азақстанда спорттық гимнастиканы дамыту.

2.2. Қазақстанда спорттық гимнастиканы дамыту.

1917 жылдан 2012 жылға дейінгі кезеңде Қазақстанда спорттық гимнастиканың дамуын шартты түрде үш кезеңге бөлуге болады, ол елдің саяси, экономикалық және әлеуметтік өмірімен тығыз байланысты.
Бірінші кезең (1917-1945 жж.) жұмыстың түрлері мен әдістерін іздестірумен сипатталады. Бұл кезеңде спорт гимнастикасының негіздері еңбекшілердің кеңестік дене тәрбиесі жүйесінің құралы ретінде қаланады. КСРО — да дене шынықтыру қозғалысын және бұқаралық спорт мерекелерінің жанрын дамытуда дене шынықтыру мерекелері айтарлықтай ынталандыру болды: 1919 жылдың 29 мамырында Всевобучтың жылдығына арналған Қызыл алаңда дене шынықтыру шеруі өткізілді; ол осы мерекелердің басы-бұқаралық спорттық ойын-сауық нысандарының бірі болды. 1924 жылдан 80-ші жылға дейін дене шынықтыру шеруі жыл сайын өткізіліп, бұқаралық, саяси бағыттарға айналды.

Бұқаралық спорттық-көркем қойылымдар жанрын дамытудағы маңызды стимул қазан айының 20-жылдығына арналған 1937 ж.дене шынықтыру шеруі болды. Ол барлық одақтас республикалардың делегациясын жинады (150-200 адамнан). 1937 жылдан бастап Мәскеудегі дене шынықтыру шеруі Бүкілодақтық болады. 1938 жылы — Жоғарғы Кеңеске сайлау, 1939 жылы — ВКП (б) XVII съезі, 1940 жылы — XVII съезд шешімдерін орындау үшін ел өміріндегі маңызды оқиғаларға арналған шерулердің саяси маңыздылығы артады.

Осындай жұмыс одақтас республикаларда да, атап айтқанда, Қазақстанда да жүргізілді. Мәселен, Алматыда циркте, алаңдарда, оқу орындарында және т.б. спорттық-көрсетілімдік қойылымдар тәжірибе жүзінде өтті. Гимнастикадан алғашқы нұсқаушылар И. Белоглазов, Ф. Аддисонов, П. Суворов, Е Леончик, М. Мурашко болды. 1928 жылы Мәскеудегі Бірінші Бүкілодақтық спартакиадада әскери қызметші САВО, М. Мурашко (1903-1969 жж.) абсолютті чемпион атанды. 1935 жылы ол КСРО Қарулы Күштерінің чемпионатында өз табысын қайталады.

Қазақстанның бірінші чемпионаты 1936 жылы 24 сәуірде Алматы қаласында 4 команданың қатысуымен өткізілді. Бірінші чемпион А. Ершов пен З. Абатурова болды. 1938 жылы Алматы, Ақтөбе, Семей, Оңтүстік Қазақстан және Солтүстік Қазақстан облыстары командаларының қатысуымен Қазақстанның аумақтық біріншілігі

өткізілді. Жеңімпаздар В. Рякшин және К. Рыбкина болды. Ұлы Отан соғысы жылдарында (1941-1945 жж.) жарыстар өткізілген жоқ, себебі спортшылар барлық халықпен бірге Отанын қорғауға тұрды. Көптеген қазақстандықтар майданға аттанып, ерлікпен қаза тапты (Стуге к.), көбі мүгедек болып оралды. Оның ішінде: Б. Макаренко, А. Ершов, М. Джайшыбаев, Л. Головин. Тылда емдік гимнастика кеңінен қолданылды. Аға буын гимнасттары, ерлер мен әйелдер госпитальдарда, қалпына келтіретін батальондарда жұмыс істеді, онда емдеу гимнастикасы арқылы жараланған жауынгерлерге сапқа тұруға көмектесті.

1951 жылғы мамыр, қалалық жарыстар (Алматы). 40-60 жылдардағы жаттығулар жылдың жылы мезгілінде таза ауада өткізілді.

