ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ 1 страница
| қ амтитын жалпы мораль тү рлері ретінде қ арастырады, яғ ни кә сіби моральды зерттейтін ғ ылыми пә н болып табылады. Сондай-ақ ол кә сіби ортада кү нделікті ө мір сү ретін қ олданбалы адамгершілік теориясы ретінде де қ арастырылуы мү мкін.
2-тапсырма. Ө з мамандығ ың ыз негізінде жұ мысқ а кіргенде қ абылдайтын ант ү лгісін ұ сының ыз.
3-тапсырма. Ф. Энгельстің «Ә рбір мамандық та ө зіне ғ ана қ атысты мораль болады» деген сө зінің мә нін ашың ыз. Ө з мамандығ ың ызғ а қ атысты моральды анық таң ыз.
4-тапсырма. Мә тінді оқ ып шығ ып, ө тініш мә нінде қ олданылатын сө здерді орыс тіліне аударың ыз.
Тілімізде ө тініш білдіруге де керекті сө з орамдары мол кездеседі. Мысалы, мү мкін болса, айтың ызшы, айтып (кө рсетіп) жібересіз бе, кө мегің із қ ажет болып тұ р, айтуың ызды ө тінемін, рұ қ сат етсең із, кө мектесуің ізді сұ раймын, сізге қ иын болмаса, ө тінішімді қ абылдасаң ыз, т. б. адамның сыпайылығ ына дә лел болады. Бірақ ө тінішті тым жылаң қ ы дауыспен, мү лде аянышты бет қ ұ былысымен білдіру тың даушыны тіксіндіруі де мү мкін. Сондық тан оның қ айсысын айтқ анда да салмақ ты, табиғ и ү нмен жеткізген жө н.
5-тапсырма. Мә тінді оқ ып шығ ып, рұ қ сат мә нінде қ олданылатын сө здерді орыс тіліне аударың ыз.
Біреуге келісім бергенде я рұ қ сат еткенде қ олданылатын сө з орамдарының қ атарына сіздерге рұ қ сат, алың ыз, келісіп отырмын, ақ ылдаса келе келісім беруді жө н деп шештік, сіздердің айтқ андарың ыз болсын, қ уана келісемін, т. б. ал, керісінше, келісім бермегеннің ө зінде ә деппен мынадай сө здер арқ ылы жеткізуге болады: менің қ олымнан келмей отыр, сіздің ө тінішің із орынсыз сияқ ты, мені қ инамасаң ыз, мені дұ рыс тү сінуің ізді ө тінемін, дә л қ азір мү мкіндік аз, ренжімең із, т. б.
6-тапсырма. ОБӨ Ж. «Сө йлеу дағ дысын қ ұ растыру негіздері» тақ ырыбында ой қ озғ аң ыз.
№18. Риторика. Кө пшілік алдында сө йлеу. Кә сіби-іскерлік сө йлеу мә дениеті. Маманның кә сіби қ азақ тілінде сө йлеу мә дениеті мен этикеті.
Анық тамалық мә ліметтер: Кө пшілік алдына шығ ып сө йлеу шеберлігі – адам ойлауының тө мендегі екі тү рінің ебін тауып пайдалану болады: қ исынды жә не бейнелі.
Оратордың міндеті – тың даушылар сезімдеріне ә сер ету болады. Сө з сө йлеудің тө мендегі тү рлері болады: Кө ң іл кө теріп, ақ параттық, рухтандыратын, нандыратын, ә рекет жасауғ а кө ндіретін.
Архиепископ Мә джи былай деген: «Біреулерді тың дауғ а болады, басқ аларды тың дауғ а болмайды, ү шіншілерді тың дамауғ а болмайды».
2. Егер сө з мазмұ ны тек бастан ө ткенді ғ ана қ амтымайтын болса (кейбір жағ дайларда ол да болуы мү мкін), онда материалды бірнеше қ айнар кө зден алу керек.
