Конструкциялық материалдар және термиялық өңдеу»

«Конструкциялық материалдар және термиялық өңдеу»

пәні бойынша магистратураға түсуге арналған кешенді тестілеудің

тест спецификациясы

(2020 жылдан бастап қолдану үшін бекітілген)

1. Мақсаты:Қазақстан Республикасы жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында оқуды жалғастыра алу қабілетін анықтау.

2. Міндеті: Түсушінің білім деңгейін анықтау

М103 - Металл өңдеу және механика

3. Тест мазмұны:

№	Тақырыптың мазмұны	Қиындық деңгейі	Тапсырмалар саны
	Конструкциялық материалдар және оларды жіктеу. Материалдардың қасиеттері. Материалдардың негізгі технологиялық, механикалық және пайдалану қасиеттері. Материалдардың қасиеттерін анықтау әдістері.	A
	Материалдарды жіктеу және таңбалау. Болатты жіктеу негіздері және оларды таңбалау. Шойынның алуан түрлілігі: ақ, сұр, беріктігі жоғары және шыныққан. Вермикуляр графиті бар шойын. Қатты қорытпалар. Керамикалық аспаптық материалдар. Тым қатты аспаптық материалдар.	2A 3В
	Машиналардың дайындамалары мен бөлшектерін алу процесінің негізгі кезеңдері. Құймалар дайындау. Металды қысыммен өңдеу маңызы. Дайындаманы илемдік өндіру технологиясы. Шынықтыру, табақтық және көлемді қалыптау. Дәнекерлеу өндірісінің технологиясы және алуан түрлілігі. Металды кесу арқылы өңдеу.	B
	Металтану. Металл құрылысы. Металтану, металл мен қорытпалардың құрамы мен құрылымына байланысты қасиеттері туралы ғылым ретінде. Металл мен қорытпаларды зерттеу әдістері. Металдың атомдық-кристалл құрылысы. Кристалл торлар типі. Металл анизотропиясы. Нақты кристалдар құрылысы. Ақаулар түрлері және олардың металл қасиеттеріне әсері. Металдың кристалдануы.	C
	Серпімді және иілімді деформация. Серпімді деформация. Моно- және поликристалдардың иілімді деформациясы. Иілімді деформация механизмдері. Иілімді деформацияның металл құрылымына әсері. Деформация текстурасы. Иілімді деформацияның металл қасиеттеріне (қапсыру) әсері. Суық және ыстық деформация. Қыздырудың деформацияланған материал қасиеттеріне әсері.	C
	Қорытпалар теориясы. Қорытпа, жүйе, компонент, фаза. Фазалар ережесі. «Темір-цементит» және «темір-графит» күй диаграммасы.	C
	Болатты термиялық өңдеу технологиясы. Болатты термиялық өңдеу процесінің жалпы сипаттамасы. Бірінші текті күйдіру. Екінші текті күйдіру (фазалық қайта кристалдану арқылы). Болатты нормалау. Болатты шынықтыру. Көміртекті және қоспаланған болатты шынықтыруға қыздыру. Шынықтыру орталары және оларға қойылатын талаптар. Болаттың шыныққыштығы және оған әсер ететін факторлар. Болаттың қатты шыныққыштығы. Болатты жасыту. Жасыту түрлері мен белгіленуі. Болатты жақсарту. Болатты терммеханикалық өңдеу. Беттік шынықтыру, оның түрлері және қолдану аймағы.	B
	Химия-термиялық өңдеу. Химия-термиялық өңдеудің физикалық негіздері. Цементтеуді белгілеу және оның түрлері. Цементтеу қатты карбюризаторда. Газбен цементтеу. Цементтеуден кейін термиялық өңдеу. Болатты нитроцементтеу. Болатты азоттау. Болатты мырыштау. Диффузиялық металдау. Қатты, тозуға төзімді және коррозияға төзімді карбидтік және нитридтік жабындар алу әдістері.	B
	Түсті металдар мен қорытпалар. Алюминий және оның қорытпалары. Алюминий қорытпаларын термиялық өңдеу. Мыс және оның қорытпалары. Мыс қорытпаларын термиялық өңдеу. Цинк және оның қорытпалары. Қалайы және оның қорытпалары. Магний және оның қорытпалары.	A
	Жаңа материалдар. Жаңа металл материалдарының технологиялары. Композициялық материалдар. Композициялық материалдар түрлері. Талшықты композициялық материалдар. Алюминий, никель және басқа да материалдар негізіндегі дисперсиялық-нығайтылған композициялық материалдар. Борқылдақ және ұйысқан ұнтақты материалдар. Фильтрлер. Алюминий негізіндегі құрылымдық қорытпалар (САС, түйіршіктелген қорытпалар). Машина тетіктері үшін темір ұнтақты қорытпалар.	C
	Резеңке, органикалық емес және ағаш материалдар. Резеңке құрамы, құрылымы мен қасиеттері. Каучуктардың қатаюы (вулканизация). Резеңкелердегі толтырғыштар ролі. Резеңкелер қасиеттері мен қолданылу аймағы. Органикалық емес шыны. Кварц шыны. Сынықсыз шыны. Шыны кристалл материалдар. Сүрек және оның қасиеттері. Техникалық маталар менр техникалық сұйықтықтар.	B
Тестiнiң бiр нұсқасындағы тапсырмалар саны:

