В060800-Экология. Топырақтану. Шаушеков Т.К.

5В060800-Экология

Топырақтану

2 курс

4 жыл

Шаушеков Т.К.

Топырақ қарашіріндісі (гумус) топырақтыњ мына бµлігі:

A)& органикалық

B) минералды

C) бейорганикалық

D) органикалық-минералды

E) топырақ т‰зуші аналық жыныс.

*****

Су эрозиясы дегеніміз б±л тµмендегі к‰ш арқылы б±зылуы:

A) желдіњ әсерінен

B)& судыњ әсерінен

C) механикалық к‰штіњ

D) су тасқыныныњ

E) су мен желдіњ әсерінен пайда болады.

*****

Тыњ кµтеру жылдарында Қазақстанда игерілген тыњ жерлер кµлемі:

A)& 25

B) 50

C) 40

D) 60

E) 80 млн.га.

*****

Өсімдік мынадай топырақ т‰зуші фактордыњ қ±рамдас бµлігі:

A)& биологиялық

B) климаттық

C) жергілікті жердіњ бедері

D) биотикалық

E) топырақ т‰зуші аналақ жыныс.

*****

Жел мынадай топырақ т‰зуші фактордыњ қ±рамдас бµлігі:

A) биологиялық

B)& климаттық

C) жергілікті жердіњ бедері

D) биотикалық

E) уақыт факторы.

*****

„Топырақ“ ±ѓымына ењ алѓаш рет ѓылыми анықтаманы берген ѓалым:

A) Прянишников

B)& Докучаев

C) Тимирязев

D) Вернадский

E) Качинский.

*****

Қазақстанда топырақтану институты қ±рылѓан жыл:

A) 1945

B) 1992

C) 1950

D) 1960

E)& 1946.

*****

Қара топырақ:

A)& зоналық топырақ

B) азоналдық µтпелі топырақ

C) зонааралық топырақ

D) азоналды және зоналы топырақ

E) ешқайсысына жатпайды.

*****

Каштан топырақтары мына зонадаларда кездеседі:

A) тундра

B) тайга

C)& дала

D) орманды-дала

E) тропикалық зонасында.

*****

Қызыл топырақтыњ т‰сі оныњ қ±рамында:

A)& темірдіњ

B) кальцийдіњ

C) магнийдіњ

D) натрийдіњ

E) марганецтіњ болуына байланысты.

*****

Аѓаш µсетін жерде қалыптасатын топырақ:

A) қара топырақ

B) каштан топырақтары

C) с±р топырақ

D)& к‰лгін топырақ

E) т±зды топырақ.

*****

Қазақстанда ауыл шаруашылыѓында енгізілген енгіншілік ж‰йе:

A)& топырақ қорѓау

B) шµпті-танапты

C) орман қорѓау

D) µрттен қорѓау

E) енгізу ойда бар, бірақ енгізілмеген.

*****

Егін шаруашылыѓында топырақ қорѓау ж‰йесін жасап, оны қолданысқа енгізуді ±сынѓан:

A)& Бараев атындаѓы астық шаруашылыѓыныњ ѓылыми зерттеу институты

B) В.Вильямс атындаѓы егін шаруашылық институты

C) Қазақстанныњ Ұлттық Ғылыми Академиясы

D) Қазақ Аграрлық Ұлттық Университеті

E) С.Сейфуллин атындаѓы Астана агротехникалық университет

*****

Топырақтыњ эрозиядан қорѓау мәселесін зерттеген:

A) Ауыл шаруашылық институты

B)& Павлодар облысындаѓы топырақты эрозиядан қорѓау тәжірибе станциясы

C) Өсімдік шаруашылыѓы мен селекция ѓылыми зерттеу институты

D) Қазақстан Республикасыныњ аграрлық партиясы

E) Қазақ Ұлттық агроуниверситеті.

*****

Қазақстан Республикасыныњ топырақтану институтыныњ Ұлттық Ғылыми Академиясыныњ бірінші басшысы:

A)& Успанов

B) Боровский

C) Аханов

D) Вильямс

E) Тазабеков.

*****

Топырақты мелиорациялау дегеніміз:

A) топырақты б±зу

B)& топырақты жақсарту

C) топырақты т±здау

D) топырақты б±зуы мен жақсарту

E) топырақтыњ тозањдануы.

*****

Топырақты гранулометриялық қ±рамы бойынша жіктеу негізіне:

A)& қ±м мен саз балшықтыњ

B) саз балшық пен тастардыњ

C) қ±м мен тастардыњ

D) тас, қ±м, саз балшықтыњ

E) тас пен қ±мныњ қатынасы жатады.

*****

Топырақтыњ органикалық бµлімін қ±райды:

A) қ±м

B) саз балшық

C)& шіріген µсімдіктер

D) тастар

E) кірпіштер.

*****

Топырақ мынадай элементтерден т±рады:

A) органикалық

B) бейорганикалық

C)& органикалық және бейорганикалық

D) қ±м

E) органикалық элементтер және саз балшық.

*****

Топырақтыњ орналасқан сферасы:

A)& литосфера ‰сті

B) литосфера асты

C) атмосфера ‰сті

D) стратосфера ‰сті

E) гидросфера ‰сті.

*****

Каштан топырақтары:

A) шµл зонасына

B) тайга зонасына

C) тундра зонасына

D) тропика зонасына

E)& дала зонасына тән.

*****

С±р топырақ:

A)& шµл зонасына

B) дала зонасына

C) орман зонасына

D) тундра зонасына

E) тайга зонасына тән.

