Ырғақ жаттығулары балалардың денсаулықтарының нығайуының бірде бір тәсілі

Музыкалық ойындар психоэмоционалдық кү шті шешеді, топтық ә рекет дағ дыларын тә рбиелейді, яғ ни баланы ә леуметтендіреді. Музыкалық ритм ка кө мегімен қ озғ алысты ұ йымдастыру балалардың назарын, есте сақ тауын, ішкі жинақ талуын дамытады, мақ сатты ә рекет ету қ абілетін қ алыптастырады. Зерттеушілердің кө бі (С. М. Миловский, И. В. Евтушенко, Е. М. Медведева, Е. М. Мастюкова жә не т. б. )ө здерінің жұ мыстарында музыкалық -ритмикалық сабақ тар тек қ ана дені сау балаларымен ғ ана емес психикалық дамуының тоқ тауы бар балалар ү шін де кө п мағ ына беретінін кө рсететіні айтқ ан. Бұ л оларғ а нервті-психикалық қ ұ рылым ерекшелігі, эмоциялық -ерікті жә не тұ лғ алық жетілмегендік, ә рекеті мен тә ртіп ө згешілігі, қ озғ алмалық ерекшелігі жә не психикалық ортасы балағ а ритмика ерекшелігімен ө зіне тә н қ ұ ралдармен ә сер ету корекциясына жақ сы беріледі.

Қ азіргі заманда мектепке дейінгі бү лдіршіндер арасындағ ы жалпақ табандылық пен омыртқ аның қ исаюы сиық ты тү рлі ауруларкең тарағ ан. Сондық тан да мектепке дейінгі мекемелердің ең басты мақ саты оқ у-тә рбие продцессінде балалардың денсаулығ ын нығ айту болып табылады. Балаларды тү рлі аурулардың алдын алуда кү н бойғ ы ә рекетінде денесін шынық тыру жә не сауық тыру шаралары кіріктіре жү зеге асырылуы қ ажет. Ал, оның ішінде музыкалық ырғ ақ би сабағ ы осы ө скелең ағ заның толық дұ рыс дамуында кө п ық пал тигіетіні анық Ырғ ақ ты би жаттығ улары - бала ү шін қ озғ алыс арқ ылы ө з - ө здерін кө рсетудің тә сілі болып табылады

Арнайы жалпы білім беру мекемелерінде ритмиканы жү ргізудің V тү рі ерекше денсаулық сақ тау сұ раныстары музыкалық -ритмикалық ә рекет қ ұ ралымен балалардың психикалық жә не дене дамуының жетіспеліктерін коррекциялауды жү зеге асыру кө рсетілген.

Ритмика сабақ тарында балалармен 5 негізгі жұ мыс бағ ытын кө рсетуге болады: олар Дұ рыс жү ру жү гіру, тыныс алуы, хатка йога жаттығ уы, тірек таяқ ша жаттығ уы, жә не ойын жаттығ улары арқ ылы бекіту Жә не бұ л жаттығ улар кө птеген ауруларды алдын алатынын атап айта кетсек ол....

1-Жү ру жү гіру жаттығ улары: (еркіндіктерін сезіну. )

Балалардың омыртқ а қ исаюымен бұ лшық ет ауруларының алдын алады жә не қ ан айналымдарын жақ сартады.

2-Тыныс алу жаттығ уы: (елестету ).

Балалардың дұ рыс тыныс ала білуі, тыныс демікпесі, созылмалы бронхит, ө кпенің қ абынуыт. б тыныс мү шелерінен басқ а ас қ орту, жү йке жү йелерінің жұ мыс істеу қ ызметтерінің бұ зылуының алдын алады.

3-Хатка йога жаттығ уы: (жан-жақ ты дамытып, ой-қ иялдарын арттырып, елестетіп кө збен –кө ру, сезу, )

Балалардың жү йке жү йесіндегі кө рсетілген ауытқ улардың тү зету жә не ө кпедегі ауаны шығ ару мен бұ лшық еттерін нығ айту жолдарымен кеуде жасушасымен омыртқ аның қ исаюына, дұ рыс мү сінің қ алыптасу машық тарын дамытады.

5-Тірек таяқ ша жаттығ уы: Бұ л жаттығ у балларды сымбааттылық тарын тү зетеді жә неде жалпақ табандылық ауруларын алдын алады.

Барлық ө ткен жаттығ уларды жылдам жылдам орындап ойын арқ ылы бекіту.