4. Тапсырма мазмұнының сипаттамасы:

«Конструкциялық материалдар мен термөңдеу» пәнін оқыту мақсаты мен міндеттері – болашақ мамандарға машиналардың бөлшектерінің дайындамаларын алу мен өңдеудің негізгі технологиялық әдістері туралы; негізгі конструкциялық және аспаптық материалдардың құрылысы, қасиеттері, жіктелуі, таңбалануы және термиялық өңделуі туралы білім беру болыпт табылады.

Пәнді зерделеу нәтижесінде бакалавриат түлегі: металл мен қорытпаларды термиялық өңдеу негіздерін; өндіру және пайдалану жағдайларында материалдарда жүретін құбылыстардың физикалық мәнін; олардың материалдардың қасиеттерімен және бүліну түрлерімен өзара байланысын білуі тиіс; машиналардың бөлшектерінің жоғары сенімділігі мен ұзақ мерзімділігін қамтамасыз ететін берілген құрылымды және қасиеттерді алу үшін оның өңдеуін тағайындау ептілігі болуы тиіс.

5. Тапсырмалар орындалуының орташа уақыты:

Бір тапсырманы орындау уақыты – 2,5 минут.

Тест орындалуының жалпы уақыты – 50 минут.

6. Тестiнiң бiр нұсқасындағы тапсырмалар саны:

Тестінің бір нұсқасында – 20 тапсырма.

Қиындық деңгейі бойынша тест тапсырмаларының бөлінуі:

- жеңіл (A) – 6 тапсырма (30%);

- орташа (B) – 8 тапсырма (40%);

- қиын (C) – 6 тапсырма (30%).

7. Тапсырма формасы:

Тест тапсырмалары берілген жауаптар нұсқасының ішінен бір немесе бірнеше дұрыс жауапты таңдауды қажет ететін жабық формада ұсынылған.

8. Тапсырманың орындалуын бағалау:

Үміткер тест тапсырмаларында берілген жауап ңұсқаларынан дұрыс жауаптың барлығын белгілеп, толық жауап беруі керек. Толық жауапты таңдаған жағдайда үміткер 2 балл жинайды. Жіберілген бір қате үшін 1 балл, екі немесе одан көп қате жауап үшін үміткерге 0 балл беріледі. Үміткер дұрыс емес жауапты таңдаса немесе дұрыс жауапты таңдамаса қате болып есептеледі.

9. Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

1. Адаскин, А.М. Материаловедение и технология материалов: Учебное пособие / А.М. Адаскин, В.М. Зуев.. - М.: Форум, НИЦ Инфра-М, 2013. - 336 c.

2. Дмитренко, В.П. Материаловедение в машиностроении: Учебное пособие / В.П. Дмитренко, Н.Б. Мануйлова. - М.: Инфра-М, 2017. - 560 c.

3. Земсков, Ю.П. Материаловедение: Учебное пособие / Ю.П. Земсков. - СПб.: Лань, 2019. - 188 c.

4. Никулин, С.А. Материаловедение: специальные стали и сплавы: Учебное пособие / С.А. Никулин, В.Ю. Турилина. - М.: МИСиС, 2013. - 123 c.

5. Чудина, О.В. Конструкционные и электротехнические материалы в транспортном машиностроении: учеб. пособие / О.В. Чудина, В.А. Александров. – М.: МАДИ, 2017. – 228 с.

6. Богодухов С.И., Козин Е.С. Материаловедение: учебник для вузов. - Старый Оскол: ТНТ, 2012. – 134 c.

7. Металловедение и термическая обработка. Справочное издание в 3-х томах / Под ред. А.Г. Рахштадта. – М. : ИнтерметИнжиниринг, 2014.

8. Бочвар, А.А. Основы термической обработки сплавов. – М.: Металлургия Медиа, 2018. - 779 c.

9. Сейдман, Л. А. Плазменная химико-термическая обработка поверхности стальных деталей. - М.: Техносфера, 2012. - 890 c.

10. Плазменно-электролитическое модифицирование поверхности металлов и сплавов. В 2 томах. Том 1. - М.: Техносфера, 2011. - 464 c.

11. Плазменно-электролитическое модифицирование поверхности металлов и сплавов. В 2 томах. Том 2. - М.: Техносфера, 2011. - 512 c.