20. Маркетинг жүйесіндегі баға түсінігі , оның ролі және атқаратын қызметтері мазмұнын ашып көрсетіңіз

20. Маркетинг жү йесіндегі бағ а тү сінігі, оның ролі жә не атқ аратын қ ызметтері мазмұ нын ашып кө рсетің із

Бағ а - бұ л тауар қ ұ н\ң ақ шалай кө рінісі. Сонымен қ атар кө п шығ ынды талап етпейтін марк\к кеш\ң икемді ж\е маң ызды эл\і б\п таб\ы. Бағ а белгілеу, ол маркетинг қ ызметінің ө те жауапты кезең і б\п таб\ы. Ө йткені кә сіпорын іс ә рекет\ң кө рсет\е тікелей ә сер ет\і. Атқ \н қ ызметтері: есеп жү ргізу, ынталан\у қ ыз\і, бө лу қ ыз\і, сұ р\с пен ұ с\ы тең ес\у қ ыз\і, ө нд\і орн\у қ ыз\і. Сонымен қ атар кө п шығ ынды талап етпейтін марк\к кеш\ң икемді ж\е маң ызды эл\і б\п таб\ы. Бағ а белгілеу, ол маркетинг қ ызметінің ө те жауапты кезең і б\п таб\ы. Ө йткені кә сіпорын іс ә рекет\ң кө рсет\е тікелей ә сер ет\і.

Бағ аның атқ аратын қ ызметтері:

1) есеп жү ргізу қ ызметі – тауарды ө ндіруге кететін шығ ындарды ескере отырып бағ а белгіленеді.

2) ынталандыру қ ызметі – ө ндірушінің табысқ а жету ә рекеті бағ а арқ ылы ынталандырылады.

3) бө лу қ ызметі.

4) сұ раныс пен ұ сынысты тең естіру қ ызметі – сұ раныс пен ұ сыныстың арасындағ ы тепе – тең дікті орнатудың маң ызды қ ұ ралы болып табылады.

5) ө ндірісті ұ тымды орнату қ ызметі.

21. Бағ аны белгілеуде ә сер ететін факторлар жә не бағ а белгілеудің негізгі ә дістерін білесіз? Тауарғ а бағ а белгілеуде қ олданылатын стратегиялардың мазмұ нын ашып кө рсетің із

Маркетинг комплексін кұ райтын бір тә сіл болса да, бағ а ө те маң ызды функциясын атқ арады. Ө йткені соң ғ ы коммерциялық жетістіктер бағ ағ а байланысты. Дү рыс таң далғ ан бағ алық стратегия тауар бә секелестік қ абілетіне жә не кә сіпорынның ө ндіру-ө ткізу жұ мысына ұ зақ мерзімді ә сер етеді. Бұ дан бө лек тауар тұ тынушыларына бағ аның мағ ынасы ө те зор. Бағ а – тауар қ ұ нының ақ шалай кө рінісі. Ол қ аржы жә не пайда ө тетін маркетингтің бақ ыланатын қ ұ ралы.

Бағ аның атқ аратын қ ызыметтері: 1. Есеп жұ ргізу 2. Ынталандыру 3. Бө лу қ ызметері 4. Сұ раныс пен ұ сынысты тепе-тең деу 5. Ө ндірісті ө тмді орналастыру қ ызметы. Фирма бағ а стратегиясын таң дау ү шін оғ ан қ андай факторлар ә сер ететінін табуы жә не талдауы қ ажет. Кө бінесе, ол сыртқ ы себептер болады. Бағ ағ а ә сер ететін негізгі факторлар шығ ындар, тұ тынушылар, тауар қ озғ алысына қ атысушылар, бә секелестер жә не мемлекет болады.

1. Шығ ындар тұ пкі бағ ағ а қ атты ә сер етеді. Ол шикізат сатып алумен, жұ мысшылардың жалақ ысын тө леуге, транспорт шығ ындарымен, қ оршағ ан ортаны қ орғ аумен байланысты. Бұ ндай шығ ындар бағ а қ ұ ру кезінде есепке алынады.

