4. Маркетингтің әлеуметтік-экономикалық мәнін ашып көрсетіңіз

Кө з алдың ызғ а бизнеспен айналысайын деп жү рген кә сіпкерді елестетің із. Айталық ол керекті заттарды тауып сатып алды, фирманы мемлекет органдарына тіркеп, банкте есеп-шот ашты, қ ажет іс-орнын жалдады, материалдар мен ө ндіріс қ ұ рал-жабдық тарды жинап алды, ө ндірісті жү ргізіп, тауарлар шығ арды, оларғ а жарнама жасады делік. Міне осы жерде оны ойда жоқ сә тсіздік кү теді: тауарғ а нарық та сұ раныс болмады. Кә сіпкер жарнамағ а шығ ындарын кө бейте тү седі. Сонда да алушылар оның тауарына назар аудармайды. Ешкім оны сатып алмайды. Осыдан сұ рақ туады: бұ ның себебі неде? Мү мкін тауардың сапасы тө мен немесе оның бағ асына сә йкес келмейтін шығ ар? Ал немесе алушылар ө здері ү йренген, бұ рыннан білетін фирмалардан алғ ысы келетін шығ ар?... Себептер ө те кө п болуы мү мкін. Бірақ бір нә рсе айқ ын-ол біздің кә сіпкеріміздің маркетингтен мү лдем бейхабар екендігі.

«Маркетинг» термині ағ ылшынша «market» нарық сө зінен шық қ ан жә не дә лме-дә л мағ ынасы рынокпен байланысты кә сіпкерлік ә рекетті білдіреді. Алайда ұ ғ ымның мә ні одан да ө те кең де, ө те ауқ ымды. Сондық тан мұ ның кө птеген(2 мың нан астам) анық тамалары бар. Нарық тық экономикасы дамығ ан елдерде маркетинг кә сіпорынның нарық тық жә не ө ндірістік стратегиясын анық тайтын басқ арудың басты бейнесі ретінде қ аралады. Осы жағ дайғ а байланысты ол нақ ты тұ тынушылардың, нақ ты зерттеу мен болжау негізінде мол табыс табуғ а, сыртқ ы шығ арушы кә сіпорынның ішкі жә не сыртқ ы нарық тың қ азіргі жағ дайын жә не оның болашағ ын білуге бағ ытталады. Сонымен бірге, кә сіпорынның маркетинг қ ызметіне бә секелесті зерттеу, бағ а саясатын қ амтамасыз ету, ө нім ө ткізу мен жарнамалауды ынталандыру, тауарларды ө ткізуді тиімді ұ йымдастыруды жолғ а қ ою, тағ ы басқ а да шаралар жатады. Маркетингтің негізі болып табылатыны – бұ л бірін – бірі толық тыратын тә сілдеме. Бұ л дегеніміз нарық ты жан – жақ ты жә не нақ тылы зерделеу, сол сияқ ты нарық қ а белсенді ық пал ету, қ ажеттілікті жә не тұ тынушының артық шылығ ын қ алыптастыру. Дайындаушы мен тұ тынушыны байланыстыру жә не олардың бірін – бірі табуғ а жә рдем беру – кез келген маркетинг қ ызметінің басты мақ сатына жатады. Маркетинг – бұ л шын мә нінде, кә сіпорынның кез келген шаруашылық қ ызметін басқ ару жү йесінің маң ызды бө лігі болып табылады.

Маркетинг – бұ л нарық ты талдау, кә сіпорындар қ ызметінің ә р қ илы тү рлерінің ө зара іс – қ имылдарын қ амтитын ө ндірісті ұ йымдастыру ө німді ө ткізудегі кешенді жү йе: бағ а қ ұ рылымы, сату (сатып алу), шикізаттарды жеткізу, ө нім (тауарлар) жә не қ ызмет кө рсету. Тағ ы басқ а ә дебиеттерде маркетинг – қ азіргі бизнес филасофиясы, ойлау стилі жә не тұ тынушылардың мұ қ таждық тары мен тілектерін қ анағ аттыруғ а бағ ытталғ ан мақ сат. Сонымен маркетинг бұ л – нарық ты жан-жақ ты зерттеу негізінде тұ тынушылардың мұ қ таждық тары мен қ ажеттіліктерін қ анағ аттандыру жолымен бә секелестік қ абілеттілігін арттыру арқ ылы пайда табуғ а бағ ытталғ ан тұ жырымдама.