтерлер, сканерлер, графатұ рғ ызғ ыштар (графопостроителдер),

· ақ паратты байланыс арналары бойынша тасымалдауды қ амтамасыз ететін телекомуникациялық жү йелер (модемдер, ө ткізгіш, спутниктік, оптоволокондық, радиорелейлік желілер жə не ақ паратты тасымалдауғ а арналғ ан байланыс арналарының басқ а тү рлері).

Білімде қ олданылатын техникалық қ ұ ралдарды топтастыруғ а болады. Бұ л топтастыру ə ртү рлі белгілері бойынша болуы мү мкін. Атап айтқ анда, барлық техникалық қ ұ ралдар топтарғ а ақ параттың тү рлері мен принциптеріне байланысты бө лінуі мү мкін.

Дə стү рлі ұ қ сас техникалық қ ұ ралдар:

Аудиоқ ұ ралдар (электрофондар, магнитофондар, микрофондар, кү шейткіштер, акустикалық жү йелер, диктофондар, радиоқ абылдағ ыштар, лингафондық жабдық тар, кассеталар, пластинкалар),

Графикалық жə не фотографиялық қ ұ ралдар (фотоаппараттар, фильмоскоптар, диапроекторлер, эпидиаскоптар, диафильмдер, слайдтар, пленкадағ ы бейнелер),

Кинопроекциондық техникалар (кинокамералар, кинопроекторлар, кинопленкалар),

Видео жə не теледидарлық қ ұ ралдар (телевизорлар, мониторлар, телекамералар, бейнекамералар, бейнемагнитофондар, бейнеплеерлер, бейнепроекторлар, бейнекассеталар).

Сандық техникалық қ ұ ралдар:

Аудиоқ ұ ралдар (цифрлік диктофондар мен плеерлер, цифрлік компакт-дискілер),

Графикалық жə не фотографиялық қ ұ ралдар (сандық фотоаппараттар, лазерлік жə не магниттік дискілер, жадының электрондық карталары). Проекциондық техникалар (мультимедиалық проекторлер),

Видео жə не телевизиондық қ ұ ралдар (сандық бейнекамералар, DVD-ойнатқ ыштар мен DVD-плеерлер, лазерлік жə не магниттік дискілер, жадының электрондық карталары).

Ақ параттандырудың компьютерлік қ ұ ралдары:

Дыбысты жазудың, ө ң деудің жə не дыбысты шығ арудың, мə тінді, графикалық жə не фотографиялық объектілерді жазудың, бейнені ө ң деудің, жазудың компьютерлік мультимедиалық қ ұ ралы, адамдардың телекомуникациялық қ атынасындағ ы телекомуникациялық қ ұ ралдар, ақ параттық қ орларғ а қ атынау қ ұ ралдары.

Техникалық қ ұ ралдар білім ə рекетінде дыбыс, мə тін, сурет жə не бейне секілді ақ параттың тү рлі типтеріне сү йенуге мү мкіндік туғ ызады. Кейбір жағ дайларда бұ л қ ұ ралдардың техникалық жə не технологиялық қ атынасы ө те кү рделі екен. Білім саласына енген компьютер, ақ паратты ө ң деудегі ə мбебап (универсал) қ ұ рал болып табылады. Компьютердің ə мбебаптығ ы сол, ол бір жағ ынан ə ртү рлі типтегі ақ паратты ө ң дей алса, ал екінші жағ ынан бір компьютердің ө зі бір типтегі ақ паратқ а байланысты барлық іс-ə рекеттер жиынын орындай алады. Осының нə тижесінде компьютер оқ ытудың техникалық қ ұ ралдарының барлық функциясын орындауын қ амтамасыз ететін шалғ айдағ ы қ ұ рылғ ылар жиынтығ ына сə йкес келеді.

Білімді ақ параттандыру қ ұ ралдарының анық тамасы маң ызды мə селе болып табылады. Бір жағ ынан қ арағ анда, білімді ақ параттандыру қ ұ ралдарына білімде қ олданылатын ақ паратты ө ң деуге жə не ұ сынуғ а қ атысы бар кез келген қ ұ ралдар мен қ ұ рал-саймандарды жатқ ызуғ а болады. Бұ л жағ дайда білімді ақ параттандырудың қ ұ ралдарына компьютер мен бағ дарламалық қ амтамасыз етуден басқ а кə дімгі кітап, магнитофон жə не диапроекторлар жатады. Білімді ақ параттандырудың мұ ндай анық тамасы бар деп толық айтуғ а болады.

Бірақ, сонымен бірге, компьютердің ə мбебаптығ ы барлық аталғ ан компьютерлік емес қ ұ ралдардың, кітапты қ осып айтқ анда, білімге арық арай енуін қ олайсыз етеді. Сонымен қ атар, жоғ арыда аталғ ан ақ параттандырудың кө птеген техникалық қ ұ ралдары маң ыздылығ ын жоғ алтады. Бү гінгі кү ні тү сінікті себептерге байланысты жаң а оқ ыту диафильмін немесе электрофон пластинкасын табу мү мкін емес.

Осығ ан байланысты білімді ақ параттандыру қ ұ ралдарына тек қ ана ақ паратты ұ сынатын жə не ө ң дейтін компьютерлік қ ұ ралдарды жатқ ызуғ а тура келеді. Бұ л жағ дайда білімді ақ параттандыруды тə жірибелік іске асыру білімде жаң а ақ параттық жə не телекомуникациялық технологиялардың кең еюіне ə кеп соқ тырады. Сондық тан, бұ л оқ улық та білімді ақ параттандыру мақ саттарына жету ү шін қ олданылатын білімді ақ параттандыру қ ұ ралдары болып компьютерлік аппараттық жə не бағ дарламалық қ амтамасыз ету, сонымен қ атар олардың мазмұ ндық толтырулары тү сіндіріледі.