2. Тұ тынушылар. Бағ а жә не сатып алу кө лемінің ө зара тә уелділігін екі себеппен тү сіндіруге болады. Бірінші сұ раныс пен ұ сыныс заң ының ә рекеті жә не бағ а икемділігінен турады; екінші бағ ағ а ә ртү рлі рынок сегменттерінің тұ тынушыларының реакциясымен сипатталады. Бағ а қ абылдау жә не сатып алу бағ ыты бойынша тұ тынушыларды тө рт топқ а бө луге болады:

•ү немді сатып алушылар – бұ л топта тұ тынушылар тауар бағ асына, сапасына, тү р-тү сіне, яғ ни ассортиментіне кө п кө ң іл бө леді жә не осы тұ тынушыларғ а жарнама қ атты ә сер етеді;

•дербестендірілген сатып алушылар – бұ лар тауар бейнесіне,

сатушылардың қ ызмет кө рсету дең гейіне кө ң іл бө леді;

•этикалық сатып алушылар - ө здерінің сатып алуымен кішігірім

фирмаларды қ олдайды жә не солар ү шін тауарғ а қ ымбат бағ а тө леуге дайын;

•кө ң ілсіз сатып алушылар – а дегенде тауарды пайдалануының

ың ғ айлығ ын жә не қ олайлығ ын жоғ ары бағ алайды (бағ а кө леміне қ арамайды).

3. Тауар қ озғ алсына қ атсушылар. бағ аны белгілеу ү рдісіне маң ызды рол атқ арады. Олардың пікірімен санасуғ а тура келеді, ө йткені олар тауардың ө ткізу кө лемін ұ лғ айтуғ а, жағ ымды тауар бейнесін жасауғ а сатып алуды жалғ астыруғ а ө з ық палын тикізеді. Тауар тез арада сатылуы ү шін ө ндіруші тү пкі бағ аны қ атаң бақ ылауғ а алуы мү мкін, егерде:

1. Тауар бағ асы алдын ала келісіп белгіленсе;

2. Бө лшек саудасы аз болса;

3. Консинация шарттарын пайдаланса;

4. Тауар қ озғ алсына қ атысушылар пайда кө лемін жеткілікті алса;

Кө терме жә не бө лшек саудадағ ы тауар қ озғ алысының негізгі қ атынасушылары бағ аны қ атаң қ адағ алауы мү мкін, егерде:

•ө ндірушіге ө зінің маң ызды екенін кө рсете білсе;

•пайдасыз тауарды ө ткізуден бас тартса;

•бә секелес ө німді қ оса ө ткізіп, тұ тынушінің сатушығ а деген

адалдығ ын қ алыптастырса;

5. Бә секелестер. Маркетинг тұ рғ ысыннан фирма ә рекетіні ортасы

талданады. Бағ а бақ ылауының жағ дайына байлансты бә секе ортасы 3 тү рге бө лінеді:

•Бағ аны рынок бақ ылайтын орта.

•Бағ аны фирма бақ ылайтын орта.

•Бағ аны мемелекет бақ ылайтын орта.

6. Мемелекет. Кә сіпорынның бағ аны белгілеудегі еркіндігін мемелекет шектейді. Бұ л шектеуді 3 дә режеге бө луке болады:

•Мемелекет бағ аны ө зі белгілейді. Ол ү шін келесі ә дістерді пайдаланады: мемелекеттік прейскурант бағ асын енгізу, еркін рынок бағ асын бір дең гейде “қ атыру”, монополист кә сіпорындардың бағ аларын жоғ арыдан белгілеу.

•Мемелекет бағ а қ ою ережелерін бекітеді (реттелген бағ алар қ алптасады). Бағ а реттеу ә дістері: Кейбір тауарларғ а бағ аның жоғ ары дең гейін орнату, Бағ аның негізгі кө рсеткіштерін реттеу (пайданы, жанама салық кө лемдерін жә не т. б. ), нақ ты тауардың бағ асын бірлік кө теру дә режесін анық тау.

•Арамзалық бә секе жә не рынокты монополиялауғ а шек қ ою ү шін “рыноктық ойын ”ережелерін орнатады. Ол ү шін мына іс-ә рекеттерді шектейді: кә сіпорындардың бағ аны жоғ ары дең гейде сақ тау мақ сатымен келісім қ абылдауына шек қ ояды, ө ндірушілердің ө з бағ асын жабдық таушыларғ а жә не сауда орындарына кү шпен міндеттеуіне шек қ ояды, демпингке (бә секелестерді жою мақ сатымен тауарды ө з қ ұ нынан тө мен бағ амен сатуғ а)шек қ ояды.