18.Экологиялық картография

Экологиялық картография табиғ ат пен қ оғ ам қ ұ былыстарының ү йлесуі мен ө зара байланысуын, олардың кең істіктегі орналасуын жә не уақ ыт бойынша ө згеруін, т. б. картографиялық кескіндеудің (бейнелеудің ) кө мегімен зерттейтін ғ ылым. комителық ұ ғ ымдарғ а – аспан денелері мен жұ лдызды аспанның карталары, глобустар мен жер бедері карталары, картографиялық белгілермен берілген кең істік модельдері (ү лгілері) жатады. Экологиялық картография пә ні мен ә дістемесі, карта туралы ілім, картографиялық проекциялар теориясы, генерализация мен кескіндеу ә дістерінің (шартты белгілер жү йесі) теориялары; Картография ғ ылымы мен ө ндірісінің тарихы; картографиялық деректер тану (картографиялық деректерді саралау жә не оларғ а қ атысы бар ғ ылыми-ақ парат теориясының мә селелері); карталарды жобалау жә не оларды дайындау теориясы мен технологиясы; карталарды пайдаланудың теориясы мен ә дістемесі.

Экологиялық картография ғ ылыми жә не техникалық пә ндер жү йесіне тарамданады. Оның біреуінің кө п ғ асырлық тарихы болса, кейбіреулері жақ ында ғ ана пайда болып, қ алыптасу сатысынан ө туде. комитеның жалпы теориясы картаны жасау ә дістемесі мен пайдалану мә селелерімен шұ ғ ылданады. Экологиялық картография теориясының негізгі ә дістемесі – картатану. Математикалық Картография картаның математикалық негіздерін зерттейді. Ол картографиялық проекция теориясын ә зірлейді, картографиялық тор қ ұ рудың ә дістерін жасайды, олардағ ы бұ рмалануды талдайды. Картаны қ ұ ру жә не жобалау пә ні картаны ә зірлеу ә дісі мен оның лабораториялық технологиясын зерттейді. Картаны безендіру жә не картографиялық семиотика картаның тілін, картографиялық белгілер жү йесін қ ұ ру ә дісі мен теориясын, картаны кө ркемдеу, тү рлі тү сті безендірумен айналысады. Картографиялық семиотика шең берінде белгілер жү йесін қ ұ ру жә не оларды пайдалану тә ртібін зерттейді. Картаны басып шығ ару – картаны, атласты, т. б. картографиялық ө німдерді технологиялық ә зірлеу, кө бейту, картаны полиграфиялық безендіруден тұ ратын техникалық пә н. Картографиялық ө ндірісті ұ йымдастыру жә не экономикасы – салалық экономикалық пә н. Ол карта жасау ө ндірісін жоспарлау жә не ұ йымдастыру мә селелерімен айналысады. Картаны пайдалану картографиялық ө німдерді пайдаланудың теориясы мен ә дісін ә зірлейді. Картография тарихы картографиялық ө ндірістің дамуын, кө не картографиялық ө німдердің тарихын зерттейді. Картографиялық топонимика – географиялық атаулардың мағ ыналық мә нін зерттейтін пә н. К. салаларын нысанғ а қ арап та жіктейді. Ә дісіне қ арай жердегі, аэроғ арыштағ ы жә не су астын картографиялау; масштабына қ арай – ірі масштабты, орта масштабты жә не ұ сақ масштабты деп ажыратады. Картография –бейне белгі моделі, обьектілерді, табиғ ат қ ұ былыстарын кең істікке таралу заң дылық тары бойынша зерттеп картағ а тү сіру. Картографияның ө зіндік танымдық обьектілері, олар: материалдық заттар мен қ ұ былыстарының ө зара орналасу тә ртібінің барлығ ы; бұ л тә ртібтің уақ ытша ө згеруі. Картографияның танымдылық қ ұ ралы (пә ні) картағ а график тілімен тү сіру-нақ тылы жағ дайды бейне белгі моделі бойынша. Картография –карта кө мегімен кең істік пен уақ ытты тоқ татып, жаң артуғ а, ә р дә уірдің ерекшеліктерін, техниканың даму дә режесін, қ оғ амды кө рсете алады. Алғ ашқ ы қ оғ ам адамдарынан бастап қ азіргі картографиялық ө ндіріске дейін географиялық картаның даму жолы ө те ұ зақ болды. Карталарды жетілдіру процестері одан ә рі де жалғ асуда. Картография тарихы мен география ғ ылымдары арасында тығ ыз байланыс бар. География тарихы мен карторафия ө зара байланысты. Сондық тан оларды жеке қ арау немесе екеуінің шекарасын анық тау ө те қ иын. Географияның басты мақ саты Жерді графикалық тү рде кө рсету болып табылады.