Жабдық атауы. Дана саны. Сметалық құн. Өлшемдер

ІІ ТАРАУ. ЖАБДЫҚ ТЫ МОНТАЖДАУ ЖӘ НЕ САТЫП АЛУҒ А ЖҰ МСАЛАТЫН КАПИТАЛДЫ ШЫҒ ЫНДАРДЫ ЕСЕПТЕУ

Қ азіргі заманғ ы тү сті металлургияда шығ ынның тү рлі сомасын талап ететін жабдық тың тү рлері, сатып алу орнату мен қ ызмет етіп қ олданылады. Сондық тан сатып алу жә не монтаждауғ а кететін кү рделі шығ ындарды есептеу негізінде жабдық ты орнатпағ ан кездегі бағ асы, монтаждау жумыстары, жабдық ты тасымалдау, бағ алау кө рсеткішімен ескертілмеген материалдар қ ұ ны, жабдық ү шін кішімен ескертілмеген материалдар қ ұ ны, жабдық ү шін іргетас салу шығ ындары, дайындау қ ойма шығ ындары сияқ ты шығ ындарды есептеу талап етіледі.

Кесте 2. 1. Кү рделі қ аржы салымдары.

Жабдық атауы	Дана саны		Сметалық қ ұ н
			Ө лшемдер			Жалпы
		%	Жабдық тың қ ұ ны (тең ге)	Монтаждау жұ мыстары (4*3)	Оның ішінде ең бекақ ы(тең ге) (5*30%)	Жабдық тың қ ұ ны (4*2)	Монтаждау жұ мыстары (7*3)	Оның ішінде ең бекақ ы (тең ге) (8*30%)

Су жылытқ ыш қ азандық ДКВР 10/13				30076, 08	108273, 888		120316, 32	36094, 89
Бу қ азандығ ы ДКВР 10/13				3034, 32	364, 1184		91032, 12	27309, 63
Тү тінсорғ ы Д-3, 5								13468, 8
Желдеткіш ВР130-28					7, 36			110, 4
Қ атты желдетуге арналғ ан желдеткіш				527, 44	42, 1952	1582, 32	126, 58	37, 974
Желілік сорғ ы 2Д-630-125а				253896, 32	20311, 7056		253896, 32	76168, 89
Кү лтұ тқ ы					4147, 2
Барлығ ы

Жабдық бағ асы бағ а кө рсеткішінен алынады.

Монтаждау жұ мысының бағ асы жабдық монтаждаудың бағ а кө рсеткішінен алынады. Бағ а кө рсеткіші жоқ болғ ан кезде, монтаждау

жұ мысының бағ асы жабдық бағ асынан 6-15% мө лшерде мантаждау кү рделігіне байланысты қ абылданды желдеткіштер насос – 8%, қ алғ аны -12%/

(1. 1. )

Монтаждау жұ мыстарына ең бекақ ыны монтаж жұ мысының 30% мө лшерінде қ абылданады.

( 1. 2. )

Бағ а кө рсеткіші бағ асы мен монтаждау бағ асының жиынтығ ы ретінде сметалық қ ұ нды анық таймыз.

(1. 3. )

Бағ а кө рсеткішінде ескерілмеген материалдар бағ асы монтаждаудың сметалық қ ұ ның 6% мө лшерінде алынады.

(1. 4. )

Тронспорт шығ ындарын бағ а кө рсеткіші қ ұ нынан 12% мө лшерінде қ абылдаймыз.

(1. 5. )

Дайындау қ ойма шығ ындары бағ а кө рсеткіші мен транспорт шығ ыны жиынтығ ына 1, 2% мө лшерде қ абылданады.

(1. 6. )

Іргетас алу жә не монтаждауғ а кететін барлық кү рделі қ аржылар қ осылды.

(1. 7. )

Жабдық ты алу жә не монтаждау кететін барлық кү рделі қ аржыларды анық тау ү шін келесі формуланы қ олдана отырып есептейміз.

(1. 8. )

Кез-келген кә сіпорын (фирма) ө нім ө ндірісін бастамас бұ рын, ол қ андай пайда ала-алатынын анық тап алады. Кә сіпорынның ө ндірістік шешімдері, жұ мыстары нарық жағ дайлары мен ө ндірістік шығ ындар арқ ылы анық талады. Жалпы тү рде ө ндіріс шығ ындары жә не ө ткізу (ө німнің, жұ мыстың, қ ызметтің ө зіндік қ ұ ны) ө нім ө ндірісі процесінде қ олданылатын (жұ мыс, қ ызмет) табиғ и ресурстар, шикізат, материал, жанармай, энергия, негізгі қ ор, ең бек ресурстары жә не басқ а да ө нім ө ндірісіне жә не ө ткізуге шығ ындарды бағ алық талдау болып табылады. Қ азақ стан экономикасындағ ы барлық салалары бойынша кә сіпорындардағ ы жұ мыс пен қ ызметке қ осылатын ө зіндік қ ұ нына қ осылатын шығ ындарды бірегей анық тау мақ сатында 1992 жылдың 30 шілдесінде Министрлер Кабинетінің Нұ сқ ауы негізінде жү зеге асырылады. Қ азақ станда ө зіндік қ ұ нның қ алыптасуы толық тай жетілмеген, ол ө тпелі экономика жә не соғ ан сә йкес мә селелермен байланысты. 1997 жылдың 1 қ аң тарынан бастап кә сіпорындар бухгалтерлік есептің жаң а басты есептеу жоспарына кө ше бастады.

