18.Бөлшек сауданың мәні және оның түрлерін сипаттап көрсетіңіз

17. Тұ тынушылардың мінез қ ұ лық тарына ә сер ететін негізгі факторлар жә не тү пкі тұ тынушының сатып алу туралы шешім қ абылдау процесін сипаттап кө рсетің із

Тұ тынушылардың мінез-қ ұ лқ ына ә сер ететін негізгі факторлар.

Американ ғ алымдары тұ тынушылардың мінез қ ұ лқ ына ә сер ететін бес негізгі факторды бө ліп қ арастырды:

4Р элементтері немесе Маркетинг микс

Жеке тұ лғ алық

Психологиялық

Ә леуметтік – мә дени

Жағ дайлық

Маркетинг микс элементтері(тауар, бағ а, орын, жылжыту) сатып алу туралы шешімге ә сер ететін кү шті ынталандырушы фактор.

Жеке тұ лғ алық фактор: отбасының ө мірлік циклі жә не экономикалық жағ дайы, табыс кө лемі, т. б

Психологиялық фактор:

-мотивация (тауарды сатып алу мақ саты мен оғ ан ә сер еткен себептермен анық талады);

-тұ лғ а типі: 1) экстраверт – кө п сө йлейтін, ө зіне сенімді, жанындағ ылардың ойымен санаспайды; 2) интраверт – ө зіне сенімсіз, айналасындағ ылардың ойына, сө зіне тез еліктегіш; 3) консерватор – ол ү шін бастысы қ олайлылық, сапа, ө зіне ың ғ айлы болуы маң ызды. 4) импульсивті – жарнамадан кө ргенін алады.

- адамның ө з-ө зіне сенімділігі

Ә леуметтік-мә дени фактор:

- мә дениет;

- қ осалқ ы мә дениет;

- ә леуметтік тап

- статусы (студент, юрист, мемлекеттік қ ызметкер, т. б)

Жағ дайлық фактор:

- қ оршағ ан орта (тазалық )

- сатып алу уақ ыты (тә улік бойы жұ мыс істейтін дү кендер)

- бұ рынғ ы сатып алу тә жірибесі (жақ сы тауар алғ ан жерге қ айта оралу)

- жағ дайлық мотивация (ойда жоқ жерде сатып алу)

Тү пкі тұ тынушының сатып алу туралы шешім қ абылдау процесі.

Сатып алу ү дерісі дегеніміз тауарғ а қ ажеттілік қ алыптасып, тауардың тұ тынушығ а қ арай қ озғ алысы. Сатып алу ү дерісі тауар бағ асын тө леуден бұ рын басталып, тауарды сатып алғ аннан кейін де ұ зақ уақ ыт жалғ асады. Ү деріс келесідей сатылардан тұ рады:

1. Тұ тынушы қ ажетті орындау мә селесін ұ ғ ынып, оның себептерін, орындау мү мкіндігін зерттеу қ ажет. Мұ нда мына мә селелер шешілуі мү мкін: қ андай қ ажеттілікті қ анағ аттандыру кезекете тұ р, оның пайда болу себептері қ андай, қ андай жә не қ анша тауарлармен орындауғ а болады.

2. Тауарлар туралы ақ парат іздеп, жинау. Соның негізінде біртекеті тауарлардың ерекешеліктері, сипаттамалары, сатып алу орындары т. б қ асиеттері анық талады. Тұ тынушылар ә р тү рлі ақ парат кө здерін қ олданады: жеке қ олда бар кө здері (ө з отбасы, жолдастары, кө ршілері), коммерциялық кө здері(жарнама, сатушылар), кө пшілік қ олды кө здері(ақ парат тарату қ ұ ралдары), тә жірибе кө здері. Ақ парат кө здері ә ртү рлі болғ андық тан фирмалардың мақ саты мынағ ан тіреледі: қ ай кө здерден тұ тынушылар ақ парат алатынын анық тау; сатып алу кезіндегі ақ парат кө здерінің маң ыздылығ ын бағ алау;

3. Қ ажетті орындау нұ сқ аларын бағ алау сатысында қ ажеті бар тауарлардың баламалары талданып, белгіленеді. Бұ л сатыда тұ тынушылардың іс-ә рекеттерін бағ ыштау қ иынғ а тү седі. Ө йткені кейбір тұ тынушылар тауарды таң дауда бірінші орынғ а оның сапасын қ ояды, басқ алары бағ асына немесе тауар таң басына кө ң іл бө леді. Сондық тан фирмалар тұ тынушылардың тауарды таң дау, бағ алау себептерін анық тау арқ ылы ө з тауарының ұ тымды қ асиеттерін тұ тынушыларғ а дә лелді тү рде кө рсетуі аса маң ызды рө л атқ арады.

4. Тауарды таң дау нұ сқ аларынан кейін тұ тынушылар сатып алу туралы шешім қ абылдайды.

5. Сатып алынғ ан тауарғ а тұ тынушының ә серлесуі тауардың қ асиеттеріне, тұ тынушыны толық қ анағ аттандырғ анына немесе қ анағ аттандырмағ анына байланысты.

18. Бө лшек сауданың мә ні жә не оның тү рлерін сипаттап кө рсетің із

Бө лшек сауда – соң ғ ы тұ тынушының жеке қ олдануы ү шін тауарды сату мен қ ызмет кө рсету жө ніндегі іс-ә рекеті. Б. сауда ө німді тұ тынушығ а жеткізу процесін аяқ \ы. Тұ тынушыларғ а тауар жылжыту ү рдісінде шаруашылық тық байланысты тұ йық тырушы буын бө лшек сауда болып саналады.

Бө лшек сауда бірнеше функциялар атқ арады:

• тауарлы рынокта конъюнктураны зерттейді;

• нақ ты тауарларғ а сұ раныс жә не ұ сынысты анық тайды;

• ассортимент қ ұ руда тауарларды талдап жә не анық тайды, оларды сұ рыптайды;

• тауарларды қ абылдау, сақ тау, маркировкалау операцияларын ө ткізеді жә не оларғ а бағ а бекітеді.

Қ ызмет кө рсету. Кә сіптік тү рде қ ызмет кө рсету жә не жеке кең ес беру тұ тынушының тауар сатып алу туралы шешім қ абылдауына ә сер етеді.

Қ ызметтеу дең гейі бойынша бө лшек дү кендер:

ө зін-ө зі қ ызметтеуші;

тауарларды тә уелсіз таң даушы;

қ ызметтеу циклы шектеулі;

қ ызметтеу циклы толық болып ажыратылады.

Ө ткізетін ө німнің тү рлеріне байланысты бө лшектік дү кендер азық –тү лік сататын, азық –тү лік сатпайтын болып бө лінеді. Тауарлық ассортименті бойынша дү кендердің тө мендегідей типтер бар: супермаркет, суперстор, гипермаркет, арнаулы дү кендер, универмаг, кө пшілікке арналғ ан таурлар дү кендері, ың ғ айлы дү кендер. Қ ызмет кө рсету тү рі бойынша бө лшек сауданың мынадай тү рлері бар: 1) пошта арқ ылы сату. 2) автоматтар. 3) тапсырыстар қ ызметі. 4) шығ арып сату саудасы. Дү кеннен тыс бө лшек саудағ а тікелей маркетинг, жеке сату, жарнамалық хабарландыру арқ ылы жү ргізілетін сауда жатады.

Тікелей маркетинг – қ азіргі кездегі жаң а технология мен БАҚ арқ ылы тауарларды сату.

Пошта немесе телефон арқ ылы жү ргізілетін бө лшек сауда

3)Каталог бойынша тапсырыс алу саудасы