Биогеохимиялық циклдерінің өзара әсерлерінің прорцестері .Цинк пен молибденнің биогеохимиялық айналымы

Биогеохимиялық цикл (Биогеохимический цикл) — химиялық элементтердің айналымы: бейорганикалық табиғ аттан ө сімдіктер мен жануарлар организмдері арқ ылы қ айтадан бейорганикалық қ а оралу. Кү н энергиясы жә не химиялық реакциялар энергиялары арқ ылы жү зеге асады. «Биогеохимия» терминін В. И. Вернадский енгізді. «Био» - тірі организм-дерге, «Гео» - тау жыныстарына, топырақ қ а, ауағ а, суғ а жатады.

Биогеохимиялық айналым – бұ л химиялық элементтердің, протоплазма-ның барлық негізгі элементтерінің сыртқ ы ортадан тірі организмге жә не қ айтадан сыртқ ы ортағ а айналуы. Бұ л процеске экожү йенің биотикалық та, абиотикалық та бө лігі қ атысады. Экожү йелердегі заттар ағ ындарының маң ызды қ асиеті олардың циклділігі болып табылады.

Заттар айналымында екі бө лікті немесе екі қ орды ажыратады:

1. қ ол жетпейтін (резервтік) қ ор – негізінде тірі организмдермен байланыссыз қ рзғ алатын заттың ү лкен массасы; биотикалық фазадан ө тпейді (мысалы, кө міртектің резервтік қ оры – бұ л атмосферадағ ы, мұ хиттағ ы, атқ ылағ ан тау жыныстарындағ ы, кальций карбонаты, кө мір, мұ най тү зілім-деріндегі органикалық емес қ осылыстар);

2. қ ол жетерлік (айырбас) қ оры – организмдер мен олардың тікелей қ оршағ ан ортасы арасындағ ы жылдам айырбасты сипаттайтын кірі, бірақ аса активті қ ор; заттар биотикалық фазағ а енгізілген (мысалы, кө міртектің айырбас қ оры – бұ л активті кө міртек массасы, ол кө мірсулары бар фотосинтез процесінде ассимиляцияланады, сонан соң ө сімдіктердің тыныс алуына қ айта жұ мсалады).

Жалпы алғ анда биосфера ү шін биогеохимиялық айналымдарды екі негізгі тү рге бө луге болады:

1. атмосферада немесе гидросферада резервтік қ оры бар газ тә різді заттар;

2. жер қ ыртысында резервтік қ оры бар жауын-шашын циклі.