Дәріс 3. Деректер қорын жобалау.

Дә ріс 3. Деректер қ орын жобалау.

3. 1 Пә ндік саладағ ы концептуальды модель. Логикалық модельдер.

Тек ү лкен ұ йымдар деректерді бір толық интегралданғ ан деректер қ орында ғ ана қ оғ амдастырады. Кө бінесе деректер қ оры ә кімшілігі (егер бұ л тіпті тұ лғ алар тобы болса да) ұ йымның барлық қ ызметкерінің (болашақ жү йе пайдаланушыларының ) барлық ақ параттық талаптарын қ амтуғ а шамалары келмейді. Сондық тан ү лкен ұ йымдардың ақ параттық жү йелері, ә ртү рлі бө лімшелердегі бірнеше ө зара байланысқ ан ЭЕМ арасында ү лестірілген он шақ ты деректер қ орынан тұ рады. (Мә селен, ү лкен қ алаларда ә ртү рлі аудандарда орналасқ ан бір емес бірнеше жеміс қ оймалары қ ұ рылады. ) Жеке ДҚ қ андай да бір салағ а қ атысты, бір немесе бірнеше қ олданбалы тапсырмаларды шешу ү шін қ ажетті барлық деректерді біріктіруі мү мкін (мысалы, қ аржылық, студенттерге, оқ ытушыларғ а, аспаздық жә не т. б. ). Біріншісін кө бінесе қ олдаң балы ДҚ, ал екіншісін пә ндік ДҚ деп атайды. (ақ параттық қ осымшағ а емес, ұ йымның пә ніне қ атысты). (Біріншілерді материалды-техникалық демалыс немесе қ амсыздандыру қ орымен, екіншісін – жеміс жә не аяқ киім қ орымен салыстыруғ а болады. ) Пә ндік деректер қ оры кез келген ағ ымдық жә не болашақ тағ ы қ осымшаларды ұ стануды қ амтамасыз етеді. Бірақ деректер элементтінің жиынтығ ына қ олдаң балы деректер қ орының элементтер жиынтығ ы жатады. Осығ ан қ атысты пә ндік ДҚ ө згеретін, белгісіз, қ алыптасатын сұ раныс пен қ осымшалардың негізін қ ұ райды (қ осымшаларда, деректерге қ ойылатын талаптарды алдын-ала анық тау мү мкін емес. Мұ ндай иілгіштік пен мү мкіндік пә ндік ДҚ негізінде жеткілікті тұ рақ ты ақ параттық жү йелер қ ұ руғ а мү мкіндік береді. Бұ л жү йелерде бұ рынғ ы қ осымшаны қ олданбай-ақ кө птеген ө згеріс жасауғ а болады. Ағ ымдағ ы жә не алдағ ы қ осымшаларда ДҚ жобасын негізге алып, жоғ ары қ уатты ақ параттық жү йе қ ұ руды тездетуге болады. Сондық тан қ олданбалы жобалау осы кү нге дейін кейбір ө ң деушілерді ө зіне қ аратады. Бірақ мұ ндай ақ параттық жү йенің қ осымшалар санының ө суінен қ олданбалы ДҚ саны ө седі, деректердің кө шірмесінің дең гейіө седі жә не олардың бағ асы кө теріледі. Сонымен, жобалауғ а қ атысты ә р қ арастырылғ ан ә діс, ә р тү рлі бағ ыттағ ы жоба нә тижесіне ә рекет етеді. Иілгіштік пен эффектілікке жету, пә ндік жә не қ олданбалы болып жақ ындау қ олданылатын жобалау методологиясын қ алыптастыруғ а ә келіп соқ ты. Жалпы жағ дайда пә ндік жақ ындау алғ ашқ ы ақ параттық қ ұ рылым тұ рғ ызу ү шін, ал қ олданбалы – деректерді ө ң деу эффектілігін жоғ арлату мақ саты ү шін қ олданылады. Ақ параттық жү йені жобалау кезінде осы жү йенің мақ саттарына талдау жү ргізу қ ажет жә не жеке пайдаланушыларына талап қ ою (ұ йым қ ызметкерлеріне). Деректерді жинау осы мә нді қ олданатын, процесс жә не ұ йым мә ннің оқ удан басталады (дә лірек Б қ осымшасында). Мә ндер " ұ қ састығ ына" қ арай (сол немесе басқ а ә рекетттерді орындау ү шін қ олданылатын жиілік) жә не араларындағ ы ассоциативтік байланыс жиілік санымен топталады. (тік ұ шақ - жолаушы, оқ ытушы – пә н, студент – сессия жә не т. б. ). Аз ғ ана ұ қ састығ ы жә не (немесе) ассоциативтік байланыс жиілігі бар мә ндер немесе мә н пә ндік деректер қ орына бірігеді. (Формальды ә дісті қ олданбай-ақ мә ндер пә ндік ДҚ бірігеді. ) Ә р пә ндік ДҚ (бірнеше ДҚ ) жобалау жә не енгізу ү шін, қ ор жобалауымен айналысатын ДҚ Ә белгіленеді. Ә рі қ арай жеке реляциялық пә ндік ДҚ жобалаумен байланысты сұ рақ тар қ арастырылады. ДҚ жобалаудың негізгі мақ саты – бұ л сақ талатын деректерді қ ысқ арту, сонымен қ атар, қ олданылатын жады кө лемін ү немдеу, кө шірмелерді қ айта жаң артатын операцияларғ а кететін шығ ынды азайту жә не жалғ ыз бір объект жө нінде мә лімет ә рбір жерде сақ талғ андық тан қ айшылық тардың пайда болу мү мкіндігін жою. " Таза" деп аталатын ДҚ жобасын (" Ә р тұ жырым бір орында" ) қ атынасты қ алпына келтіру методологиясын қ олданып қ ұ руғ а болады.. Бірақ қ алпына келтіру ДҚ жобалау кезең нің аяқ талуда қ олданылады, біз жоба жө ніндегі сұ рақ тарды талқ ылауды, Кодда талап еткендей қ алпына келтіру теориясын негізін қ ұ ру себебін қ арастырудан бастаймыз.