*****

К‰лгін топырақ:

A) шµл зонасына

B) дала зонасына

C)& тайга зонасына

D) тундра зонасына

E) тропика зонасына тән.

*****

Академик Вильямс негізін салѓан егіншілік ж‰йе:

A)& шµпті-танапты

B) топырақ қорѓау

C) мелиоративті

D) орман қорѓау

E) жерді аудармай жырту.

*****

Топырақ дефляциясы:

A) судыњ

B)& желдіњ

C) механикалық к‰штіњ

D) найзаѓайдыњ

E) су мен желдіњ әсерінен пайда болады.

*****

С±р топырақ кењ таралѓан аймақтары:

A) қара топырақты емес аудандар

B) Украина

C) Белоруссия

D)& Өзбекстан

E) Қазақстан.

*****

Қызыл топырақ кењ таралѓан аймақ:

A) Қазақстан

B) Украина

C) Башкирия

D) Өзбекстан

E)& Кавказ.

*****

Қара топырақ қалыптасатын µсімдік формация:

A) орманды

B)& әр т‰рлі шµптесінді дала

C) аѓаш тектес

D) далалық

E) шµлді.

*****

Қарашірікті-аккумулятивтік қабат:

A)& қарашірінділі

B) µтпелі

C) аралас

D) топырақ т‰зуші аналық жыныс

E) иллювиальды қабат.

*****

Су эрозиясы дегеніміз:

A) дефляция

B)& су әсерімен топырақтыњ б±зылуы

C) топырақтыњ қайта қалпына келуі, жақсаруы

D) топырақтыњ жақсаруы

E) қ±нарлылықты қалпына келтіру.

*****

Д.Н.Прянишников негізін салѓан ѓылым:

A) топырақтану

B)& агрохимия

C) жер шаруашылыѓы

D) µсімдік шаруашылыѓы

E) агрономия.

*****

А.И.Бараев енгізген егін шаруашылыѓы ж‰йесі:

A) шµпті-танапты

B)& топырақ қорѓау

C) ауыспалы жемісті

D) орман қорѓау

E) тамырынан кесіп алу.

*****

Вернадский негізін салѓан ѓылым:

A) топырақтану

B)& биосфера туралы

C) агрономия

D) агрохимия

E) жер шаруашылыѓы.

*****

Қазақстанда тыњ жерлерді кµтеру басталѓан жыл:

A) 1958

B) 1960

C) 1966

D)& 1953

E) 1948.

*****

Қара топырақ қ±рамындаѓы гумустыњ пайыздық ‰лесі:

A)& 16%

B) 40%

C) 50%

D) 45%

E) 60%.

*****

Топырақтыњ механикалық элементі – тастыњ диаметрі (мм):

A)& > 3 мм

B) < 3 мм

C) > 2 мм

D) = 1 мм

E) > 4 мм

*****

В.В.Докучаевтыњ докторлық диссертациясыныњ тақырыбы:

A)& қара топырақ

B) с±р топырақ

C) с±р орман топыраѓы

D) қаштанды топырақтар

E) тундра топыраѓы.

*****

Қазақстанда жер шаруашылыѓында енгізілген ж‰йе:

A)& топырақ қорѓау

B) шµпті-танапты

C) µрттен қорѓау

D) тамырынан кесіп алу

E) орман қорѓау.

*****

В.В.Докучаевтыњ „Орыстыњ қара топыраѓы“ атты ењбегі жарияланѓан жыл:

A) 1910

B)& 1883

C) 1890

D) 1903

E) 1823.

*****

Топырақтану туралы ілімніњ негізін қалаушы ѓалым:

A) Дарвин

B) Прянишников

C)& Докучаев

D) Вернадский

E) Иванов.

*****

Топырақтыњ ендік және белдеулік зональдыѓын қалыптастырѓан ѓалым:

A) Вильямс

B) Докучаев

C)& Ломоносов

D) Глинка

E) Сибирцев.

*****

Топырақ т‰зуші биологиялық фактор:

A) тау жыныстары

B)& µсімдіктер

C) жердіњ микро бедері

D) минерал тыњайтқыштар

E) климат.

*****

Тундра-глейлік топырақ таралѓан зона:

A) тайга

B) орман

C)& тундра

D) дала

E) орманды дала.

*****

Агрохимия ѓылымы қай салаѓа жатады:

A) гуманитарлы

B) математикалық

C) физикалық

D) философиялы

E)& ауыл шаруашылық.

*****

К‰лгінді топырақ қалыптасатын формация:

A) шµптесінді

B)& аѓаш тектес

C) бетегелі

D) шµлді

E) тропикалық.

*****

Шымды-к‰лгінді топырақтыњ к‰лгінді топырақтан айырмашылыѓы мынада:

A)& шым қабаты бар

B) тас бар

C) жапырақ қалдыѓы бар

D) қ±м бар

E) саз балшық бар.

*****

Топырақ т‰зуші фактор саны:

A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E)& 5.

*****

Ауа мынадай топырақ т‰зуші фактордыњ қ±рамдас бµлігі:

A)& климаттық

B) биологиялық

C) жергілікті жердіњ бедері

D) топырақ т‰зуші аналық жыныс

E) антропологиялық.

*****

Топырақтыњ қалыњдыѓы мынадай белгіге жатады:

A) анатомиялық

B) жањадан қалыптасу

C) тыѓыздық

D) ылѓалдылық

E)& морфологиялық.

*****

Топырақтыњ желге м‰жілуі дегеніміз:

A)& топырақтыњ желден б±зылуы

B) топырақтыњ жақсаруы

C) топырақтыњ µњделуі

D) топырақтыњ қ±нарландырылуы

E) мелиорация.