2. Сө йлеудің басты идеясын ө з мү мкіншілігің ізді ескере отырып қ арапайым жә не нақ ты жоспар ретінде, бірақ Сіздің мақ сатқ а қ атысы жоқ нә рселерге тимей, дайындау керек.
3. Жаң а жә не ерекше терминдерге тү сініктеме берің із. Кө бірек нақ ты мысалдар келтірің із.
4. Сө йлеудің бір бө лігінен екіншісіне кө шкенде аудиторияғ а сұ рақ тар қ ойың ыз.
5. Жоспарғ а ү лкен анық тық енгізу ү шін толық сө йлемдерді қ олданың ыз.
Сізге сө з берілгенде байсалды ө з орның ызғ а барып, тө рағ ағ а бас иіп, тың даушыларғ а сө з сө йлеуді мынандай сө здермен бастаң ыз: «Ханымдар мен мырзалар! » немесе «Қ адірлі кө пшілік! » жә не т. б.
1. Сө зің із біткенше аудиториямен контакт жасаң ыз. Бірде-бір тың даушыны назардан тыс қ алдырмаң ыз.
2. Мінберден алысырақ тұ рың ыз: оның артына тұ рмаң ыз.
3. Егерде бірнә рсені ұ мытып кетемін деп қ орық саң ыз, қ ол астың ызғ а ережелері ірі шрифтпен жазылғ ан кә ртішкені қ ойың ыз. Себепсіз оғ ан қ арай бермең із.
4. Ө зің із жеткілікті деп санағ аннан гө рі қ аттырақ сө йлең із.
5. Ө зің ізді бір міндетке – тың даушығ а ойды жеткізуге жұ мылдырың ыз.
Сұ хбаттасуда адамның жеке басының мә дениеті, тә рбиесі кө рініс береді. Пікірталасушылардың бір-біріне қ ұ рметпен қ арауы, асыра сө йлемеуі – ә дептіліктің бір белгісі. Осындай жағ дайда сө йлеушілер бірінің сө зін бірі бө лмей аяғ ына дейін тың дап, ө з ризашылық тарын білдіруі тиіс. Сө з ә дебі – адамдық қ асиеттерді сақ тау, орнымен сө йлеп, салмақ ты жауап беру. Екі тараптың ә ң гімелесу кезінде келісімге келмеу белгілері байқ алса, тақ ырыпты аздап басқ а бағ ытқ а бұ руғ а болады. Бұ л да – ә деп белгісі.
1-тапсырма. Мә тінді оқ ың ыз.
Қ арым-қ атынастың ерекше тү рі
Егер сізде бірнеше адам болсын, кө пшілік қ ауым болсын, олардың алдында сө з сө йлей алатын артық шылық тарың ыз болса, онда бұ л жердеқ арым-қ атынастың ерекше тү ріжұ мыс істейтінін білулерің із керек. Сіздердің алдыларың ызда, ә рқ ашан ерікті тың даушыларың ыз болады. Тіпті оратор шектеулі жағ дайларда болса да, тың даушылар мейлі кішкене топ, не кө пшілік қ ауым болсын, ораторғ а назарын аударады. Кө пшілік алдында сө з сө йлеудің мү мкіндіктерін қ олданудың ең қ ауіпсіз жолы – ө здерінің ақ ылдарын, жү ректерін ашуғ а дайын адамдарғ а, сіз баяндайтын ойдың нақ тылығ ы жә не зияттылығ ы болып табылады. Сіздің баяндамаң ызды кү тетін адамдар, сізге жылы кө зқ арас танытып, ө здерінің жақ ындарынан кү тетін достық пен мейірбандық ты, сізден кү тү ү стінде болады. Шындығ ында, осы топ арасынан сіздің болашақ та достарың ызда шығ ып қ алуы ғ ажап емес.
