арым-қатынастың формалары

Стр 1 из 2Следующая ⇒

Жоспар:

1.Қарым-қатынас және оның қызметтері

2.Тұлғааралық қарым-қатынас түрлері

3.Қарым-қатынас барысындағы ақпарат алмасу деңгейлері

4.Әлеуметтік перцепуил туралы түсінік

5. Психодиагностикадағы тұлғааралық қарым-қатынасты зерттеу әдістері,әдістеме

6.Қорытынды

Қарым-қатынас және оның қызметі.
Қарым-қатынас бұл қарым-қатынас психологиясының негізігі ұғымы.Қарым-қатынассыз жеке адамның тұлғалық қалыптасуы мен үрдісін,жалпы қоғам дамуын түсініп,талдауға болмайды.Қарым-қатынас,Г.М.Андрееваның пікірі бойынша,адамда біріктіру және дамыту тәсілі болып табылады.

Қарым-қатынастың формалары

Тікелей қарым-қатынас-табиғи бетпе-бет сөздік және бейсөздік (ым,қимыл)құралдар көмегімен жасалынатын толық психологиялық контакт,кері байланыс бір мезгілде өтеді.Бұл-адамдардың бір-бірімен қатынас жасау тарихындағы бірінші формасы.

Жанама қарым-қатынас-қатысушылардың кері байланыс уақытын ұзартатын,не кешіктіретін жазу және техника құралдары арқылы жасалынатын толықсыз психологиялық контакт.

Тұлғааралық қарым-қатынас-екі не құрамы өзгермейтін топ ішіндегі таныс адамдардың тікелей контактылары.Тұлғааралық қарым-қатынастың белгілері:қатысушылардың психологиялық жақындығы,бір-бірінің ерекшеліктерін білуі,бірге күйзелуі,өзара түсінушілігі,ортақ қызметтестігі.

Бұқаралық қарым-қатынас-бейтаныс адамдардың тікелей не жанама контактылары.Мысалы:театрда,шеру-бұқаралық кездесулерде орын алатын қарым-қатынас.

Персонааралық қарым-қатынас-ортақ іс-әрекет үрдісінде және қасиеттерін ашатын белгілі тұлғалардың психологиялық контакттары(чемпиондар,

ғарышкерлер,президенттер).

Рөлдік қарым-қатынас-белгілі әлеуметтік рөлдерді орындаушылардың психологиялық контактылары.Мысалы,оқушы-оқытушы,әке-бала,көрші-көрші,сатушы-алушы,дәрігер-науқас,бастық-бағынушы.Осы қарым-қатынастың барысында адамдар өзі және басқалар үшін өзіндік психологиялық ерекшеліктерді ашады,көрсетеді,түсінеді.Адамның психологиялық қасиеттері қарым-қатынас нәтижесінде пайда болады,дамиды,өзгереді.Басқалармен қарым-қатынас жасағанда адами қоғамдық ережелерді,нұсқаларды,ережелерді,білім мен іс-әрекет тәсілдерін, жалпы әлеуметтік тәжірибені өз бойына сіңірген адам қарым-қатынас нәтижесінде жеке тұлға болып қалыптасады.

Қарым-қатынастың қызметтері:

1.Байланыстыру, прагматикалық қызметі

2.Қалыптастыру,дамыту қызметі

3.Растау қызметі

4.Тұлғааралық эмоцияның қатынастарды ұйымдастыру мен іріктеу қызметі

5.Тұлға ішілік қызмет

Сонымен,біз қарым-қатынастың түрлерін,қызметтерін қарастырдық.Қарым-қатынас психологиясында көбірек зерттелетін дәстүрлі мәселе-тұлғааралық қарым-қатынас.

2.Тұлғааралық қарым-қатынастың түрлері

Мақсатына қарай:қарым-қатынас психологиясы тұлғааралық қарым-қатынастың 3 түрін ажырады,императив(бұйрық),манипуляция,диалог(қос сөз,қос үн).

Императивтік немесе әміршіл қарым-қатынас-өз қарым-қатынастың серігінің тәртібі мен іс-әрекетіне бақылау жасау мақсатындағы әсер етудің автаритарлық,дерективтік функциясы.Қарым-қатынас патнері тек әсер ету нысанасы ,пассив ретінде қарастырылуда.Императивтің ерекшелігі,партнерді бағындыру жөніндегі негізгі мақсатының жасырынбай айқын көрініп тұратындығында.Әсер етудің құралдары ретінде,бұйрық,талап,әмір,тыйым салу,нұсқау пайдаланылады.

