3. Жыныс жасушаларының морфофункциональдық сипаттамасы

Жыныс жасушаларына аталық жыныс жасушасы сперматозоид жә не аналық жыныс жасушасы – жұ мыртқ ажасуша (овоцит) жатады. Жыныс жасушалары гаплоидты болып келеді.

Сперматозоид.

Оның басы, қ ұ йрығ ы бар, ұ зындығ ы 60-70 мкм болады. Каудальды бө лігі ө з кезегінде байланыстырушы, аралық, басты жә не дистальды болып бө лінеді.

Сперматозоидтың ядросының алдың ғ ы бө лігінде, цитолемманың астында Гольджи кешенінің туындысы жә не лизосомағ а ұ қ сас акросома орналасады. Оның мембранасы алдынан цитолеммағ а, ал артынан ядроғ а тү йісе орналасқ ан. Акросоманың қ ұ рамында овоциттің мө лдір қ абық шасының қ ұ рамына кіретін заттарды ыдыратын белсенді заттар (гиалуронидаза, протеазы, гликозидаза, липаза, нейраминидаза, фосфатазалар т. б. 10-12 ә ртү рлі ферменттер) болады.

Аналық жыныс жасушасы

Адамның жұ мыртқ ажасушасы дө ң гелек пішінді. Оның диаметрі шамамен 130 мкм. Қ ұ рамында 23 хромосома бар, оның бірі жыныстық Х- хромосома. Электрондық микроскопиялық зерттеулерде овоциттің цитоплазмасында митохондриялар, Гольджи кешені, жақ сы дамығ ан гранулярлық жә не агранулярлық эндоплазмалық торлар, сондай-ақ трофикалық (вителлин, липид тү йіршіктері) жә не пигменттік қ осындылар анық талады. Жұ мыртқ ажасушаны сыртынан плазмалық мембрана қ аптап тұ рады. Оның астында қ алың дығ ы 2- 3 мкм болатын цитоплазма қ абаты орналасады. Цитолеммамен қ осып оны кортикальды қ абат деп атайды. Кортикальды қ абатта қ ұ рамында ә ртү рлі ферменттері (овопероксидаза, мысалы, ұ рық танудан кейін жарқ ырауық қ абық шаның қ асиетін ө згертеді) бар кортикальды тү йіршіктер анық талады. Кортикальды қ абат жасушаның қ ұ ралуында жә не ұ рық тануында маң ызды қ ызмет атқ арады.

Сперматогенездің овогенезден айырмашылық тары