Сіздер адамдармен алдағ ы мақ сат-міндеттерің ізбен, армандарың ызбен бө ліскенде, бұ л қ арым-қ атынасты жеке басты жә не бірегей етеді. Бірақ, дә л осындай ү ндеулерің ізді мың немесе миллион тың даушыларғ а жеткізе білу, кейбіреулердің қ олынан ғ ана келетін, ұ лы жә не ерекше артық шылық тардың бірі болып табылады. Қ арым-қ атынас беретін мү мкіндіктердің терең дігін ұ ғ ынғ ан кезде ғ ана, оның ерекшелігін сезесіздер.
Ө зің іздің жолдауың ызды білің із
Кө птеген ораторлардың жоқ болып қ алатын жағ дайлар болады. Кө пшілік алдындағ ы жолдауларың ыз қ аншалық ты ұ зақ болмасын, оны екі-ү ш сө збен қ орытындылай алуларың ыз қ ажет. «Қ алай? », «Неліктен? » деген сұ рақ қ а толық жауап бере алатындай болсын. Келесі айтатын мә селе, ол тақ ырыпқ а толық тоқ талуболып табылады. Сіз ө з тың даушыларың ызды айтқ аның ызғ а кө ндіру ү шін мық ты ынтамен сө йлесең із, таң ғ аларлық кү шке ие болатының ызды байқ айсыз.
Жолдауың ызды дайындау барысында, нақ ты деректерді қ амту ү шін, зерттеу жү ргізу керек. Дә л осы кезде оқ ығ аның ыздың дағ дысы сізге кө мекке келіп, сізді керекті ақ паратпен қ амтамасыз етеді.
Маң ызды сө з сө йлеу барысында, сіз колданатын сө здерден бө лек, басқ а да толық ақ парат жинау керексіздер. Бұ л сіздің сө йлеу мә нерің ізде, сіздің ө зің ізге деген сенімділігің ізде анық байқ алатын болады.
Жолдауың ыздың барлық аспектісін қ амтуғ а тырыспаң ыздар, ол жолдауың ызды бұ рып, тың даушыларың ыздың ойын шатастырады. Жоғ ары дең гейде сө з сө йлеуге кедергі болатын, яғ ни айқ ындылық ты, драматизм, модуляция жә не т. б. маң ызды ингредиенттерді жоғ алтып алтып аласыздар.
Алдығ а нық сенімділікпен жү ру ү шін тек дайындалың ыздар, дайындалың ыздар, дайындалың ыздар! Кез-келген сө здерің ізді«мен сіздерге айттым ғ ой! », -деп бітіретіндей, мық ты оратор болың ыздар.
2-тапсырма. Сіз абитуриенттерді ө з мамандығ ың ызғ а шақ ыру ү стіндесіз. Ө з мамандығ ың ызды қ алай дә ріптейсіз?
3-тапсырма. Қ азақ тілін дамытуғ а бағ ытталғ ан жолдау ү лгісін дайындаң ыз. Жолдауың ызды кө пшілік алдында баяндаң ыз.
4-тапсырма. Тө менде берілген нақ ыл сө здерді оқ ып шығ ың ыз. Бірін таң дап алып, ойды ары қ арай ө рбітің із.
Тіл жү ректің айтқ анына кө нсе, жалғ ан шық пайды. Ақ ылдың тілін алса, жү рек ұ мыт қ алады. (Абай)
Ұ лттың сақ талуына да, жоғ алуына да себеп болатын нә рсенің ең қ уаттысы – тіл. Сө зі жоғ алғ ан жұ рттың ө зі де жоғ алады, ө з ұ лтына басқ а жұ ртты қ осамын дегендер ә уелі сол жұ рттың тілін аздыруғ а тырысады. (Ахмет Байтұ рсынов)
Жақ сыны арман оздырар,
Жаманды қ ұ лқ ын тоздырар. (Халық даналығ ы)
Алдау - жаман нә рсе. Бірақ ең жаманы - ө з-ө зің ді алдау. (Лев Толстой)
Дұ рыс сө йлей білу - ө мірде жетістікке жетудің ең қ ысқ а жолы. (Дейл Карнеги)
Тауларды орнынан қ озғ алтатын адам алдымен кіші тастарынан бастайды. (Конфуций)
Ө з білімсіздігін мойындау білім алу ү шін жасалғ ан алғ ашқ ы адым болып табылады. (Стивен Кови)
Жеттім, толдым деген адамның дамуы тоқ тайды да, міндетті тү рде кері кетуі басталады. (Махатма Ганди)
Қ ателіктер ө мірдің тыныс белгілері секілді. Олар болмаса, мә тіндегі сияқ ты, ө мірдің де еш мағ ынасы болмайды. (Харуки Мураками)
5-тапсырма. Қ аз дауысты Қ азыбектің шешендік сө зін оқ ып шығ ың ыз. Жаттап алың ыз.