Манипуляция,алдап-арбау қарым-қатынасы-бұл қарым-қатынас партнерін өзінің жасырын ниетіне бағындыруды көздеген іс-әрекет.Өз мақсатына жету үшін манипулятор қарым-қатынас партнерін нысана ретінде қарастырады.

Императив пен манипуляцианың ұқсастығы екеуінің мақсаты бірдейлігінде:яғни,қатынас серігінің ойы мен бойын билеу,бақылау.Ал ерекшелігі:манипулясияның стилде шынайы,мақсат жарияланбайды,

жасырылады.Алдап-арбау қарым-қатынастың қоғамдағы ресми орны-бизнес,сауда-саттық,іскерлік насихат,оқыту болып табылады.Бұл түрден қарым-қатынастың демеу берушісі жаршысы Дейл Корнеги,ал манипулясияға қарсы шыққан ғалым Э.Шорстон «Анти-Корнеги кітабын шығарды.

Диалог қарым-қатынасы.Бұл-тең құқықтық субьектілердің арақатынасы,қарым-қатынастың мақсаты-өзін-өзі және өзгені тану,білу,дамыту.Бұл қарым-қатынастың айырмашылығы-эгоцентризмнен өзіндік ұстанымнан альтуризмге,өзгеге бағынуға бағытталған ұстанымға келу.

Қарым-қатынас-өте күрделі феномен.Оның әртүрлілігі көптеген функцияларына тәуелді,ал көп қызметтілілігі жеке адам мен қоғам өміріндегі орны мен мағынасына байланысты.

Қарым-қатынастың ішкі құрылымы да өте күрделі,оны шартты түрде 3 түрге бөлуге болады:коммуникация,перцепсия,интеракция.

Коммуникация-арақатынас партнерлерінің бір-бірімен ақпарат алмасуы, білімді, идеяны, пікірді ,сезімді беру мен қабылдау үрдісі.

Интеракция-тұлғааралық қимыл ұйымдастыру,қатысушылардың өзара қозғалыс пен әрекет алмасуы.

Перцепция-адамдардың бірін-бірі тануы мен тәрбиеленуі негізінде құралатын белгілі тұлғааралық қатынастары.

3.Қарым-қатынас барысындағы ақпарат алмасу деңгейлері

Тұлғаарлық коммуникацияның бір ерекше сипаты оның екідеңгейлі құрылымы.Қарым-қатынас барысында ақпарат алмасу сөздік және бейсөздік деңгейлер де өткізіледі.

Сөздік деңгейінде ақпарат алысудың негізгі құралы-сөз,тіл болса,бейсөздік деңгейде сөзден басқа коммуникация белгілері қызмет көрсетеді.

Бейсөздік тәсілдер адамның эмоциялық редакцияларының айнасы ретінде оның қарым-қатынас барысындағы көңіл-күйін түсінуге жәрдемдеседі.

Бейсөздік құрамдарға оптикалық-кинестикалық,пара және экстралингвистикалық прокцемикалдық,титулдық жүйелер жатады.
Кинестика-оптикалық кинстикалық жүйе,оны адамның қолының (ишара)-бетінің (мимика),денесінің қимылдары ( пантомимика) құрайды.Арнайы зерттеулер нәтижесінде беттің 20 000 қимылы анықталған екен.Сонда адам бетін 3 салаға бөліп:қас пен көз,мұрын,ауыз және ерін олардың қимылына байланыста адамның негізгі 6 сезімін білдіруге болатынын анықталған.

Акустикалық жүйеге паралингвистикалық және экстралингвистикалық түрлері жатады:

Экстралингвистикалық-бұл дауыстың өзі емес,оның айналасындағы құбылыстар:сөйлескендегі жөтел,күлкі,пауза,жылау т.б.

Паралингвистикалық-бұл коммуникатор даусының сапасы:тембрі,ырғағы,қаттылығы,жылдамдығы,интонациясы,логикалық екпіні.

12 Следующая ⇒