*****

Топырақты грануметриялық қ±рамы дегеніміз:

A) химиялық қ±рамы

B) физикалық қ±рамы

C) минералогиялық қ±рамы

D)& механикалық қ±рамы

E) органикалық қ±рамы.

*****

Качинскийдіњ айтуынша топырақты гранулометриялық қ±рамы жаѓынан жіктеу:

A) физикалық саз балшық

B) тас

C) қиыршық тас

D) ±сақталѓан тас

E)& қ±м мен саз балшық бойынша анықталады.

*****

К‰лгінді, шымды-к‰лгінді топырақ таралѓан зона:

A) тундра

B)& тайга

C) шµл

D) дала

E) тропика.

*****

ТМД территориясындаѓы қара топырақтыњ пайыздық ‰лесі:

A) 10

B)& 20

C) 30

D) 40

E) 50.

*****

К‰н сәулесініњ қуаты мынадай топырақ т‰зуші фактордыњ қ±рамдас бµлігі:

A) биологиялық

B)& климаттық

C) жергілікті жердіњ бедері

D) уақыт факторы

E) топырақ қ±райтын аналық жыныс.

*****

Топырақтану ілімі пайда болды:

A) X

B)& XII

C) XIX

D) XX

E) XXI ѓасырда.

*****

„Топырақ жасы“ деген т‰сінік мынадай топырақ қ±райтын факторѓа қатысты айтылады:

A) климаттық

B) биотикалық

C)& биологиялық

D) уақыт факторы

E) антропологиялық.

*****

Селитра деген не:

A) гербицит

B)& тыњайтқыш

C) т±з

D) пестицид

E) улы химикат.

*****

Жањбыр мынадай топырақ т‰зуші фактордыњ қ±рамдас бµлігі:

A) биологиялық

B)& климаттық

C) жергілікті жердіњ бедері

D) биотикалық

E) уақыт факторы.

*****

Мелиорация сµзі қай тілден шыққан:

A) грек тілінен

B) аѓылшын тілінен

C)& латын тілінен

D) неміс тілінен

E) араб тілінен.

*****

Топырақ эрозиясы пайда болу әсері:

A) судыњ әсерінен

B) желдіњ әсерінен

C) механикалық к‰штіњ әсерінен

D) найзаѓайдыњ әсерінен

E)& су мен желдіњ әсерінен пайда болады.

*****

Судыњ әсерінен:

A) дефляция пайда болады

B)& топырақ б±зылады

C) топырақ қартаяды

D) топырақ жақсарады

E) топырақ қалпына келеді.

*****

Қандай егісті пар деп атайды:

A)& қ±нарлылыѓын қалпына келтіру ‰шін қалдырѓан егіс

B) топырақты жабу ‰шін

C) б±а егіс емес

D) себілген егіс

E) жыртылѓан егіс.

*****

Агрохимия ѓылымы:

A)& µсімдіктіњ қоректенуін

B) ауыл шаруашылық µсімдіктерініњ химиялық қ±рамын

C) µсімдік бірлестігініњ химиялық қ±рылысын

D) µсімдікті µсіруді

E) µсімдіктіњ қ±рылысын зерттейді.

*****

Агрохимия ѓылымыныњ негізін қалаушы:

A) Вернадский

B) Докучаев

C)& Прянишников

D) Куприянов

E) Павлов.

*****

Азот тыњайтқыштары дегеніміз:

A)& қ±рамында N бар химиялық зат

B) қ±рамында Р бар химиялық зат

C) қ±рамында РК бар химиялық зат

D) қ±рамында ештење жоқ

E) қ±рамында Na бар химиялық зат.

*****

Суперфосфат дегеніміз:

A) азотты тыњайтқыш

B) калийлі тыњайтқыш

C)& фосфорлы тыњайтқыш

D) карбонатты тыњайтқыш

E) тыњайтқыш емес.

*****

KCl дегеніміз:

A) фосфорлы тыњайтқыш

B) азотты тыњайтқыш

C)& калийлі тыњайтқыш

D) бейорганикалық тыњайтқыш

E) органикалық тыњайтқыш.

*****

Шымтезек дегеніміз:

A)& органикалық тыњайтқыш

B) минералды тыњайтқыш

C) калийлі тыњайтқыш

D) тыњайтқыш емес

E) фосфорлы тыњайтқыш.

*****

Жасыл тыњайтқыш:

A)& органикалық тыњайтқыш

B) минералды тыњайтқыш

C) бейорганикалық тыњайтқыш

D) фосфорлы тыњайтқыш

E) калийлі тыњайтқыш.

*****

Нитрагин дегеніміз:

A) минералды тыњайтқыш

B)& бактериялы тыњайтқыш

C) бейорганикалық қосылыс

D) к‰рделі химиялық қосылыс

E) қарапайым химиялық қосылыс.

*****

Гербицидтер дегеніміз:

A) тыњайтқыш

B)& µсімдікті µлтіретін химиялық зат

C) дәрі

D) бейорганикалық қосылыс

E) µсімдік.

*****

Тыњайтқыштарды кай салада пайдалынады:

A)& жер шаруашылыѓында

B) қ±с шаруашылыѓында

C) медицинада

D) µнеркәсіпте

E) мал шаруашылыѓында қолданады.

*****

Калийлі тыњайтқыштар дегеніміз:

A)& минералды тыњайтқыш

B) органикалық тыњайтқыш

C) бейорганикалық тыњайтқыш

D) химиялық қосылыс

E) дәрі.

*****

Кµњ дегеніміз:

A) бейорганикалық тыњайтқыш

B) минералды тыњайтқыш

C) қарапайым тыњайтқыш

D)& органикалық тыњайтқыш

E) тыњайтқыш емес.

*****

Фосфорлы тыњайтқыш:

A)& фосфаттан

B) кµњнен

C) органикалық қосылыс

D) кµмірден

E) аѓаштан алынады.

*****

Агрохимия:

A) гуманитарлы

B) философиялы

C)& ауыл шаруашылық

D) математикалық

E) физикалық ілімге жатады.

*****

Физикалық балшық дегеніміз б±л топырақтыњ:

A)& 0,01мм

B) 0,01 нен 0,0001 мм

C) 3 мм

D) 1,0-05 мм

E) 5-10 мм.

*****

Топырақ және тау жыныстары классификациясымен айналысқан ѓылым:

A)& Качинский

B) Бараев

C) Баровский

D) Иванов

E) Докучаев.

*****

Элювий дегеніміз:

A)& б±зылѓан заттардыњ µз орнында жиналып қалѓан ‰йінді

B) сырттан жиналып келген ‰йінді

C) сумен жиналып келген ‰йінді

D) желмен жиналып келген ‰йінді

E) су және желмен жиналып келген ‰йінді.

*****

Қазақстанда кебір (солонцовые) топырақтардыњ таралуы:

A) Батыс Қазақстанда

B) Орталық Қазақстанда

C)& Оњт‰стік Қазақстанда

D) Солт‰стік Қазақстанда

E) таралмаѓан.

*****

Топырақтыњ т±щылануы:

A)& топырақтан т±зды кетіру

B) топырақтыњ тыѓыздалуы

C) топырақтыњ сулануы

D) топырақтыњ минералды заттары

E) адамдардыњ топыраққа әсері.

*****

Кµлемі 0,01 мм-ден кіші топырақтыњ механикалық элементі:

A) тас

B) физикалық қ±м

C) саз балшық

D)& физикалық саз балшық

E) коллоидтар.

*****

Бµлшегініњ фракциясы 1-3 мм артық болатын топырақтыњ механикалық қ±рамын қалай атайды:

A) тастар

B)& қиыршық тас

C) қ±м

D) тозањ

E) коллоидта.

*****

Агрохимия неніњ µзара байланысын зерттейды:

A)& µсімдіктер, топырақ, тыњайтқыш

B) жануар, µсімдік, қоршаѓан орта

C) µсімдіктер, топырақ, жануар

D) топырақ, жануар, тыњайтқыш

E) µсімдіктер, тыњайтқыш, топырақ.

*****

Қарашірік топырақтыњ қандай бµлігі:

A) бейорганикалық

B) минералды

C)& органикалық

D) химиялық

E) физикалық.

*****

(NH₄)₂CO₄қандай тыњайтқыш:

A) калийлі

B) азотты

C) фосфорлы

D) фосфатты

E)& аммиакты.

*****

Қандай топырақты гипспен µњдейді:

A) қышқыл топырақты

B)& сортау топырақты

C) барлық топырақты

D) каштанды топырақты

E) қара топырақты.

*****

Кешенді тыњайтқыштыњ қ±рамында неше негізгі қоректі элементі бар:

A)& 2-3

B) 1-2

C) 5-10

D) 10-20

E) 20-30.

*****

Сидерация деген не:

A) калийлі тыњайтқыш

B) фосфорлы тыњайтқыш

C) фосфатты тыњайтқыш

D)& жасыл тыњайтқыш

E) селитра.

*****

Топырақтыњ қалындыѓы қай белгіге жатады:

A) анатомиялық

B) жањадан қалыптасу

C) тыѓыздық

D) ылѓалдық

E)& морфологиялық.

*****

Қаратопырақ қ±рамында:

A)& 6% дейін гумус

B) 0% дейін гумус

C) 30% дейін гумус

D) 40% дейін гумус

E) 50% дейін гумус.

*****

Қазақстанда таралѓан топырақ:

A)& каштан топыраѓы

B) тундралық топырақ

C) қызыл топырақ

D) қара топырақ

E) қара және каштан топырақтары.

*****

Топырақ т‰сі мен т‰рі:

A)& морфологиялық белгісі

B) анатомиялық белгісі

C) жер бедері

D) физикалық белгісі

E) химиялық белгісі.

*****

Топырақ мониторингісі:

A)& топырақ қ±рамын бақылау

B) топырақ қабатын тексеру

C) топырақты қорѓау

D) топырақты жақсарту

E) топырақтыµњдеу.

*****

Шым к‰лгін топырақтыњ к‰лгін топырақтан айырмашылыѓы:

A)& шымныњ болуы

B) қ±рамында ±сақ тас аралас қ±мныњ болуы

C) топырақтыњ беткі қабаты

D) қ±мныњ болуы

E) аырмашылық жоқ.

*****

Экологиялық топырақтану:

A) топырақ қ±рамын бақылау

B) топырақтыњ жіктелуі

C)& топырақтыњ қоршаѓан ортамен байланысын зерттеу

D) топырақты зерттеу кезінде қолдану

E) топырақтыњ қабатын тексеру.

*****

Топырақтыњ химиялық б±зылуы:

A) топырақтыњ сумен б±зылуы

B) топырақтыњ адам әсерінен б±зылуы

C) µсімдіктер әсері

D)& µнеркәсіп қалдықтарынан

E) топырақты µњдеу барысында.