Қ азақ тың қ абырғ алы ү ш биінің бірі қ аз дауысты Қ азыбек 1742 жылы ойраттың қ олына тү скен Абылай сұ лтанды қ ұ тқ арып алу ү шін елшілікке барады. Хунтайжының қ оң ыр ордасының қ ақ тө рінде отырып:
– Біз қ азақ деген мал бақ қ ан елміз, ешкімге соқ тық пай жай жатқ ан елміз. Елімізден қ ұ т-береке қ ашпасын деп, жеріміздің шетін жау баспасын деп, найзағ а ү кі тақ қ ан елміз. Ешбір дұ шпан басынбағ ан елміз, басынан сө з асырмағ ан елміз. Досымызды сақ тай білген елміз, дә м-тұ зымызды ақ тай білген елміз. Атадан ұ л туса, қ ұ л боламын деп тумайды, анадан қ ыз туса кү ң боламын деп тумайды. Ұ л мен қ ызды қ аматып отыра алмайтын елміз. Сен қ алмақ болсаң, біз қ азақ қ арпысқ алы келгенбіз, сен темір болсаң, біз – кө мір, еріткелі келгенбіз. Қ азақ, қ алмақ баласы табысқ алы келгенбіз, танымайтын жат елге танысқ алы келгенбіз, танысуғ а кө нбесең, шабысқ алы келгенбіз. Сен қ абылан болсаң, мен – арыстан, алысқ алы келгенбіз. Жаң а ү йреткен жас тұ лпар жарысқ алы келгенбіз, тұ тқ ыр сары желіммін жабысқ алы келгенбіз. Берсең жө ндеп бітім айт, не тұ рысатын жерің ді айт, - депті.
6-тапсырма. Кө пшілік алдында ө з ұ лтың ызды таныстырып ө тің із.
7-тапсырма. ОБӨ Ж. Шешендің сө здің ә р тү ріне бір мысалдан жазып келің із.
№ 19. Тың далым қ абілетін дамыту. Тың далғ ан ақ паратты баяндау жә не аудару.
Анық тамалық мә ліметтер: Дағ дыларды қ алыптастырудың негізгі алғ ышарты – тың далым ә рекеті болып табылады. Ө йткені кү нделікті ө мірде оқ ушы кө птеген ақ паратты сағ ат сайын естіп, кө ріп тың дайды. Бірақ кез келген ақ паратты тың дау арқ ылы тү сіну сө йлеу ә рекетін қ алыптастырады. Егер оқ ушы ө зіне керек мә ліметті тың дау арқ ылы тауып ү йренсе, ол басқ а ү ш дағ дыны (айтылым, жазылым, оқ ылым), яғ ни айтылып жатқ ан мә ліметті тү сінеді; ө з пікірін білдіре алады жә не басқ алармен қ арым-қ атынас жасай алады; тақ ырыпқ а қ атысты деректі тү сініп оқ иды; кө терілген мә селеге ө з кө зқ арасын жазбаша жеткізе алады. Ал тың далым дағ дысы дегеніміз не? «Тың далым – «аудирование» деген терминнің білдіретін мағ ынасы – «есту арқ ылы тү сіну». Бұ л айтылғ ан не техникалық ақ параттарғ а жазылғ ан аудиомә тіндегі сө здерді, сө йлемдерді тың дай білудің нә тижесінде қ абылдау жә не тү сіну деген ұ ғ ым». Ал «Шет тілдерді игерудің жалпыеуропалық қ ұ зыреттері: зерттеу, оқ ыту, бағ а» кітабында тың далымғ а келесі анық тама берілген: «Тың далым кезінде тілді мең герген тың даушы бір не бірнеше адам айтқ ан ауызша ақ паратты қ абылдап ө ң дейді».
