Физика» пәнінен 4-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары

«Физика» пәнінен 4-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары

1. (а) Өлшеу әдістемесіне қарай жұлдыздық шаманың бөлінуін атаңыз: A. .............................................................................. жұлдыздық шама B. .........................................................................жұлдыздық шама C. .........................................................................жұлдыздық шама D. .........................................................................жұлдыздық шама

[2] (b) абсолют жұлдыздық шама мен көрінетін жұлдыздық шаманың айырмашылығын ашып жазыңыз. ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................

[2] 2. Көрінерлік жұлдыздық шамасы 6 болатын жұлдыз Жерден 80 пк қашықтықта орналасқан. Осы жұлдыздың абсолют жұлдыздық шамасын анықтаңыз.

[2] 3. Плутон ғаламшары арқылы 40 а.б қашықтықта орналасқан Күннің абсолют жұлдыздық шамасы 4.77.

Күннің осы планета арқылы бақылағандағы көрінерлік жұлдыздық шамасын анықтаңыз.

[2] 4. Күн сәулесінің спектрін анықтаубарысында оның энергетикалық жарқырауының спектрлік максимумына сәйкес келетін толқын ұзындығы 500 нм. (s=5.67´10-8 Вт/м2K4, b=2.9´103 м´К) Күнді абсолют қара дене деп есептеп,

Абсолют температурасын анықтаңыз.

[2] 5. Жоғарыда берілген (4) тапсырманың мәліметтерін қолдана отырып, абсолют қара дененің энергетикалық жарқырауын анықтаңыз.

[2] 6. Суретте Герцшпрунг-Рассел диаграммасы бейнеленген.

(а) төменде көрсетілген бес тұжырымнан дұрысын(тарын) анықтап дөңгелектеп белгілеңіз. 1. ақ ергежейлілер – жарқырауы күшті қызған жұлдыздар;

2. атмосферадағы заттар тығыздығы жұлдыздың спектрлік сызығының еніне әсер етеді;

3. Бетельгейздағы жұлдыз асқын алыптарға жатады себебі, оның радиусы Күн радиусынан 1000 есе үлкен;

4. негізгі тізбекте 20%-ға жуық жұлдыз орналасқан; 5. Күн – алып жұлдыздар қатарына жатады;

[1] (b) (а) тапсырмасында берілген бес тұжырымның қателерін анықтап, неліктен қате екендігін түсіндіріп жазыңыз. ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................

[3] 7. Алыс галактиканың жарық спектрінің спектрлік сызығының толқын ұзындығы 398.6 нм екендігін өлшеген. Дәл сол сызық зертханалық жолмен өлшегенде 393.3 нм тең екендігі анықталған. (c=3´103м/с, H=65 км с-1 Мпс-1)

Есептеңіз:

(а) галактиканың құлдырау жылдамдығын

[2] (b) галактикаға дейінгі арақашықтықты

[2] 8. (а) Үлкен Жарылыстың үш дәлелін ашып жазыңыз.

1. ....................................................................................................................................................... 2. ....................................................................................................................................................... 3. .......................................................................................................................................................

[1] (b) Ғарыштық микротолқындық сәулелену деген не? ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................

[2] (с) Ғарыштық микротолқындық сәулелену нені көрсетеді? ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................

[2] 9. Оқушы алюминийдің тығыздығын анықтау барысында төмендегідей мәліметтерді алған. масса m = 51.6 ± 0.1 g

ұзындығы l = 100.0 ± 0.1 cm ені w = 10.0 ± 0.1 cm қалыңдығы t = 0.20 ± 0.01 mm

Төмендегі формуланы қолдана отырып

ρ=

𝑚

𝑤𝑙𝑡 (і) алюминий тығыздығын анықтаңыз

[1] (іі) өлшеудің салыстырмалы қателігін анықтаңыз

[2] (ііі) өлшеудің абсолют қателігін анықтаңыз

[2]

4-тоқсан бойынша балл қою кестесі

∆

№

Жауабы

Ба лл

Қосымша ақпарат

(а)

визуалдық (тікелей көзбен анықталатын) жұлдыздық шама, фотографиялық жұлдыздық шама, фотоэлектрлік жұлдыздық шама және радиометриялық жұлдыздық шама болып ажыратылады

Егер 4 жауап дұрыс болса 2 балл, 3 жауап дұрыс болса 1 балл, 2 дұрыс болса 0

(b)

10 парсек стандарт қашықтықтағы аспан шырағының жұлдыздық шамасын абсолют жұлдыздық шама деп атайды. Абсолют жұлдыздық шама (көрінерлік жұлдыздық шамадан өзгешелігі) шырақтардың физикалық қасиеттерін, жарқырауын сипаттайды. Абсолют жұлдыздық шама (М) көрінерлік жұлдыздық шамамен (m) белгіленеді

𝑚 − 𝑀 = 5log( 𝑑 )

𝑀 = 6.0 − 5𝑙𝑜𝑔 10 = 1.48

𝑀 = 𝑚 + 5 − 5𝑙𝑔𝑟

𝑚 = 4.77 − 5 + 5𝑙𝑔 206265 = −18.8

𝑏

T=5.8´109 K 𝑇

𝑅 = 𝜎𝑇4 R=64´1030 Вт/м2

1 1

(а)

2, 3

(b)

1 диаграммадан бұл жұлдыздардың жарықтығы жоғары емес екендігін көруге болады 4 жұлдыздардың көпшілігі негізгі тізбекте орналасқан 5 Күн орташа өлшемді және ол G класына жатады.

1 1

(а)

∆l = 398.6 − 393.3 = 5.3 нм 𝜗l 𝑐 𝜗 = 4.0 × 106м/с

(b)

𝜗 = 𝐻𝑑 d=62 Мпс

1 1

(а)

Әлемнің ұлғаюы/Хаббл заңы бойынша Ғарышта табылған сәулелер/ ғарыштың микротолқындық фонды сәуле шығаруы Жеңіл элементтердің көптігі

(b)

Жарық Үлкен жарылыстан кейін шамамен 400 000 жыл өткен соң, Ғалам қазіргіден әлдеқайда ыстық болған кезден қалып қойған. Шамамен сол кездерде атомдар алғаш құрыла бастады. Яғни, жарық қатты жұтылмайтын болғандықтан, сол кезден бастап ол

c) = + + +

		қазіргідей аздап болса да көріне бастады. Алайда, Ғаламның ұлғаюынан жарықтардың толқын ұзындығы да артты, сол себепті олар қазір тек микротолқын түрінде көрінеді.
	(c)	Ғарыштық микротолқындық сәулелену біркелкі болғанымен, онда бізге Үлкен жарылыстан кейінгі жағдайлар мен Ғаламның дамуы туралы мағлұмат беретін аздаған ығысуларды. Соның арқасында, есептеулер тоқтаусыз жақсаруда. 2009 жылы ғарыштық микротолқындық сәулеленуді зерттеуге, Үлкен жарылыс теориясының салаларын сынақтан өткізуге және бізге Ғаламның нақты қалай пайда болғанын түсінуге көмектеседі.
	(і)	2.6 г/см3
	(іі)	𝛥𝜌 𝛥𝑚 𝛥𝑙 𝛥𝑤 𝛥𝑡 𝜌 𝑚 𝑙 𝑤 𝑡 0.2 г/см3
	(ііі)	∆𝜌 = 𝜌𝜀 7.7%	1 1
Жалпы балл: