Арнайы сезімталдық. 2. Беткей сезім дегеніміз не және оның зақымдану симптомдары.. 3. Меншікті сезім және оның зақымдану симптомдары.

Арнайы сезімталдық

Ø кө ру

Ø есту

Ø иіс сезу

Ø дә м сезу

Экстерорецептивті (ү стірт) сезімталдық контактрецепторлар (ауырсыну, температура, жанасу) жә не дистантрецепторлар (иіс, есту жә не кө ру) қ амтамасыз етеді.

Проприорецептивті сезімділікке бұ лшық ет, буын, діріл, қ ысу, салмақ жә не кинестетикалық сезімдер жатады.

Интерорецептивті сезімталдық ішкі ағ залар мен қ ан тамырларынан келетін импульстардың сезінілуін іске асырады.

2. Беткей сезім дегеніміз не жә не оның зақ ымдану симптомдары.

3. Меншікті сезім жә не оның зақ ымдану симптомдары.

Беткей сезімталдық - Келген импулс бірінші жұ лын ганглиіне барады, мұ нда бірінші нейрон орналасқ ан. Оның аксондары жұ лынның сұ р заты арқ ылы оғ ан еніпжұ лынның артқ ы мү йізіне келеді, мұ нда екінші нейрон орналасқ ан. Екінші нейронның аксондары қ иғ аш бұ рылыс жасап қ арсы бетке ө тіп жоғ ары кө теріледі, сопақ ша мидан ө тіп кө ру тө мпешігіне жетеді. Мұ нда ү шінші нейрон орналасқ ан. Одан ә рі ми қ ыртысына барады.

Терең сезімталдық - мұ ндада бірінші нейрон жұ лын ганглиінде орналасқ ан. Оның аксондары жұ лынның артқ ы мү йізіне жетпей жұ лынның артқ ы дің гегіне қ арай бағ ытталады. Жұ лынның артқ ы дің гегінде аталғ ан талшық тар Голль ж/е Бурдах шумақ тарына бө лінеді. Голль аяқ пен дененің тө менгі бө лігінің импулстарын алып жү реді. Бурдақ дененінің жоғ бө лігінінің импульс алып жү реді. Олар тө менгі олива денгейінде айқ асады, мұ нда екінші нейрон орналасады. Екінші нейронның аксондары қ арсы бетке ө тіп жоғ ары кө теріліп кө ру тө мпешігінің ішкі ядросында аякталады. Мұ нда кө ру тө мпешігінінің артқ ы ядросында ү шінші неврон клеткалар орналасады.

Симптомдар - Лассег симтомы-шалқ асынан жатқ ан сырқ аттың созылып жаткан аяғ ын ө кшесінен ұ стап жоғ ары кө терген кезде белі мен аяғ ы шонданай нерві бойымен сыздап ауырады. Нери симптомы- шалқ асынан жаткан сырқ аттың басын дә рігер қ олымен иіп қ озғ аса бел сегіз кө з тұ сы сырқ ырап ауырады. Штрюмпель- Маскевич симптомы-етпетінен жатқ ан науқ асты аяғ ын қ ылтасынан бү ккен сә тте санның алдың ғ ы тұ сынан ауырсыну білінеді. Вассерман сим-етпетінен жатқ ан науқ астың аяғ ын мү мкіндігінше жазып байқ ағ анда санның алдың ғ ы жағ ынан ауырсыну білінеді. Сикар симптомы-аяқ тың ұ шын шұ ғ ыл бү ккенде шонданай нервінің ауырсыну. Бонн сим-аяқ тың жамбас сан ж/е тізе буынын иілген бойы бү гу арқ ылы бел тұ сында ж/е шонданай нерві ө тетін тұ старда ауырсыну білінеді. Турын симп-аяқ ұ шының ү лкен бақ айын шұ ғ ыл созғ анда балтыр бұ лшық етінің ауырсынуы.

Синдромдар - Мононевриттік синдром-сыртқ ы нервтің жекелеген біреуінің зақ ымдануы. Полиневриттік синд-сыртқ ы нервтердің ең тысқ ары ұ штарының зақ ымдануы нә тижесінде қ ол мен аяқ тың тө менгі тұ стары шыдатпай қ ақ сау н/е жансыздануы. Ө рімдік синдром-нерв ө рімдерінің зақ ымдануына байланысты сезімталдық тың бұ зылыуы. Тү бірлік синдр-жұ лынның артқ ы тү біршіктерінің зақ ымдануы арқ ылы сезімталдық тың бұ зылуы. Сегменттік артқ ы мү йіз синдр-жұ лынның сұ р затының артқ ы мү йізі зақ ымдануына байланысты сезімталдық тың бұ зылуы. Коммисуральдық сегменттік синдром-жұ лын сұ р затының тұ тасқ ан жерінің алдың ғ ы жағ ы, яғ ни ауырсыну мен ыстық суық сезімталдығ ын ө ткізетін жолдың кө ру тө мпешігіне дейінгі аралығ ының айқ асқ ан тұ сы зақ ымдануы. Ө ткізгіш жұ лын синдр-жұ лынның кө лденең нен немесе бү йір ж/е артқ ы бағ аналары зақ ымданғ анда кездесетін сезімталдық тың бұ зылуы. Броун Секар синдромы-жұ лынның кө лденең інен жартылай зақ ымдануына байланысты сезімталдық тың ауытқ уы. Ми бағ аны синдр-ми бағ аны зақ ымданғ анда кездесетін сезімталдық бұ зылуы. Кө ру тө мпешігі синд-кө ру тө мпешігі зақ ымдануына байланысты сезімталдық тың ауытқ уы. Капсулдық синдр-мидың ішкі капсуласының артқ ы бө лімінің зақ ымдануы кезінде кездесетін сезімталдық ө згерістер. Ми қ ыртысы синдр-ми жарты шары қ ыртысындағ ы артқ ы сара ирелең мен жоғ ары тө бе бө лігі зақ ымданғ ан кезде пайда болатын сезімталдық ауытқ уы.