1. Тың далымның мақ саты студентті:
• Аудиожазбаның мазмұ нын тү сінуге;
• Белгілі бір ақ паратты қ абылдауғ а;
• Мә тін детальдарын тү сінуге;
• Айтылғ ан ойды толық тү сінуге;
• Сө йлеушінің сө зін еш қ иындық сыз ұ ғ ынуғ а;
• Ауызекі, анық қ ұ рылмағ ан сө йлеу тілін ө зге адамдардың кө мегінсіз тү сінуге;
• Бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдары мен телерадиобағ дарламаларды еркін, тү сініп қ абылдауғ а;
• Таныс жә не бейтаныс тақ ырыптағ ы сө йлесімнің негізгі ойын тү сінуге, т. б. ү йрету.
1-тапсырма. Мә тінді оқ ың ыз.
Тың дау не ү шін қ ажет?
Сө зді тың дау ү шін, ең алдымен, кез келген сө зді не мақ сатпен тың дайтындық тарың ды анық тап алуларың керек. Ондай мақ саттар бірнеше болуы мү мкін.
1. Ә р тү рлі сипаттағ ы ақ параттар алу ү шін тың дау.
2. Кү нделікті ө мір кү йбең інен аз да болса қ ол ү зіп, кө ң іл кө теру ү шін тың дау.
3. Рухтану, жігерлену ү шін тың дау. Рухтану, жігерлену, қ айраттану – адамның қ ажеттіліктерінің бірі. Міне, сондық тан да майын тамыза айтылғ ан сө з тың даушылардың кө ң ілін аударып, оларғ а рух, жігер беретін, кө ң ілдерін сергітетін сө здерден басталады.
4. Фактілер мен идеяларды талдау ү шін тың дау. Сө йлеу жылдамдығ ы минутына 1200-1500 сө з, ал тың даушының минутына 300-500 сө з қ абылдауғ а қ абілеті бар. Тың даушы сө йлеушінің фактілері мен идеяларын талқ ылау ү шін осы айырмашылық тарды пайдалана білуі қ ажет.
5. Ө зінің сө йлеу қ абілетін жетілдіре тү су мақ сатымен тың дау. Жақ сы диктордың сө зін тың дап, талдау адамның ө зінің сө йлеу дағ дыларын жақ сартуғ а мү мкіндік береді.
Сө йлеушінің сө зін бақ ылағ анда мыналарғ а кө ң іл аударғ ан жө н. Сө йлеушінің сө зі тиісті қ алыптарғ а қ аншалық ты сә йкес келеді, ол ө з сө зін аудиторияғ а қ алай бейімдейді, материалдарды қ алай топтастырып, идеяларын қ алай негіздейді? Мақ сатына қ арамастан, тың дау процесі нә тижелі тың дау принциптеріне сай ұ йымдастырылуы қ ажет.
2-тапсырма. Курстасың ыздың ө зі қ алағ ан тақ ырыпта кө пшілік алдында сө йлеген сө зін тың даң ыз. Талқ ылаң ыз.
3-тапсырма. Айтылғ ан сө зді тың дап болғ ан соң, мына сұ рақ тарғ а жауап берің із:
- Шешеннің негізгі мақ саты неде? – мә лімет беру, ү гіттеу, кө ң іл кө теру.
- Сіз сө з қ ұ рылымын анық тай аласыз ба?
- Сө здің басты тақ ырыбы қ андай?
- Ө зің іздің тың дау жә не талдау қ абілетің ізді байқ аң ыз.
