17.Аэрокосмостық мониторинг

Аэрокосмостық мониторинг: адам мен ә ртү рлі ғ аламшарлардағ ы тіршілік ортасын зерттеу ү шін қ олданылады. Кең істіктік ақ параттың сан алуан тү рлерін алудың аса кең таралғ ан жә не осы заманғ ы атауы – қ ашық тық тан зондтау, бұ л жерде зерттелетін объектіні аппаратураның қ абылдайтын сезімтал элементтерімен тікелей қ арым-қ атынассыз қ ашық тық та объектілерді зерттеу тү сініледі. Зондтау бағ ыты ә лі де зерттеуді қ ажет етеді. Ө йткені Жерді қ ашық тық тан зондтаудың (ЖҚ З) мә ліметтерін пайдалану аясы ү здіксіз кең ейюде, сондық тан ЖҚ З атауымен оқ у пә нінің шегінде тү сіріс материалдарын қ олданудың барлық ық тимал бағ ыттарын қ амту мү мкін емес.

«Аэроғ арыштық тү сірістер ә дістері» атауы, ЖҚ З материалдарын қ олдану бағ ыттарына баса назар аударусыз, ЖҚ З-ның ең жалпы ғ ылыми-ә дістемелік мә селелерін зерттеу қ арастырылып отыр. Сонымен қ атар, ә уелік жә не ғ арыштық негіздегі ЖҚ З тү сіріс жү йесі дамуының қ азіргі кезең інде бір-бірінен ерекшелігі болмашы ғ ана. Оқ у қ ұ ралының мә тіні бойынша алдағ ы уақ ытта осы ескертпелерді ескере отыра, ЖҚ З, сондай-ақ «Аэроғ арыштық тү сірістер» сияқ ты анық тамалардың пайдаланылуы мү мкін. Жерді қ ашық тық тан зондтаудың дә стү рлі классикалық ә дісі аэрофототү сіріс болса –адамзат дамуының қ азіргі кезең індегі ғ арыштан алынғ ан ЖҚ З-ның ә ртү рлі ә дістері аэротү сірістерді ығ ыстыра бастады. Бұ ғ ан тө мендегі негізгі факторлар ық пал етті: екі ә лемдік қ оғ амдық -саяси жү йенің қ арсы тұ руының аяқ талуы, бұ л ғ арыштан қ ашық тық тан зондтаудың жоғ ары жә неө те жоғ ары тү сіріс мү мкіндігі бар деректеріне еркін болып табылады.

Кең істіктік қ амту дең гейінің метрлік бірліктен бірнеше километрге дейінгі мү мкіндігі бойынша ЖҚ З спектрінің кең еюі орындалатын кө птеген тапсырмалардың санын кү рт арттыруғ а мү мкіндік береді. Ауа, су, топырақ, ө сімдік жә не хайуанаттар ә лемі, ә ртү рлі пайдалы қ азбалар жататын Жердің табиғ и ресурстарын зерттеумен қ атар, топографиялық картографиялау мен ә ртү рлі кө лемдегі топографиялық карталарды жаң арту ық тимал болды. Бұ ғ ан ғ аламдық жерсеріктік жү йесін (GPS) қ ұ ру да ық пал етті. ЖҚ З-ның сан алуан тү рлері Жерде болып жатқ ан жаһ андық ө згерістерді анық тау бойынша ғ ылыми міндеттерді шешу кезінде кең інен қ олданыла бастады. Компьютерлік технологиясының дамуы жә не ЖҚ З-ы деректерін жинау, ө ң деу мен ұ сыну ғ арыштық тү сірістерді пайдалану нарығ ының кең еюіне ық пал етті. Ғ арыштан ЖҚ З-ны қ олданудың келесі маң ызды саласы адамның қ оршағ ан ортасына мониторинг жү ргізу мү мкіндігі болып табылады, мониторинг ретінде уақ ыт аралығ ында зерттелетін объекті жай-кү йінің динамикасын (ү здіксіз немесе берілген мерзімдік) бақ ылау тү сініледі. Экологиялық проблемаларды шешу, зілзалалармен жә не техногендік апаттармен байланысты тө тенше жағ дайлар болғ ан кезде, мониторингтің айрық ша маң ызы бар. Осы міндеттерді тиімді шешуге нақ ты уақ ыт режиміндегі ЖҚ З-ның жоғ арғ ы жеделдігі ық пал етеді.