3.3 Инфологиялық және даталогиялық жақындау мәні.

Осы берілген жә не алдың ғ ы бө лім материалымен танысқ ан оқ ырман, деректерді ө ң деу саласындағ ы ү лкен мамандармен оң жылдап қ алыптастырылғ ан, жақ сы инфологиялық модель тұ рғ ызу бойынша, кең ес пен ұ сыныстарды дұ рыс қ абылдай жә не бағ алай алмайды. Ол ү шін, аз дегенде келесі материалдарды оқ ып білу керек. Идеалда қ ажет, оқ ырман алдын-ала ақ параттық жү йенің бір жобасын таратқ аны, оны нақ ты пайдаланушыларғ а ұ сынып жә не ойлап табылғ ан жобада пайда болғ ан мә селелерді білу ү шін ұ зақ уақ ыт деректер қ оры мен қ осымшаның ә кімшілігі бола тұ рса. Ақ параттық жү йе бойынша автор мен оғ ан таныс мамандардың ың ғ айлылығ ы кө рсетеді, кез келген теориялық кең естер сә тсіз жобаланғ ан жү йе нә тижесінен кейін қ абылданады. (Бірақ мынадай да жобалаушылар бар, олар деректер қ орының инфологиялық моделімен емес, программаны ө згерту арқ ылы жойылып бара жатқ ан жобаны қ алпына келтіреміз деп сенеді. ). Тө ртінші бө лімде жә не Б қ осымшасында келтірілген, кең есті қ абылдаудың жалпы кү рделілігі таза психологиялық жоспар. Шындығ ында, деректерді сақ тау қ ұ рылымы мен тізімін анық тау ү шін нақ ты жә не потенциальды қ осымша, сол сияқ ты деректер қ оры пайдаланушылары жө нінде ақ парат жинау керек, ал қ осымша мен пайдаланушығ а қ ұ рылатын деректер қ оры жө нінде ұ мыта тұ рып, инфологиялық модельді тұ рғ ызу кезінде осы деректерді сақ тау сенімділігін қ арау керек. Бұ л деректер қ оры ә кімшілігіне жә не деректер қ орының қ олдаң балы программалаушыларына қ ойылатын ә ртү рлі талаптармен байланысты. Біріншілері бір орында барлық деректерді алу (мысалы, бір кестеде), оларғ а қ ажеттісі терминалдан немесе қ олдаң балы программадан сұ ранысты тарату. Екіншілері деректер қ орына жаң а ақ паратты енгізу жә не жаң арту немесе бар ақ паратты жою ретін қ арайды. Ол ү шін олар деректер қ орынан дубликаттарын жә не атрибут арасындағ ы қ ажет емес қ алыптастырылғ ан байланысты жояды, деректер қ орын кө птеген кішкене кестеге бө леді.

Деректер қ оры негізінде тұ рғ ызылғ ан ақ параттық жү йелердің дү ниежү зілік қ олдану мү десі кө рсетеді, жоба кемшілігін қ осымша программасында жою, мү делі жобалаушылар қ олданбалы программаулаушыларғ а қ арсы жү руге мү мкіндік бермейді (олар ө здері осындай болса да). Енді автор біледі, адамдардың кө бісі ө здерінің қ ателерінде ү йренеді, сонда да ол дерек қ ор жобалушыларына кең ес береді:

· мындай тү сініктерді нақ ты шектеу, деректерге сұ раныс жә не деректерді енгізу (енгізу, ө згерту жә не жою);

· есте сақ тау керек, ереже бойынша деректер қ оры біреу емес бірнеше қ осымшағ а ақ параттық негіз болады, олардың бө лігі болашақ та пайда болады;

· деректер қ орының нашар жобасы кез келген қ осымша кө мегімен жө нделеді.

Ақ параттық жү йенің жобалау процесі кү рделі тапсырма болып таыбалды. Ол деректердің инфологиялық моделі кө мегімен тұ рғ ызылады, т. с. мә н идентификациясымен. Содан кейін даталогиялық модельді жобалау процедурасының келесі қ адамдарын орындау қ ажет.

1. Ә р стерженьді (мә нге тә уелсіз) дерек қ ор кестесі етіп (қ ор кестесі) ұ сыну жә не осы қ ор кестесінің алғ ашқ ы кілтін спецификациялау.

2. Ә р ассоциацияны («кө пке-кө п» немесе «кө п-кө пке-кө п» байланыс тү ріндегі) қ ор кестесі етіп ұ сыну. Осы кестеде ассоциацияғ а қ атысу идентификациясы ү шін сыртқ ы кілттерді қ олдану жә не осы ә р сыртқ ы кілттермен байланысты шектеулерді спецификациялау.

3. Ә р сипаттаманы сыртқ ы кілтті бар мә нді идентификациялайтын, осы сипаттаманы сипаттайтын қ ор кестесі етіп ұ сыну. Осы кестенің сыртқ ы кілтіне шектеуді жә не оның алғ ашқ ы кілтін спецификациялау, сыртқ ы кілт комбинациясы жә не қ асиеті " сипатталатын мә н рамкасындағ ы уникалдық " мерзім береді.

4. Алдың ғ ы пунктте қ арастырылмағ ан ә р белгілеуді ұ сыну, қ ор кестесін мә н белгісімен идентификациялайтын сыртқ ы кілтпен сияқ ты. Ә р сыртқ ы кілт шектеу байланысын спецификациялау.

5. Ә р қ асиетті қ ор кестесінің мә нді ұ сынатын, осы қ асиетті сипаттайтын ө рісі ретінде ұ сыну.

6. Жобада қ алпына келтіруді қ андай да бір принциптерінің бұ зылуын шектен шығ ару, қ алпына келтіру процедураларын орындау.

7. Егер қ алпына келтіру процесінде қ андай бір кестелерді бө лу жү ргізілсе, онда деректер қ орының инфологиялық моделін модификациялау керек жә не айтылғ ан қ адамдарды қ айталау.

8. Жобаланатын деректер қ орының тұ тастық шектеуін кө рсету жә не алынғ ан кесте мен олардың ө рістеріне қ ысқ аша сипаттама беру (қ ажет болса).

Негізгі ә дебиет [1], бет 43-45

Қ осымша ә дебиет [2], бет 55-60

Бақ ылау сұ рақ тары

1. Пә ндік Деректер қ оры дегеніміз не?

2. Деректер қ орының мақ сат ынемен қ орытындалады?

3. ДҚ БЖ қ ұ ралдарын атап ө тің із?

4. ДҚ қ ұ ралы не жатады?

5. Пә ндік сала жә не пә ндік сала моделі дегеніміз не?