4-тапсырма. Тың даушының бойында қ андай қ асиет болуы тиіс. Топтастырың ыз.
5-тапсырма. Жоғ арыда келтірілген топтастыру ә дісі негізінде дө ң гелек ү стел стратегиясымен топтық мә тін жазың ыз.
6-тапсырма. Қ арама-қ айшы элементтер ә дісімен зейінді жә не селсоқ тың даушыларды сипаттаң ыз.
7-тапсырма. ОБӨ Ж. Берілген сө здерді қ атыстырып шағ ын мә тін жазың ыз.
Есту, кө пшілік, дағ ды, жады, ық ылас, қ абілет, пікір, мә тінақ парат, зейін.
№20. №4 блок бойынша бақ ылау сұ рақ тары. Кә сіби мә тінді аудару.
1-тапсырма. Берілген мә тінді қ азақ тіліне аударың ыз.
Объективная сторона преступления
К объективным признакам, характеризующим деяние как преступление, относится и объективная сторона преступления. Она представляет собой совокупность внешних признаков преступного поведения, составляющих общественно опасное противоправное деяние, которое совершается в определенное время, в конкретном месте, определенным способом, с помощью конкретных орудий или средств и в определенной обстановке и в результате которого наступают общественно опасные последствия.
Таким образом, объективную сторону преступления составляет совокупность взаимосвязанных обязательных элементов, к которым относятся: деяние, наступившие общественно опасные последствия (либо которые могли бы наступить в результате деяния) и причинная связь между ними.
Содержанием объективной стороны преступления является деяние, представляющее наиболее существенную ее часть. Деяние объединяет остальные признаки объективной стороны преступления и представляет собой волевой акт поведения человека, выраженный в запрещенном уголовным законом действии (либо бездействии).
Устанавливая уголовную ответственность за те или иные деяния, законодатель определяет пределы вреда, причиняемого охраняемым уголовным законом общественным отношениям, которые служат критерием отграничения преступления от других видов правонарушения. Таким образом, общественно опасные последствия в ряде преступлений являются обязательным элементом объективной стороны преступления.
Последствия могут быть материальными (материальный или физический вред) и нематериальными (моральный вред).
Кә сіби қ азақ тілі __ пә ні бойынша оқ ыту бағ дарламасын ағ а оқ ытушы Ж. Е. Айнакулова дайындады.
Оқ ыту бағ дарламасы
________________қ азақ жә не орыс тілдері_________________________________
/ кафедра атауы/
кафедрасының мә жілісінде талқ ыланғ ан.
№______ Хаттама «______» ____________________2014___ж.
Орындаушының қ олы __________________
| | | СМЖ қ ұ жаты
| ЗК 9/1-1. 42-2012
| 
| | Силлабус
| Баспа 4
| | Енгізу кү ні 05. 01. 16
|
Қ АЗАҚ СТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘ НЕ Ғ ЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М. Х. ДУЛАТИ АТЫНДАҒ Ы ТАРАЗ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
«Бекітемін»
«Қ азақ жә не орыс тілдері»
кафедрасының мең герушісі
Алтаева Г. А.
«______»___________ 2016 ж.
МОДУЛЬ БОЙЫНША ОҚ ЫТУ БАҒ ДАРЛАМАСЫ
(СИЛЛАБУС)
Мамандық: 5В030100 – Қ ұ қ ық тану
Модуль
Кредит саны (KZ/ECTS): 2
Модульдық пә ннің аталуы мен сыйымдылығ ы (кредит саны, семестр)
«Кә сіби қ азақ тілі» / 2 кредит / 5семестр
Жалпы білім беру кафедрасы: «Қ азақ жә не орыс тілдері»
Модуль бойынша жауапты оқ ытушы:
Қ ұ тымбетова Э. Қ. e-mail: @mail. ru
| |
| алғ ашқ ы этикалық талаптардың қ атарына б. з. д. ІІІ мың жылдық та қ алыптасқ ан «Птаххеттеп визирінің жә не қ ала басшысының бұ йрығ ы» атты ежелгі египеттік манускрипті атауғ а болады. Кә сіби талаптардың қ атарына жұ мысшының ө з қ ызметін адал жә не сапалы тү рде орындау қ ажеттілігіне назар аударылады, себебі ең бекке мұ ндай қ атынас болашақ қ ызметтің жоғ арылауы мен байлық қ а ә келудің бірден бір тиімді жолы.
