С.Аманжолов атындағы ШҚМУ Жоғарғы колледжі

С. Аманжолов атындағ ы ШҚ МУ Жоғ арғ ы колледжі

№ 8 ДӘ РІС

Пә н: Қ азақ ә дебиеті

Топ: ОП9Г Кү ні: 17. 03. 2020 жыл Уақ ыты: 13. 40-15. 10

Пә н оқ ытушысы: Қ ажыбаева Жадыра Кенжеханқ ызы

Сабақ тақ ырыбы: С. Мә уленов. «Боранда», «Қ ош бол, сә улем», «Тү бірлер», «Жастығ ым сені жоғ алттым», «Ақ тү н» ө лең дері

Тақ ырып жоспары:

Қ арастырылатын сұ рақ тар:

1 Сырбай Мә уленов ө мірі жолы

2 Ақ ын шағ армашылығ ы, тә рбиелік мә ні

Дә ріс мазмұ нымен танысу, қ ысқ аша конспект жазу

1 Сырбай Мә уленов ө мірі жолы

Сырбай Мә уленов 1922 жылы 17 қ ыркү йекте Қ останай облысы Жангелдин ауданында дү ниеге келген. Туғ ан ө лкесінде орта білім алып, одан кейін Қ ызылорда педагогикалық институтында филология факультетінде оқ ыды. 1940 жылы Қ ызылорда педагогикалық институтының екінші курсында оқ ып жү рген кезінде Қ ызыл Армия қ атарына шақ ырылды. Сол жылдың аяғ ында ол ауруына байланысты ә скери қ ызметтен босатылады.

1942 жылы Сырбай Мә уленов Волхов майданында лейтенант болып, саяси мә селелер жө ніндегі командирдің орынбасары болды. Ал 1943 жылы Ленинград қ оршауы бұ зылғ ан кезде жауынгер Сырбай ауыр жарақ ат алып, ауруханада емделгеннен кейін ә скерден қ айтарылды.

1943-1950 жылдары Мә уленов Қ останай облыстық газетінің редакторының орынбасары міндетін атқ арып, кейін Жазушылар одағ ының кең сесінде жұ мыс істеді. Онда «Қ азақ ә дебиеті» республикалық ә деби газетінің бас редакторы болды. Сондай-ақ, «Жұ лдыз» республикалық ә деби журналының бас редакторы болып қ ызмет атқ арды.

2 Ақ ын шағ армашылығ ы, тә рбиелік мә ні

Сырбай Мә уленовтың алғ ашқ ы ө лең дер жинағ ы 1948 жылы жарық кө рді, содан кейін отыздан астам поэтикалық кітабы басып шығ арылды. Соғ ыс тақ ырыбына кө п қ алам тартқ ан Сырбай Мә уленовтың кө птеген ең бектері орыс тіліне жә не КСРО халық тарының тіліне аударылды. Солардың ішінде «Кең естік жазушы» баспасында жарық кө рген “Новая весна” (1956), “Синие горы” (1964), “Апрельский дождь” (1972), “Зарница” (1976) жә не «Кө ркем ә дебиет» баспасында жарық кө рген “Листья горят” ө лең дер жинағ ы.

1971 жылы «Қ ызыл арша» жә не «Сә уір жаң быры» ө лең дер кітабы ү шін Сырбай Мә уленов Абай атындағ ы Қ азақ КСР Мемлекеттік сыйлығ ымен марапатталды. 1967 жылы «Таң даулы лирика» сериясында «Жас гвардия» баспасында майдангер-жазушы Сырбай Мә уленовтың ө лең дер жинағ ы жариялады. Сондай-ақ, 1958 жә не 1966 жылдары ақ ынның таң даулы шығ армалары жарық кө рді.

Ақ ын аударма саласында да жемісті ең бек етті. Ол Пушкин, Лермонтов, Некрасов, Ломоносов, Байрон, Маяковскийдің жә не бауырлас республикалардың бірнеше кө рнекті ақ ындарының ө лең дерін аударғ ан. Сонымен бірге, ақ ын бірнеше балалар кітабын қ ұ растырып, ә р тү рлі уақ ытта жазылғ ан публицистикалық мақ алалардың екі кітабын жариялады.

Оның лирикасында қ азақ халқ ының шынайы тарихы кө рініс тапқ ан. Сонымен қ атар, Сырбай Мә уленов ө з ең бектерінде қ иын жағ дайларда адамның моральдық -адамгершілік қ абілеттіліктері ашылатын, майдандық достық ты даң қ тау арқ ылы анық талғ ан Ұ лы Отан соғ ысы тақ ырыбына ерекше орын берген.

Азаматтық жауапкершілік сезімі ақ ын шығ армашылығ ы арқ ылы арнайы жолмен ө теді. Сондық тан, Сырбай Мә уленовтың шығ армаларында жауынгер ақ ынның, азамат ақ ынның жә не лирик ақ ынның позициясы айқ ын кө рінеді.

Сонымен қ атар, Сырбай Мә уленов заманауи ақ ын, себебі бү гінгі заман оның барлық ө лең дерінде бар уайыммен жә не ү реймен ө мір сү реді. Бірақ бұ л тақ ырып жер бетінде ө мір сү ргендердің ең басты жауапкершілігі – ө ткен мен болашақ алдында бағ ынышты. Бұ л идея шайқ асқ а тү скендерге арналғ ан жолдарда жазылғ ан.

Сырбай Мә уленовтың ө лең інің лирикалық кейіпкері ө лімді жең іп, майдандас достарын қ айта тірілтеді. Ө йткені, олардың алда жаң а биіктер мен шекаралар, жең іске жетудің ұ лы жолы тұ рды. Ақ ынның поэзиясы бізге адамдар бә рін жең е алады, олар жақ сы болашақ ты қ ұ ра алады деген мақ сатты тағ ы да еске салады. Сырбай Мә уленов туғ ан жеріне, табиғ атқ а ү лкен қ ұ рметпен қ арайды. Сол себепті ақ ын шығ армаларында Отан қ ай жерде болмасын, адаммен бірге жү ретін, аспанда қ алық тағ ан қ арлығ ашпен байланыстырылады.

Тақ ырып бойынша берілетін тапсырмалар:

12 Следующая ⇒