*****

Қара топырақтыњ т‰сі неге байланысты:

A)& шіріген шіріндіге

B) аналық тау жыныстарына

C) минералды заттарѓа

D) қ±мныњ т‰сіне

E) бейорганикалық заттарѓа.

*****

Суперфосфат қандай тыњайтқыш:

A) азотты тыњайтқыш

B) калийлі тыњайтқыш

C)& фосфорлы тыњайтқыш

D) карбонатты тыњайтқыш

E) селитра.

*****

Бµліктерініњ фракциясы 0,1-0,05 мм-дей болатын топырақтыњ механикалық қ±рамы:

A) Тас

B) Қиыршық тас

C)& Қ±м

D) Тозањ

E) Лай

*****

Кµлемі 0,01 мм-ден кіші топырақтыњ механикалық элементі:

A) Тас

B) Физикалық қ±м

C)& Саз балшық

D) Физикалық саз балшық

E) Тозањ

*****

Бµлшектерініњ фракциясы 0,05-0,1 мм-ден артық топырақтыњ механикалық қ±рамы:

A) Тас

B)& Қ±м

C) Қиыршық тас

D) Тозањ

E) Коллоидтар

*****

Бµліктерініњ фракциясы 0,0001-0,001 мм-ден артық болатын топырақтыњ механикалық қ±рамы:

A) Тас

B) Лай

C)& Коллоидтар

D) Қ±м

E) Тозањ

*****

Бµлшектерініњ фракциясы 0,0001 мм-ден кем болатын топырақтыњ механикалық қ±рамы:

A) Лай

B)& Коллоидтар

C) Қ±м

D) Тас

E) Қиыршық тас

*****

Мелиорация ±ѓымы мына ѓылымѓа қатысты айтылады:

A) Жылқы шаруашылыѓы

B) Қ±с шаруашылыѓы

C) Қой шаруашылыѓы

D)& Ауыл шаруашылыѓы

E) Шошқа шаруашылыѓы

*****

Т.С.Мальцев мына саланыњ маманы:

A) Агрохимия

B) Зоотехния

C)& Жер шаруашылыѓы

D) Ара шаруашылыѓы

E) Топырақтану

*****

К.И.Сатпаев саласыныњ маманы:

A) Топырақтану

B) Селекция

C) Ветеринария

D) Саясаттану

E)& Геология

*****

Топырақты µњдейді:

A) Қопсыту ‰шін

B) Егу ‰шін

C) Өсімдіктіњ µнгіштігін арттыру ‰шін

D)& Топырақтыњ қ±нарлылыѓын арттыру ‰шін

E) Қоректік заттардыњ кµлемін арттыру ‰шін

*****

Топырақ ылѓалдылыѓын арттыру ‰шін мынаны қолданады:

A)& Мелиорация

B) Жер жырту

C) Тыњайтқышпен µњдеу

D) Қар ±стау

E) Гербицидпен µњдеу

*****

К‰зде жыртылѓан егіс:

A)& С‰дігер

B) Пар

C) Ықтырмалы егіс

D) Кµктемгі егіс

E) Пар және с‰дігер

*****

Качинскийдіњ айтуы бойынша топырақтыњ механикалық қ±рамы онда мынаныњ болуына байланысты:

A)& Саз балшық пен қ±мныњ

B) Физикалық қ±мныњ

C) Физикалық қ±м мен саз балшықтыњ

D) Физикалық қ±м мен физикалық саз балшықтыњ

E) Физикалық саз балшықтыњ

*****

Бµлшектерініњ фракциясы 3 мм-ден артық болатын топырақтыњ механикалық қ±рамы:

A)& Тозањ

B) Қиыршық тас

C) Қ±м

D) Тас

E) Лай

*****

Кµњ-б±л:

A) Органикалық және бейорганикалық

B) Минералды

C)& Органикалық

D) Бейорганикалық

E) Минералды және бейорганикалық тыњайтқыш

*****

Жер шаруашылыѓы ілімініњ негізін салѓан ѓалым:

A) Прянишников

B) Иванов

C) Мясников

D)& Вильямс

E) Вернадский

*****

Минерал және органикалық тыњайтқыштарды зерттейтін ѓылым:

A) Ихтиология

B) Топырақтану

C) Агрономия

D)& Агрохимия

E) Ањ шаруашылыѓы

*****

Бµлшектерініњ фракциясы 1-3 мм-ден 5 мм-ге дейін жететін топырақтыњ механикалық қ±рамы:

A)& Тастар

B) Коллоидтар

C) Қ±м

D) Тозањ

E) Қиыршық тас

*****

Бµлшектерініњ фракциясы 0,001-0,05 мм-ден 0,01 мм-ге дейін жететін топырақтыњ механикалық қ±рамы:

A) Тастар

B) Қиыршық тас

C) Қ±м

D) Лай

E)& Тозањ

*****

Кµлемі 0,001-0,01 мм болатын топырақтыњ механикалық элементі:

A) Қ±м

B) Тозањ

C)& Саз балшық

D) Физикалық саз балшық

E) Физикалық қ±м

*****

Топырақ қ±нарлылыѓын арттыру ‰шін қолданылатын химиялық зат:

A) Тыњайтқыш

B) Гербицид

C) Пестицид

D) Гербицид мен пестицид

E)& Тыњайтқыш пен пестицид

*****

Табиѓат к‰ші – к‰н, жел, судыњ әсерінен қалыптасқан топырақтыњ қ±нарлыѓы:

A) Экономикалық

B) Жасанды

C)& Табиѓи

D) Биологиялық

E) Физикалық

*****

Химия мен мелиорацияныњ дамуына байланысты, топырақты µњдеу, жақсару ‰рдісінде қалыптасқан топырақтыњ қ±нарлыѓы:

A)& Экономикалық

B) Жасанды

C) Табиѓи

D) Биологиялық

E) Физикалық

*****

Жердіњ µнгіштік қабілетін жан-жақты кµрсететін топырақтыњ қ±нарлыѓыныњ т‰рі:

A)& Экономикалық

B) Жасанды

C) Табиѓи

D) Биологиялық

E) Физикалық

*****

К₂О қандай тыњайтқыш т‰ріне жатады:

A) Фосфорлы

B) Азотты

C)& Калийлі

D) Органикалық

E) Бейорганикалық тыњайтқыш

*****

Арамшµптерді насекомдар мен микроаѓзалардыњ кµмегімен жою жолы:

A) Агротехникалық

B) Химиялық

C)& Биологиялық

D) Ондай әдіс жоқ

E) Физикалық

*****

(NH₄ )₂CO₄дегеніміз:

A) Фосфатты тыњайтқыш

B) Калийлі

C) Азотты

D) Фосфорлы

E)& Аммиакты

*****

Ұнтақталѓан бор (90-100 % СаСо₃) дегеніміз:

A)& Ізбесті

B) С±йық

C) К‰рделі

D) Қарапайым

E) Органикалық тыњайтқыш

*****

Мына топырақты гипспен µњдейді:

A) Қышқыл

B)& Сортањ

C) Барлық

D) Каштанды

E) Қара топырақты

*****

Қ±рамында ... негізгі қоректі элементі бар тыњайтқыш – кешенді тыњайтқыш:

A) 5-10

B) 1-2

C)& 2-3

D) 10-20

E) 20-30

*****

Диаморфос (NH₄ )₂НРО₄дегеніміз:

A) Калийлі

B) К‰рделі

C) Органикалық

D)& Қарапайым

E) Бейорганикалық тыњайтқыш

*****

Топырақты с‰дігермен жырту:

A) Химиялық

B) Биологиялық

C) Физикалық әдіс

D) Биохимиялық

E)& Агротехникалық

*****

М±найды гербицид ретінде:

A)& Қолдануѓа болады

B) Қолдануѓа болмайды

C) Сирек қолданады

D) Қосымша гербицид

E) Кµп мµлшерде қолданады

*****

“Пестицид” сµзі:

A) Аѓылшын

B) Араб

C) Қытай

D)& Латын

E) Орыс тілінен шыққан

*****

Компост дегеніміз:

A) Топырақ

B)& Тыњайтқыш

C) Минерал тыњайтқыш

D) Органикалық тыњайтқыш

E) Бейорганикалық тыњайтқыш.

*****

Педосфера-б±л:

A) Өсімдіктер мен жануарлар әлемі

B) Жердіњ µсімдіктер жамылѓысы

C) Жануарлар жамылѓысы

D) Микроорганизмдер сферасы

E)& Жердіњ топырақ жамылѓысы.

*****

Топырақтыњ пайда болуы мен дамуын атайды:

A)& генезис

B) гетерозис

C) оқиѓа

D) тарихы

E) шыѓуы.

*****

Минеральдық-органикалық т±зы бар, топырақтыњ с±йық фазасын атањыз:

A)& топырақ ерітіндісі

B) топырақ т±зы

C) т±здық

D) т±здалѓан қабаты

E) минеральды бµлшек.

*****

Орамжапырақ:

A)& кµкеніс

B) дәнді дақыл

C) жеміс-жидек

D) б±ршақ т±қымдасы

E) мал азықтық дақыл.

*****

Жер суландыру кезіндегі топырақтыњ сортањдануы – б±л:

A)& екінші рет сортањдану

B) сортањдану

C) бірінші рет сортањдану

D) кебірлену

E) т±здану

*****

Топыраќтыњ орналасќан сферасы:

A)& литосфера ‰сті

B) литосфера асты

C) атмосфера ‰сті

D) стратосфера ‰сті

E) гидросфера ‰сті.

*****

Топыраќ мынадай элементтерден т±рады:

A) органикалыќ

B) бейорганикалыќ

C)& органикалыќ және бейорганикалыќ

D) қ±м

E) органикалыќ элементтер жєне саз балшыќ.

*****

Топыраќтыњ органикалыќ бµлімін ќ±райды:

A) қ±м

B) саз балшыќ

C)& шіріген µсімдіктер

D) тастар

E) зоофагтар.

*****

Топыраќты грануметриялыќ ќ±рамы бойынша жіктеу негізіне:

A)& қ±м мен саз балшыќтыњ.

B) саз балшыќ пен тастардыњ

C) қ±м мен тастардыњ

D) тас, ќ±м, саз балшыќтыњ

E) тас пен ќ±мныњ ќатынасы жатады.

*****

Топыраќтыњ мелиорациясы дегеніміз:

A) топыраќтыњ б±зылуы

B)& топыраќтыњ жаќсаруы

C) топыраќтыњ т±здануы

D) топыраќтыњ б±зылуы мен жаќсаруы

E) топыраќтыњ тозањдануы.

*****

Ќазаќстан Республикасыныњ топыраќтану институтыныњ ±лттыќ Ғылыми Академиясыныњ бірінші басшысы:

A)& Успанов

B) Боровский

C) Аханов

D) Вильямс

E) Тазабеков.