Бірақ алғ ашқ ы жалпы кә сіби этикалық нормалардың пайда болуын мамандар ең бектің шаруашылық қ а байланысты бө лінуімен байланыстырады, яғ ни ХІ-ХІІ ғ асырларда шаруашылық цехтардың қ алыптасу кезең і басталғ ан еді. Бұ л кезең де, тарихшылардың айтуы бойынша, цехтық мекемелерде мамандық қ а, ең бекке, жұ мыстағ ы қ ызметкерлермен қ арым-қ атынасқ а бағ ытталғ ан этикалық талаптар қ алыптаса бастағ ан.
Алайда барлық қ оғ ам мү шелері ү шін ө мірлік маң ызды орын алғ ан бірнеше мамандық тардың ө кілдері ө зінің қ ызметінде этикалық нормаларды қ алыптастыру қ ажеттігін басқ аларынан ерте тү сінген, сондық тан «Гиппократтың анты» жә не басқ а да этикалық нормалар одан да ерте қ алыптасқ ан. Негізінен бұ л адамдармен немесе олардың ө мірлік қ ызметімен байланысты мамандық тар, ең бек индивидуализациясының жоғ ары дә режесіне байланысты мамандық тар болып табылады (мысалы, мұ ғ алімдік, дә рігерлік қ ызметтер).
1-тапсырма. Мә тінді оқ ың ыз.
Ә леуметтік жұ мыста кә сіби этикалық қ ызмет процесінде қ алыптасатын басты этикалық қ арым-қ атынастар «адам – қ оршағ ан орта» жү йесінің қ оғ амғ а жә не жеке тұ лғ ағ а жақ сылық жасау жолына негізделеді. Бұ л қ арым-қ атынастар ұ жым мү шелері ретінде ә леуметтік қ ызметкерлер арасында, ә леуметтік қ ызметкер мен олардың клиенттерінің арасында, ә леуметтік қ ызметкер мен клиенттің ә леуметтік ортасының арасында, ә леуметтік қ ызметкер мен ә р тү рлі мекемелер, ұ йымдар, жеке меншік тү рлері арасында қ алыптасады. Сонымен, бұ л мемлекеттің бір қ ұ рылымы ретіндегі ә леуметтік жұ мыстың институты мен басқ а мемлекет ұ йымдар арасындағ ы қ арым-қ атынас.
Ф. Энгельс айтқ андай, ә рбір мамандық та ө зіне ғ ана қ атысты мораль болады. Мамандық оның жетекшілерінде тек қ ана кә сіби қ абілеттерді қ алыптастырып қ оймай, сонымен қ атар адамның нақ ты тұ лғ алық ерекшеліктерін жә не ө зінің атқ арып жатқ ан қ ызметіне қ атынасын қ алыптастырады. Кә сіби этика барлық кә сіби қ ызмет аспектілерінің негізінде жатыр, себебі кә сіби топтың моралы қ оғ ам моралінің қ ұ рылымдық бө лімі болып табылады, ал мораль тә ртіп пен іс-ә рекеттердің, адамдардың қ арым-қ атынасының, т. б. ең ежелгі бақ ылаушыларының бірі болып табылады.
