Химия» пәнінен 3-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары

«Химия» пәнінен 3-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары

1. Берілген органикалық қосылысты IUPAC номенклатурасы бойынша атаңыз:

[1]

2. Төмендегі кестеде спирттердің изомер түрлерінің атауы мен изомерлердің формулалары берілген. Сәйкестікті орнатыңыз:

Изомерлердің құрылымдық формуласы		Изомер түрінің атауы
	А	көміртегі қаңқасының изомериясы
	В	классаралық изомерия
	С	функционалдық топтың орнына байланысты изомерия

1 ; 2 ; 3 ;

[3]

3. Фенол бромды сумен оңай әрекеттеседі. Бұл – фенолдың сапалық реакциясы болып табылады. Осы реакцияның теңдеуін аяқтаңыз және реакция өнімін таңдаңыз:

А.	B.	C.	D.

[1]

4. Молекулалық формуласы C2H4O органикалық қосылыс тотығып карбон қышқылына, ал тотықсызданып спиртке айнала алады. Бұл қосылыстың поликонденсациялану реакциясының нәтижесінде полимер алынады. Органикалық қосылыстың құрылымдық формуласын бейнелеңіз

[1]

5. Этаналь тотыққанда, ал пропанон тотықсызданғанда түзілетін өнімдерді көрсетіңіз:

	C2H5OH		С2Н5 – О – С2Н5
A.	B.	C.	D.

[1]

6. Төменде карбон қышқылының химиялық қасиеттерін сипаттайтын жартылай жазылған реакция теңдеулері берілген. Коэффициенттер дұрыс қойылғанын ескере отырып, теңдеулердің сол жағын толтырыңыз.

а) ....………. +.................= (CH3COO)2Mg +Н2

b) ....………. +.................= 2CH3COONa + H2O + CO2

с) ....………. +.................= CH3COOCH3 + H2O

[3]

7. (a) Май – күрделі эфир болып табылады. Майлар минералды қышқылдар мен сілтілер қатысында қыздырғанда гидролизденеді. Тристеариннің сілтілік гидролизі нәтижесінде түзілетін реакция өнімдерін атаңыз:

[1]

(b) Майлар тірі организмде ферменттердің әсерінен гидролизденеді. Тристеариннің гидролизі нәтижесінде түзілетін затты анықтаңыз:

[1]

Күнделікті тағамның құрамына көмірсуларды қосу адамның денсаулығы үшін маңызды. Көмірсулар – барлық тірі ағзаларыны энергиямен қамтамасыз ететін органикалық зат және көміртек көзі. Көмірсулар бірнеше топқа жіктеледі. Көпнүктенің орнына тиісті көмірсулар атауын жазып жіктеңіз:

[6]

Глюкозаның маңызды химиялық қасиеттерінің бірі – әртүрлі микроорганизмдер әсерінен ашуы. Оқушы мектеп лабораториясында глюкозаның ферментациялық жолмен ашу реакциясына тәжірибе жүргізді.

(a) Суретті зерделеңіз. Оқушы тәжірибесінің орындалу барысын сипаттаңыз: [2] (b) Ашу үшін ең тиімді температура 350С шамасын құрайды. Бұл процесті берілген температурадан төмен немесе жоғары жағдайда жүргізуге болмайды, осы кемшілікті қалай түсіндіруге болады. [1] (c) Глюкозаның спирттік ашу реакциясының өнімдерін атаңыз: [1] (d) Глюкозаның ферментациялануы арқылы массасы 230 г этанол алынды. Осы кезде бөлінген көмірқышқыл газының көлемін (қ.ж.) есептеңіз. [3] (e) Сүт қышқылды ашу процесі сүт қышқылды бактерия ферменттерінің әсерінен жүріп, глюкозадан сүт қышқылы түзіледі. Глюкозаның сүт қышқылды ашуының реакция теңдеуін құрыңыз: C6H12O6 →

[1]

Көмірсулар жайлы тұжырым	Шын болса þ	Жалған болса x
Крахмал – тек қана салқын суда еритін ақ түсті ұнтақ
Мальтоза гидролизденгенде екі молекула фруктоза түзіледі.
Крахмал гидролизінің реакция өнімдері: декстрин, мальтоза, глюкоза.
Крахмал амилоза мен амилопектиннен тұратын полисахарид.
Гидролиздену процесі тамақты шайнағанда ферменттердің әсерінен ауызда басталады.
Сахароза - қышқыл қатысында гидролизденіп глюкоза мен фруктоза түзіледі.
Целлюлоза крахмалға қарағанда оңай гидролизденеді.
Лактоза – сүт қанты. Гидролизденгенде екі молекула глюкозаға айналады.

10.

[4]

Балл қою кестесі

№	Жауап	Балл	Қосымша ақпарат
	Этилпропаноат (пропан қышқылының этил спирті)

	В

	A
	а) 2CH3COН + Mg = Mg(CH3COO)2 + Н2 b) CH3CO2H +Na2CO3 = 2CH3COONa + H2O + CO2 с) CH3CO2H + CH3OH = CH3COOCH3 + H2O
7а 7b	глицерин + натрий стеараты
7а 7b	глицерин + стеарин қышқылы
			Екі дұрыс жауапқа 1 балл Кез-келген басқа дұрыс көмірсу атауы болса қабылданады
9(a) 9(b) 9(c)	Оқушы тәжірибені жүргізу үшін сынауыққа глюкозаның судағы ерітіндісін құяды да, оның үстіне фермент қызметін атқаратын ашытқыны салады. Пробирканың аузын газөткізгіш түтікпен бекітіп, түтіктің екінші жағын 1/3 әк суы құйылған пробиркаға батырады да, екі пробирканы 30-40 0С жылы су құйылған су моншасына салады. Тәжірибе оптимальды 35-380С қана жүргізілуі қажет. Себебі өте төмен және одан жоғары температурада ашытқы фермент қызметі жойылады. фермент C6H12O6 → 2C2H5OH + 2CO2

9(d) 9(e)	фермент C6H12O6 → 2CH3-CH(OH)-COOH сүт қышқылы
		Көмірсулар жайлы тұжырым	Шын болсаþ	Жалған болсаx	Екі жауап үшін 1 балл беріледі.
		Крахмал – тек қана салқын суда еритін ақ түсті ұнтақ		x
		Мальтоза гидролизденгенде екі молекула фруктоза түзіледі.		x
		Крахмал гидролизінің реакция өнімдері: декстрин, мальтоза, глюкоза.	þ
		Крахмал амилоза мен амилопектиннен тұратын полисахарид.	þ
		Гидролиздену процесі тамақты шайнағанда ферменттердің әсерінен ауызда басталады.	þ
		Сахароза - қышқыл қатысында гидролизденіп глюкоза мен фруктоза түзіледі.	þ
		Целлюлоза крахмалға қарағанда оңай гидролизденеді.		x
		Лактоза – сүт қанты. Гидролизденгенде екі молекула глюкозаға айналады.		x
Барлығы: [30]