*****

Топыраќтыњ эрозиядан ќорѓау мєселесін зерттеген:

A) Ауыл шаруашылыќ институты

B)& Павлодар облысындаѓы топыраќты эрозиядан ќорѓау тєжіриба станциясы

C) µсімдік шаруашылыѓы мен селекция ѓылыми зерттеу институты

D) Ќазаќстан Республикасыныњ аграрлыќ партиясы

E) Ќазаќ агроуниверситеті.

*****

Егін шаруашылыѓында топыраќ ќорѓау ж‰йесін жасап, оны ќолданысќа енгізуді ±сынѓан:

A)& Бараев атындаѓы астыќ шаруашылыѓыныњ ѓылыми зерттеу институты

B) В.Вильямс атындаѓы егін шаруашылыќ институты

C) Ќазаќстанныњ ±лттыќ Ғылыми Академиясы

D) Ќазаќ Аграрлыќ ±лттыќ Университеті

E) Мал шаруашылыќ институты.

*****

Ќазаќстанда егін шаруашылыѓында енгізілген ж‰йе:

A)& топыраќ ќорѓау

B) шµпті-танапты

C) орман ќорѓау

D) µрттен ќорѓау

E) енгізу ойда бар, біраќ енгізілмеген.

*****

Аѓаш µсетін жерде ќалыптасатын топыраќ:

A) қара топыраќ

B) каштан топыраќтары

C) с±р топыраќ

D)& к‰лгін топыраќ

E) қызыл топыраќ.

*****

О.У. Успанов ењбек сіњірген ілім:

A)& топырақтану

B) селекция

C) ветеринария

D) саясаттану

E) ботаника.

*****

Ќызыл топыраќтыњ т‰сі оныњ ќ±рамында:

A) магнийдіњ

B) кальцийдіњ

C)& темірдіњ

D) натрийдіњ

E) марганецтіњ болуына байланысты.

*****

Каштан топыраќтары мына зонада кездеседі:

A) тундра зонасында

B) тайга зонасында

C)& дала зонасында

D) орманды-дала зонасында

E) тропикалыќ зонада.

*****

Агрохимия ѓылымы:

A)& µсімдік, топырақ және тыњайтқыштыњ µзара байланысын

B) жануар, µсімдік және қоршаѓан ортаныњ µзара байланысын

C) µсімдік, топырақ және жануарлардыњ µзара байланысын

D) топырақ, жануар және тыњайтқыштыњ µзара байланысын

E) µсімдік пен тыњайтқыштыњ µзара байланысын зерттейді.

*****

Қарашірік топырақтыњ мынадай бµлігі:

A) бейорганикалық

B) минералды

C)& органикалық

D) химимялық

E) физикалық

*****

Ќара топыраќ:

A)& зоналыќ топыраќ

B) µтпелі топыраќ

C) зонааралыќ топыраќ

D) µтпелі жєне зоналы топыраќ

E) ешќайсысына жатпайды.

*****

Ќазаќстанда топыраќтану институты ќ±рылѓан жыл:

A) 1945

B) 1992

C) 1950

D) 1960

E)& 1946.

*****

Жел мынадай топыраќ т‰зуші фактордыњ ќ±рамдас бµлігі:

A) биологиялыќ

B)& климаттыќ

C) жергілікті жердіњ бедері

D) биотикалыќ

E) уаќыт факторы.

*****

Өсімдік мынадай топыраќ т‰зуші фактордыњ ќ±рамдас бµлігі:

A)& биологиялыќ

B) климаттыќ

C) жергілікті жердіњ бедері

D) биотикалыќ

E) топыраќ т‰зуші аналаќ жыныс.

*****

А.И.Бараев ењбек сіњірген ѓылым:

A)& топырақты эрозиядан қорѓау бойынша

B) мал шаруашылыѓы

C) қ±с шаруашылыѓы

D) қой шаруашылыѓы

E) т‰йе шаруашылыѓы.

*****

Топырақты эрозиядан қорѓауды зерттейді:

A) ауыл шаруашылық министерлігі

B)& топырақты зрозиядан қорѓайтвн зерттеу ситанциясы Павлодар облысы

C) µсімдік және селекции ҒЗИ.

D) ҚР Аграрлық партиясы

E) Қазақ агроуниверситеті.

*****

Т.Т. Тазабеков ењбек сіњірген ѓылымныњ саласы:

A)& топырақтану

B) мал шаруашылыѓы

C) ветеринария

D) селекция

E) генетика.

*****

Топырақтану ілімі:

A)& топырақты

B) µсімдіктерді

C) тыњайтқыштарды

D) жануарларды

E) микроаѓзаларды зерттейді.

*****

Топырақтыњ қалыптасу процесі туралы идеялардыњ авторы:

A) В.В. Докучаев

B)& А.А. Руден

C) У.У. Успенов

D) А.И. Безсонов

E) В.М. Бровский.

*****

Суперфосфат қандай тыњайтқыштар т‰ріне жатады:

A)& фосфорлық

B) азоттық

C) калийлық

D) микротыњайтқыш

E) к‰рделі.

*****

С±р топырақ топырақтыњ қай т‰ріне жатады:

A)& А

B) В

C) С

D) А, В

E) С, В.

*****

Геология – ѓылымы б±л:

A)& тау жынысы мен минералдар

B) орман

C) жануарлар

D) топырақ

E) µсімдіктер.

*****

Арам шµптермен к‰ресу ‰шін:

A)& гербицидтер

B) тыњайтқыштар

C) т±здар

D) пестицидтер

E) фосфаттар.