Кә сіби этиканың қ алыптасуы этика жайлы ғ ылыми теориялардың пайда болуына ық пал етеді, себебі бастапқ ыда сана қ ұ былысы ретінде туатын кә сіби этика келешекте кә сіби топтардың мү шелері практикасының мә н-мағ ынасын ашу жә не жү йелеу немесе жалпылау негізінде дамиды. Бұ л жалпылау тек қ ана қ ызметтің мазмұ ны мен нә тижесіне ғ ана бағ ытталмай, сонымен қ атар қ ызмет ету процесінде қ алыптасатын қ атынастарғ а да арналғ ан этикалық талаптарды қ амтитын кодекстер ретінде жү йеленеді, сонымен қ атар жалпылау негізінде жасалынғ ан шешімдерді де жү йеге келтіреді. Сонымен, кә сіби этика – бұ л тек кә сіби мораль туралы ғ ылым ғ ана емес, сонымен қ атар кә сіби топтың адамгершілік сана-сезімі, оның идеологиясы жә не психологиясы.
Кә сіби этика жалпы этика сияқ ты жоспарлап ұ йымдастырылмайды, ол адамның қ ызметімен байланысты кү нделікті ө мір сү ру процесінде біртіндеп қ алыптасады. Кә сіби этика белгілі бір қ ызмет тү ріне байланысты тарихи тә жірибе ү рдісінде жинақ талғ ан білімді жү йеге келтіріп, толық тырады жә не белгілі бір қ ызметтің дамуына ү лес қ осады. Сондық тан кә сіби этика тү рлермен жә не қ ызмет тү рімен анық талғ ан спецификалық белгілерді | |
Тараз, 2016
| СМЖ қ ұ жаты
| ЗК 9/1-1. 42-2012
| 
| | Силлабус
| Баспа 4
| | Енгізу кү ні 31. 08. 2012
|
Оқ ыту бағ дарламасы (типтік жә не оқ у бағ дарламалары, бекітілу кү ні) М. Х. Дулати атындағ ы ТарМУ-дың Ғ ылыми Кең есінің 15. 06. 2014 ж. № 7 хаттамасымен бекітілген «Кә сіби қ азақ тілі» пә ні бойынша оқ у бағ дарламасының негізінде қ ұ растырылды.
1. Модульдың мақ саты мен міндеті
Кә сіби қ азақ тілі пә ні оқ ытатын негізгі мә селелерінің мазмұ ны жайлы ғ ылыми негізделген, дә йекті теориялық білім беру; студенттердің кә сіби лексикалық дағ дысын қ алыптастыру, кә сіби бағ ытта мемлекеттік тілде жазбаша, сө йлеу, оқ у қ абілетін арттыру, болашақ мамандарғ а тілдік кә сіби қ ұ зыретін қ амтамасыз ету; кә сіби терминдермен жұ мыс жасауғ а баулу.
Модуль бойынша модульдық пә ннің пререквизиттері мен постреквизиттері
Пререквизиттер «Қ азақ тілі-2»
Постреквизиттер –Сө йлеу мә дениеті, Мемлекеттік тілде іс жү ргізу.
2. МОДУЛЬ БОЙЫНША Қ Ұ ЗЫРЕТТІЛІК
|
| Модульдың аталуы мен реті, пә ннің циклі
| М09Арх, М09Стр, М09ТС, М07БЖ, М09ПСМП
| |
| Модуль бойынша
білім беру нә тижелері (қ ұ зыреттілігі)
| ЖҚ 1 Пә н туралы тү сініктемен таныс болу. Студенттердің мамандық тары бойынша мемлекеттік тілде еркін жұ мыс істей алуы, алғ ан білімдерін кә сіптеріне сә йкес практика жү зінде пайдалануы.
ЖҚ 6Кә сіби лексика, терминдермен жұ мыс жасай білу, кә сіби маман ретінде мемлекеттік тілде жазу, оқ у, аударма жасау, іс жү ргізу бойынша барынша теориялық жә не практикалық қ абілетін қ олдану.
| |
| Модульдың қ ұ зыреттілігі (реті мен аталуы)
| Кә сіби қ азақ тілі
| |
| Кредит саны KZ / ECTS
|
| |
| Оқ у семестрі
|
| |
| Сабақ тың тү рі, академиялық сағ ат саны
|
15/15
| | | | |
|
