1. Пайда болу тарихы.. 2. Линзалар туралы мәлімет. 3. Линзаға байланысты формулалар. 4. Линзалардың негізі кемшіліктері. 5. Қолданылуы. 6. Әдебиеттер

Стр 1 из 2Следующая ⇒

Солтү стік-Қ азақ стан облысы,

Есіл ауданы

А. Шә жімбаев атындағ ы

Явленка №3 орта мектебі

Реферат:

Линзалар. Жалпы мә лімет.

Орындағ ан: Тү менбаев Ә ділбек

Тексерген: Шакенов Қ анат Серікұ лы

Кіріспе:

1. Пайда болу тарихы.

2. Линзалар туралы мә лімет

3. Линзағ а байланысты формулалар

4. Линзалардың негізі кемшіліктері

5. Қ олданылуы

6. Ә дебиеттер

Жоғ ары ажыратылымдығ ы жетімсіздік

Пайда болу тарихы:

Алғ аш рет линзалар туралы мә ліметтерді ежелгі грек “ Бұ лттар ” атты пьесасында табуғ а болады, пьесада шыны мен кү ннің жарығ ы арқ ылы от алынады.

Ү лкен Плинийдің ең бектеріне қ арасақ, отты жандырудың тә сілі бірінші рет Рим империясында пайда болды деп айтылады, мысалғ а линзаны бірінші рет кө зге байланысты Римде, гладиаторлар ұ рысында қ олданылды деген ойлар бар, ө йткені олар алыстан кө ре алмағ ан кезде изумруд қ олданғ ан, изумруд линзаның ролін атқ арды.

Рим философы Луций Сенека, линзаны ү лкейтетін эффектісі бар, суғ а толы шыны шар деп сипаттады.

Араб математикі Альхазен (965-1038), оптикағ а байланысты алғ ашқ ы жә не ө те маң ызды трактатында, кө здiң кө з жанарысы қ алай торлылық та суреттi қ ұ ратынын сипаттады. Линзалар Италияда 1280-ші жылдары кө зілдіріктің шығ уының арқ асында, кең қ олданылысқ а ие болды.

Линзалар туралы мә лімет:

Линза дегеніміз - екі жақ ы сфералық беттермен шектелген мө лдір дене.

Олар шашыратқ ыш жә не жинағ ыш болып келеді.

Линзаның сфералық беттерінің қ исық тық центрлері арқ ылы ө тетін тү зуді линзаның бас оптикалық осі деп атайды. Линзаның оптикалық осінің центріндегі нү ктені оптикалық центр дейміз.

Линзаның қ алың дығ ы сфералық беттердің қ исық тық радиусына шамалас тең болғ ан жағ дайда, бұ л қ алың линза болып табылады, ал ә лдеқ айда кішірек болса, онда бұ л жұ қ а линза болып табылады.

Жинағ ыш линзалардың тобына ортасы жуан линзалар кіреді, олардың ортасы жиектеріне қ арағ анда жуан болып келеді, ал шашыратқ ыш линзалардың кері болады.

Бірақ кейбір кезде шашыратқ ыш линзаларда жуан болып келуі мү мкін, мысалғ а судың астындағ ы ауа кө піршігі, шашыратқ ыш линзағ а жатады.

Линзалардың тү рлері:

1-3 суреттердегі линзалар, жинағ ыш линзалар қ атарына жатады.

1. Екі жақ ты дө ң ес линза

2. Жазық дө ң ес линза

3. Дө ң ес ойыс линза

4-6 суреттердегі линзалар, шашыратқ ыш линзалар қ атарына жатады.

4. Екіжақ ты ойыс линза

5. Жазық ойыс линза

6. Дө ң ес ойыс линза

Суреттегі линзаның басты элементтері: NN – оптикалық ось, О – оптикалық центр, F – фокус аралығ ы, F' – кескін, H – кескін биіктігі.

Линзағ а байланысты формулалар:

- Жұ қ а линзаның формуласы

- Линзаның оптикалық кү шін табу формуласы немесе

мынау формуламен табуғ а болады.

- Линзаның сызық тық ұ лғ аюының формуласы

H – Кескін биіктігі, h – нә рсе биіктігі

- зат линзадан шексіз қ ашық тық та жатқ ан жағ дайда (d=шексіздік)

Линзалардың негізгі кемшіліктері:

Сфералық аберрация (лат. aberratio — ауытку) — жалпақ параллелъ сә улелер шоғ ын қ олданғ анда линзада бір фокустың орнына бірнеше фокустың пайда болуы. Сфералық аберрацияны жою ү шін арнайы линзалар, диафрагма жә не линзалар жү йесі қ олданылады.

Хроматтық аберрация дегеніміз — линзалар жарық сә улелерін фокусқ а жинағ анда тү ске боялган дақ тардың пайда болуы. Жарық толкындарының сынуы олардың ұ зындық тарына тә уелді (толқ ынның ү зындығ ы ү лкен болғ ан сайын оның сынуы кіші) болғ андық тан аталғ ан кемшілік байқ алады. Хроматтық аберрацияны арнайы лиызалар жү йелерінің (ахроматтар мен анахроматтар) кө мегімен тү зетеді.

Астигматизм — линзаның ұ зын жә не кө лденең ө лшемдеріне, яғ ни линзаның қ исық тығ ына тә уелді болатын ақ ау. Егер дө ң гелек линзалар қ олдансақ, онда астигматизм жойылады.

Дисторсия (лат. distorsio — қ исаю) дегеніміз — кескінніц қ исаюы. Бұ л қ исаю кө ру аймағ ы шегінде линзаның кө лденең ү лғ аюының бірдей болмауынан туады. Осы жағ дайда нә рсе мен оның кескінінің геометриялық ұ қ састығ ы бұ зылады. Мысалы, линза берген квадраттың кескіні кө пшік немесе бө шке тә різдес болып шығ уы мү мкін. Геодезия мен ұ шақ тан суретке тү сірген кезде дисторсияны болдырмауғ а ерекше назар аударылады.

Линзалардың қ олданылуы:

Линзалар оптикалық системалардың басты элементі болып саналады.

Линзаларды бинокль, телескоп, оптикалық кө здеу қ ұ ралдары, микроскоптар, фотоапарат, видеокамераларда қ олданылады.

Жалғ ыз жинағ ыш линзаларды ү лкейткіш шыны ретінде қ олданылады.

Линзалардың екінші басты қ олданылатын жері, бұ л офтальмология.

Офтальмология – медицинанын саласының бірі, бұ л анатомия мен физиологияны зерттейді. Басты рө лі кө з ауруларын емдеу.

Офтальмологияда, линзаларсыз жұ мыс жү рмейді. Линзаларды, кө здің кө ру жұ мысын емдеумен айналысады, мысалғ а алыстан кө рмеу немесе жақ ыннан кө рмеуді емдеуге линзаларды қ олданады.

Линзаларды, кө зілдірік жә не контакт линзаларында қ олданады.

Радиоастрономиямен радарларда, кө п жағ дайда диэлектрлік линзаларды қ олданады, линзалар радиотолқ ын ағ ынын антенага жинайды.

Плутоний ядролық бомбасының қ ұ рылуында линзалық системалар қ олданды, линзалық системаның мақ саты сфералық шашырап жатқ ан толқ ынды реттеу болды.

Ә дебиеттер:

Интернет библиотека: Ru. Wikipedia. Org/

Физика кітабы, 11 сынып.

Физика, теория. (Қ. Ақ қ ошқ арова, Н. Қ ойшыбаев)

Суреттер іздеуге: Google. kz/imghp/ жә не Images. Yandex. kz/

Скачано с www. testent. ru

12 Следующая ⇒