Екінші кезең (1945-1991 жж.). Бұл кезеңде гимнастиканың кеңестік мектебінің бекітілуі жүріп жатыр, бірыңғай жіктемелік бағдарлама бекітіледі, Бүкілодақтық, соның ішінде оқушылар арасында түрлі масштабтағы жарыстар жүйелі түрде өткізіле бастады. КСРО-ның алғашқы спорт шеберлері пайда болды. Вениамин Рякшин, Алматы қаласының тұрғыны, 1938 ж. Мәскеу қаласындағы МБО жанындағы жаттықтырушылар мектебін бітірген және Алматыға жұмысқа келген.

Соғыс жылдары (1943ж.) әскери госпитальмен бірге Алматыға хирург Галина Иосифовна Раушенбах келді. Ол спорттық гимнастикадан спорт шебері болды. Бірінші болып КСРО спорт шебері Александр Ершов, Зинаида Колышкина, Лидия Мещерская, Надежда Абдулкина болды.

Осы жылдары спорттық гимнастиканың дамуы бірқатар оқиғалармен тығыз байланысты. Айта кетейік негізгілері:
1. Алматыда Қазақ дене шынықтыру институтының ашылуы-Орта Азия аймағында осындай бейіндегі бірінші жоғары оқу орны (КСРО Совнаркомының 14.11.1944 ж. № 158 Қаулысы).
1945 жылдың 1 қыркүйегінен бастап жоғары оқу орнының құрылымдық бөлімшелерінің бірі ретінде гимнастика кафедрасы жұмыс істей бастады.

Жаңа жоғары оқу орнының алдында және гимнастика кафедрасының алдында тапсырмалар өте қиын болды. Студенттермен сабақтар, спортшылармен оқу-жаттығу жұмыстары, оларды республикалық және бүкілодақтық жарыстарға қатысуға дайындау жүргізілді.
1948 жылғы 27 желтоқсандағы ВКП (б) ОК қаулысы жарыққа шықты, онда жастарды тәрбиелеуде гимнастиканың маңызды рөлі және КОКП ОК және КСРО Министрлер Кеңесінің «дене шынықтыру мен спортты одан әрі дамыту жөніндегі шаралар туралы» (1966 жылғы тамыз) Қаулысы, шетелдік спорт байланыстарын жолға қоюға жол ашты.

Республиканың партия билігінің шешімімен кафедраға дене шынықтыру мерекелерін ұйымдастыру және дайындау бойынша жауапты міндет жүктелді. Осы мерекелерге сол кезеңде үлкен саяси мән берілді. Олар, негізінен, гимнастикалық өнер көрсетулермен ұсынылды және Кеңес елінің қуат көзі мен оның азаматтарының бақытты өмірін көрсетуге арналған.
Гимнастика кафедрасы мамандарды-оқытушыларды, жаттықтырушыларды, ғылыми қызметкерлерді даярлау орталығына айналды. Кафедраның алғашқы жұмыс жылдарында тәжірибелі мамандар шақырылды: А. А. Ершов, Т. Е. Дорднй, Г. А. Мещерский — мбжжжжжбб түлегі. П. Ф. Лесгафта (1938 ж.), И. М. Мулаев, Б. И. Фиглин. Гимнастика кафедрасында жұмыс істеуге Қазақстан құрама командасының мүшелері Синельников

А., Горанько М., Егоров А., Пожилов Г., Артамонов Н., кейінірек Қ. Қуанышбаев, Шепота В., Степанов В. шақырылды. П. Ф. Лесгафта жұмысқа А. Д. Тулупов келді. Гимнастика кафедрасының негізгі бөлігі — ұйымшыл және жұмысқа қабілетті ұжым болды.

КазИФК студенттерінің бірінші шығарылымы, 1949 ж. А. А. Ершов (орталықта) КазИФК студенттерінің бірінші жиыны

Үшінші кезең (1991-2012 жж.). 1991 жылдан бастап Қазақстан Тәуелсіз мемлекет болды. «Бұл біздің мемлекетіміздің одан арғы жолы болған маңызды шешімдер қабылданған жылдар болды». 1991-1996 жылдары әлеуметтік-экономикалық және саяси жағдайлар өте қиын болды. Дәл осы күрделі кезеңде ҚР-да спорттық гимнастиканы дамытудың үшінші кезеңі келеді.

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 Следующая ⇒