4-Ырғ ақ ойын жаттығ уы: (сипап сезу, кө збен кө ру, есте сақ тау еркінді танымдарын дамытады. )

Ал қ азіргі заманғ ы музыка ә уені кең қ озғ алыстығ ымен кө ң ілді динамикасымен балаларғ а жақ ын. Қ азіргі заманғ ы балалар ырғ ақ жаттығ уларын балабақ шада қ олданудың тиімділігі ол, балаларды музыкалық, психо-физикалық , эстетикалық тә рбие жағ ынан ә р - тү рлі ә серлі формаларды қ олдана отырып ырғ ақ ты жаттығ у қ озғ алыстарын дамыту болып табылады. Ритмикамен айналысу балалардың бұ лшық ет корсетін нығ айтуғ а, дұ рыс дем алуды қ алыптастыруғ а, моторикалық функция дамуына, дұ рыс дене сымбатын, жү рісін, қ озғ алыс грациясын қ алыптастыруғ а септігін тигізеді, бұ л баланың балдық жалпы организімін сауық тыруғ а кө мектеседі, бұ ғ ан қ ол жету: сабақ та жайлылық сезінуге жағ дай жасау; баланың мү мкіндігіне дә л тапсырмалар беру; сауық тыру уақ ытын, денсаулық сақ тауғ а динамикалық паузаны белсенді қ олдану; сә ттілік жағ дайын жасау; Ритмика сабақ тары негізгі музыкалық -теориялық тү сініктерді игеруге, музыкалық естуді, моториканы, қ озғ алыс координацияны, есте сақ тауды, ритм сезімін дамытуғ а кө мектеседі, музыканы қ абылдауды жандандырады.

Ритмика сабақ тарында назарды моторика коррекциясына аударуды естен шығ аруғ а болмайды, бұ л физикалық статус жетіспеушіліктерін жең уден қ ұ ралады. Осындай жетіспеушіліктерге жалпы организм бә сең ділігі, иммунитет тө мендігі жатады: «Мә селелі» балалардың денсаулық индексі дендері сау қ ұ рдастарынан тө мен болады.

Балалар музыкалық аспапатрмен жаттығ улар балалардың саусақ сергектігін, кернеуді сезіну біліктілігі мен бұ лшық еттің ә лсіреуі, ритмді сақ тауғ а жә не қ олдың қ озғ алыс координациясын дамытуғ а қ олданады. Бұ л ә рекет тү рі денсаулық мү мкіндіктері шектеулі балаларда қ озғ алыс функциясы мен қ ол саусақ тарының бұ лшық ет кү шінің бұ зылуына байланысты маң ызды. Қ озғ алыстардың бө геліп қ алуы немесе ә лсіздік, дифференцировка мен қ озғ алыстың ділдігі жоқ тығ ы жазу дағ дысы мен ең бек ә дістерін иемденуге бө гет жасайды. Сонымен қ атар осы ә рекет ету тү рі балаларда эмоциялық қ ызығ ушылық тудырып, олардың білімдерін кең ейтеді, естуді қ абылдауды дамытады.

Сабақ тың қ ұ рылымы белсенді қ озғ алыстар жү румен жә не жаттығ улармен, тыныштандырғ ыш дем алумен кезектелуі керек. ә йтпесе ол психоэмоциялық жә не жү рек жү ктемелігіне ә келуі мү мкін.

Сабақ тың аяғ ында міндетті тү рде бұ лшық ет пен эмоциялық жү ктілікті шешуге кө мектесетін релаксациялық жаттығ улар жасау керек, ол ү шін қ ұ стардың ә ндетуі, тең іздің шуы сияқ ты «музыканы» қ олданғ ан дұ рыс. Ырғ ақ ты би қ имылы тек ептілік ә демілік, шығ армашылық мү сін ғ ана емес, баланы жігерлендіреді. Хореография сабағ ында тек қ ана би ү йретіліп қ ана қ оймай ырғ ақ жаттығ улары арқ ылы денсаулық тары нығ айып, ой-ө рістері дамиды. Бұ лшық ет кү штері жақ сарып, икемділік, тө зімділік қ абілеттері дамиды жә не дене бітімдері тү зеліп, сымбаттылық қ а тә рбиеленеді, ә демілікке деген қ ұ штарлық тары артады, яғ ни ырғ ақ ты би жаттығ улары баланың ішкі барлық ағ заларына ә сер етеді. Мысалы ішкі рухани жағ дайы ө згеріп, мазасыздық ты басып, қ андағ ы кортизоль дең гейін жақ сартып, жалпақ табандылық, тыныс демікпесі, созылмалы бронхит, ө кпенің қ абынуын, омыртқ а қ исаю ауыруларын алдын алады сонымен қ оса балалардың зияткерлік дең гейінің артуына, оның ойлау жылдамдығ ына ық палын тигізе отыра есте сақ тау қ абілеттерін жақ сартады.

Релаксация жаттығ уына мысалдар

«Табиғ ат дыбысы»-3 мин

Қ олданатын музыка: қ ұ стардың ә ндетуі, тең іздің шуы.

Нұ сқ ау: арқ ағ а жатып, қ олды басқ а қ ояды, кө зді жабамыз да менің даусымды тың даймыз.

Дыбыстарды тың дап, сіздің айналадағ ы иіспен рахаттаның ыз: жер иісі, жел қ арағ ай иісін ә келеді. Сіз қ ұ стардың ә уенін естисіз. Сіз ө зің ізді тыныш жә не бақ қ ыты сезінесіз. Сіздің денең ізді самал жел баулайды. Сіздің денең із жең іл, мық ты болғ анын сезесіз. Кө ң іл кү йің із жақ сарады, тұ рып қ озғ алғ ың ыз келеді. Кө зімізді ашамыз.

Сіз кү шке энергияғ а толысыз. Осы сезімді кү ні бойы сақ тауғ а тырысың ыз.