Ө зіндік қ ұ н-ө нім ө ндіруге жұ мсалғ ан барлық шығ ын. Ө ндірілген ө німнің ө зіндік қ ұ нына барлық жұ мсалғ ан шығ ындар: шикізат, материал, электр энергиясы, амортизациялық жарна, ең бекақ ы т. б. кіреді. Ө зіндік қ ұ н сол кә сіпорын шығ ынының жиынтық кө рсеткіші, ол ә рбір ө німге жұ мсалғ ан жалпы шығ ын сомасын ө нім кө леміне бө лу арқ ылы анық талады.

Ө зіндік қ ұ нның экономикалық міндеті-жұ мсалғ ан шығ ындардың орнын толтыру жә не соның негізінде ө ндірістің барлық элементтерін қ айта ө ндіру: ө ндірістік қ орлар жә не жұ мыс кү ші. Осы жерде кә сіпорынның ө зіндік қ ұ нның негзгі элементі болып амортизация, яғ ни шығ ындалғ ан материалдық ресурстар қ ұ ны, ең бекақ ы-ол шығ ындардың бө лімдері. Цехтық ө зіндік қ ұ н қ осу жалпы ө ндірістік шығ ындар жә не ақ аулардан жоғ алтулар ө ндірістік ө зіндік қ ұ нды қ ұ райды.

Ө неркә сіптік кә сіпорындарда келесідей ө німнің ө зіндік қ ұ нын калькуляциялаудың негізгі ә дістері қ олданылады:

· Тікелей есептік;

· Нормативтік;

· Есептік-талдау;

· Параметрлік.

Ең қ арапайым жә не ең дә л – тікелей есеп ә дісі болып табылады. Сонымен қ атар бұ л ә дісте ө німнің бірлігінің ө зіндік қ ұ нын анық тауда жалпы шығ ын сомасын дайын ө нім кө леміне бө леді. Бұ л ә дісті қ олдану біртекті ө німді ө ндіретін кә сіпорындарда ғ ана мү мкін болады, осығ ан байланысты бұ л ә діс шектелген тү рде қ олданады. Сонымен бірге ол калькуляцияның жеке баптарында шығ ындар туралы мә лімет кө рсете алмайды.

Ө німнің ө зіндік қ ұ нын калькуляциялауның нормативтік ә дісі кә сіпорындарда қ олданылады, белгілі бір ө нім бірлігінің ө ндірісіне нақ ты ресурс шығ ындарының ө згеру есебі нақ ты дә л кө рсетілген. Ол материалдық, ең бектік, қ аржылық ресурстарды нормалық жә не нормативтік пайдалануғ а негізделген.

Ө німнің ө зіндік қ ұ нын калькуляциялауның ең дә л жә не жетілген ә дісі есептік-талдау тә сілі. Сонымен бірге ә дісте ө ндіріс адайын жн-жақ ты талдау жә не онда мү мкін болатын ө згерістерді талдау жә не ө німнің ө зіндік қ ұ нына ә сер ететін факторлар қ арастырылады. Норма жә не нормативтер негізінде жобаланатын кезең дегі техника-экономикалық жә не ұ йымдық шарт қ алыптасады.

«Бастапқ ы су жү ктемесі 1450т/сағ кезіндегі ә кті компоновкалау бойынша ә к шаруашылығ ын» есептеу кезіндегі химиялық цехінің ө німдерінің ө зіндік қ ұ ны.

2. 2 кесте. Ө німнің ө зіндік қ ұ ны.

№	Кө рсеткіштер	Барлық шығ ындар, тең ге
	Сметалық қ ұ ны	26852638, 66
	Материлдар бағ асы	161115831, 96
	Транспорт шығ ындары	2975798, 79
	Дайындау қ ойма шығ ындары	333289, 46
	Іргетас алу жә не монтаждауғ акететін барлық кү рделі қ аржылар	1239916, 16
Барлығ ы		192517481, 03

Жеке табыс салығ ын есептеу ү шін барлық

ЖТС= (Ең бекақ ы-Зейнетақ ы- Ең тө менгі ең бекақ ы мө лшері)*10%

ЖТС=