*****

Қ±нарлылық дегеніміз:

A)& топырақтыњ µсімдікті қоректі заттармен, ылѓалмен қамтамасыз етуі

B) топырақтыњ механикалық қ±рамы

C) топырақтыњ органикалық қ±рамы

D) топырақтыњ бейорганикалық қ±рамы

E) топырақтыњ µсімдікті қоректі заттармен қамтамасыз етуі.

*****

Т.Т. Тазабеков ењбек сіњірген ѓылымныњ саласы:

A)& топырақтану

B) мал шаруашылыѓы

C) ветеринария

D) селекция

E) генетика.

*****

Топырақты не ‰шін µњдейді:

A)& қ±нарлылыѓын арттыру ‰шін

B) егістік ‰шін

C) µсімдіктіњ µнгіштігін жақсарту ‰шін

D) қопсыту ‰шін

E) қоректі заттарды кµбейту ‰шін µњдейді.

*****

Қарды тоқтататын себебін атањыз:

A)& топырақ ылѓалдылыѓын арттыру ‰шін

B) топырақты жабу ‰шін

C) топырақты аяздан сақтау ‰шін

D) к‰рттік қардан қорѓану ‰шін

E) топырақты қорѓау ‰шін.

*****

С‰дігер дегеніміз:

A)& к‰зде жыртылѓан егіс

B) жазда жыртылѓан егіс

C) кµктемде жыртылѓан егіс

D) қыста жыртылѓан егіс

E) жазда және к‰зде жыртылѓан егіс.

*****

Пар-б±л:

A) к‰зде жыртылатын топырақ

B) жазда жыртылатын топырақ

C) кµктемде жыртылатын топырақ

D)& жаз бойы қ±нарын арттыруѓа қалдыратын танап

E) кµктемде және к‰зде жыртылатын топырақ.

*****

Шымтезек дегеніміз :

A)& тыњайтқыш

B) топырақ

C) жердіњ қатты қабаѓы

D) қ±рылыс материалы

E) минералды тыњайтқышы

*****

Жаздық егісті қашан себеді:

A) жазда

B)& кµктемде

C) қыста

D) к‰зде

E) кµктемде және к‰зде.

*****

Люпиндер тыњайтқыштыњ қай т‰ріне жатады:

A)& жасыл

B) бейорганикалық

C) органикалық

D) минерал

E) фосфорлы.

*****

Қазақстанда қара топырақ қанша жер кµлемін алады:

A) 260 млн га

B) 300млн га

C) 400 млн га

D) 100 млн га

E)& 50 млн га.

*****

Топырақтану ѓылымыныњ негізін салушы:

A)& Докучаев В.В.

B) Ломоносов М.В.

C) Вернадский И.В.

D) Добровольский В.В.

E) Ковда В.Н.

*****

Топырақтыњ пайда болуына әсер ететін антропологиялық фактор:

A) µсімдіктіњ топыраққа әсері

B) жануарлардыњ топыраққа әсері

C)& адамдардыњ топыраққа әсері

D) микроорганизмдердіњ топыраққа әсері

E) табиѓаттыњ топыраққа әсері.

*****

„Гербицид“ сµзі:

A) араб

B)& латын

C) аѓылшын

D) қытай

E) француз тілінен шыққан.

*****

Ауыспалы егістік дегеніміз:

A)& агротехникалық әдіс

B) химиялық әдіс

C) биологиялық әдіс

D) еш жерде қолданылмайды

E) биотикалық фактор.

*****

Шымтезек дегеніміз:

A)& тыњайтқыш

B) топырақ

C) жердіњ қатты қабаты

D) қ±рылыс материалы

E) минерал тыњайтқыш.

*****

Кµњ қоймалжыњы:

A) органикалық және бейорганикалық тыњайтқыш

B) бейорганикалық

C) к‰рделі

D) қарапайым

E)& органикалық.

*****

Топырақтыњ А қабаты:

A)& шірінді-аккумулятивті

B) қ±мды

C) аналық тау жыныстар

D) топырақтыњ қ±нарлы қабаты

E) т±зды қабат.

*****

Азотты тыњайтқыш дегеніміз:

A) қ±рамында PK бар химиялық қосылыс

B) қ±рамында P бар химиялық қосылыс

C)& қ±рамында N бар химиялық қосылыс

D) қ±рамында Ca бар химиялық қосылыс

E) қ±рамында Na бар химиялық қосылыс.

*****

Тыњайтқыштардыњ қолданылуы:

A) мал шаруашылыѓында

B)& егін шаруашылыѓында

C) медицинада

D) µнеркәсіпте

E) қ±с шаруашылыѓында қолданылады.

*****

К‰зде себілетін дақылдар:

A)& жаздық

B) к‰здік

C) жартылай жаздық

D) жартылай к‰здік

E) жаздық және к‰здік дақылдар.

*****

Тундралық топырақтардыњ таралѓан жерлері:

A) Азербайжанда

B) Арменияда

C) Қазақстанда

D)& Тундрада

E) Қырѓыстанда.

*****

Жер қабыѓыныњ терендігі:

A)& 35 км

B) 50 км

C) 75 км

D) 25 км

E) 120 км

*****

Батпақ топырақтарына тән:

A)& Глеилі ‰рдіс

B) К‰лгінді ‰рдіс

C) Сулану

D) Қ±рѓақ жаѓдай

E) Т±здалуы

*****

Каштан топырақтарыныњ пайда болуы:

A) Тайга аймаѓыныњ µсімдіктер әсерінен

B) Тундра аймаѓыныњ µсімдіктер әсерінен

C) Шµл аймаѓыныњ µсімдіктер әсерінен

D)& Қ±рѓақ дала аймаѓыныњ µс