Саңырауқұлақтардың жалпы сипаттамасы

С. Ж. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒ Ы Қ АЗАҚ Ұ ЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С. Д. АСФЕНДИЯРОВА

СӨ Ж

Тақ ырыбы: Саң ырауқ ұ лақ тардың жіктелуі, дақ ылдық жә не морфологиялық қ асиеттері. Микоздардың қ оздырғ ыштары

Орындағ ан: Қ алдан Л. А.

Факультет: ЖМ

Топ: 006-01

Қ абылдағ ан: Оспанова Э. Н.

Алматы 2016

Жоспар:

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бө лім

а) Саң ырауқ ұ лақ тардың жіктелуі

ә ) саң ырауқ ұ лақ тардың дақ ылдық жә не морфологиялық қ асиеттері

б) Микоздардың қ оздырғ ыштары

ІІІ. Қ орытынды

Пайдаланылғ ан ә дебиеттер

Кіріспе

Саң ырауқ ұ лақ тық аурулар таралуы жағ ынан пиодермияларғ а тең. Микоздар – шартты патогенді немесе патогенді ә ртү рлі (200-ден кө п ) кең таралғ ан инфекциялар тобы.

Саң ырауқ ұ лақ тар эукариотты ө сімдік тектес микроорганизмдерге жатады. Клеткалық организациясы ө те жоғ ары, бұ л топтың микроорганизмдерінің морфологиясы ә ртү рлі, ө мірлік циклы кү рделі, жыныстық жә не жыныссыз жолмен кө бейеді. Саң ырауқ ұ лақ тар бір клеткалы микроорганизмдер тү рінде ө мір сү ре алады ( дрожьде ), бірақ олар мицелий типті қ ұ рылысты.

Саң ырауқ ұ лақ тың кө бісі сыртқ ы ортадағ ы табиғ и субстраттарда бос ө мір сү руі мү мкін. Кейбіреулері ғ ана адамда инфекциялық қ оздырғ ыш ретінде шығ ады.

Саң ырауқ ұ лақ тардың жалпы сипаттамасы

Саң ырауқ ұ лақ тар хлорофилы жоқ, цитоплазмасында оқ шауланғ ан ядросы (немесе бірнеше ядросы), серпінді (ригидты) жасуша қ абаты, кө птеген вакоульдері, рибосомалары жә не басқ а органеллалары бар біржасушалық немесе кө пжасушалық эукариоттық микроорганизмдерге жатады. Олардың ө сімдіктерге ү лкен ұ қ састығ ы бар дегенмен кейбір метоболизмдік ү рдістері жануарлар жасушасына жақ ындатады.

Саң ырауқ ұ лақ денесі (таллом-қ абық шалар) мицелий (грибница) болып табылады. Олар перделері бар немесе жоқ, бұ тақ ша жайылғ ан тү тікшелер тә різді, жә не де бү ршіктенген оваль, дө ң гелекше пішінді жасушалардан тұ ратын гифалар. Қ ұ рылымына байланысты (мицелийлерді қ ұ райтын жасушалар пішіні жә не саң ырауқ ұ лақ тар жасушасының бө ліну механизмі бойынша) саң ырауқ ұ лақ тар 2 топқ а бө лінген:

1. Гифалылар немесе мицелийлілер (зең саң ырауқ ұ лақ тар).

2. Бү ршіктенушілер (ашытқ ылар, ашытқ ы тә різдестер).

Ең қ ысқ а мицелийлер-ашытқ ыларда; ең ұ зыны-кө герткіш саң ырауқ ұ лақ тарда (муколарда). Мицелийлер тұ рақ ты тү рде бұ тақ талып отырады; ескірген мицелийлер-дә нді, ірілеу, кө птеген қ осындылары жә не вакоульдері болады, жаң а мицелийлер-мө лдір, нә зік, гомогенді. Саң ырауқ ұ лақ тар арасында диформизм қ ұ былысы тарағ ан, бұ л кезде саң ырауқ ұ лақ тың бір тү рі гифаларды да, жә не де бү ршіктенген жасушаларды да тү зе алады. Бү ршіктенуден гифа тү зуге ауысуы саң ырауқ ұ лақ тың патогенділік белгілерінің кү шейгені деп қ арастыруғ а болады. Диформизм кокцидияларғ а (Coccidioides), гистоплазмаларғ а (Histoplasma), кандидаларғ а (Candida) тә н.

Мицелиялар біржасушалық, септаланғ ан, яғ ни кө лденең перделермен-септалармен (ол цең оцитті-бірегей, ортақ деп аталады) белінбеген болуы мү мкін; немесе септаланғ ан кө пжасушалы; немесе жалғ ан мицелиялар (бү ршіктепіп бө ліне бастағ ан жасушалардан тұ ратын) тү зеді. Ценоциттік саң ырауқ ұ лақ тарғ а зигомицеттер (Zygomycetes), септаланғ андарғ а-аскомицеттер (Ascomycetes), дейтеромидеттер. (Deuteromycetes) жә не базидиоммицеттер (Basidiomyctes) жатады. Саң ырауқ ұ лақ тарды субстраттарда (тері, шаш, тырнақ немесе зертханалардағ ы қ оректік орталар) ө су сипаты бойынша вегетативтік (субстраттық ) жә не репродуктивтік (ауалы) деп бө леді. Сырттай қ арағ анда зертханалық жағ дайда субстарттық тү рі қ оректік ортаның бетінде (сирек жағ дайда ішінде) орналасады; ал репродуктивті тү рі-субстраттың беткейінен жоғ ары кө теріліп ө седі.

Этиологиялық маң ызы бар саң ырауқ ұ лақ тарды идентификациялап зертханалық диагноз қ ою телеморфтар жә не анаморфтардың сипатын, соның ішінде қ ұ рылысының, мө лшерінің ерекшелігін, конидилар санын анық тау негізінде жү ргізілетіын ескеру қ ажет. Анаморфтар мѳ лшері шамалы біржасушалы (микроконидиялар) жә не кө пжасушалы (макроконидиялар) болуы мү мкін. Артроспоралар немесе таллоконидиялар кә дімгі гифалардың шеті іде немесе екі жанында орналасатын септаланғ ан гифалардың фрагменттері. Бластоконидиялар (бластоспоралар) аналық жасушадан ұ рпақ тық жасушаның бү ршіктеніп кө бею жолымен пайда болады, хламииоконидиялар (хламидиоспоралар) мицелия ішінде гифаның шең берленіп қ алындауы жә не оның калың қ абатпен қ оршалуы нә тижесінде пайда болады. Спорангияспоралар (эндоспоралар) санырауқ ұ лақ тардың ерекше қ апшығ ының -спорангиялардың ішінде жетіліп жә не сол жерде орналасады. Конидиялар (эктоспоралар) ө нім беретін гифаның ең шетінде жетіледі жә не сол жерде орналасады.