9.2 Операциялардың негізгі операциялары. Таңдау, жобалау, қосу, бөлу.

9. 2 Операциялардың негізгі операциялары. Таң дау, жобалау, қ осу, бө лу.

6 Анық тама. қ атынасының шартын таң дауы (селекциялық шектеумен) деп, сол қ атынас басымен аталатын, денесі кортежден тұ ратын жә не атрибуттар мағ ынасы шартында АҚ ИҚ АТ мә нді беретін қ атынасты айтамыз. шарты логикалық тү сініктемесін бере отырып, соғ ан жә не скаляр тү сініктемелері де тиісті болуы мү мкін.

Қ арапайым тү рде шартының тү рі , мұ ндағ ы – салыстыру операторының бірі (≠ ≤ ≥ = < > т. б), ал жә не – атрибуттарының қ атынасы, немесе скаляр шама. Мұ ндай таң даулар - таң даулар (тэта- таң даулар) немесе – шектеулер, - селекциялар деп аталады.

Таң даулар операциясының синтаксисі.

, немесе

Проекция

7 Анық тама. атрибутының қ атынасы бойынша проекциясы деп, мұ ндағ ы ә р атрибут қ атынасына тиісті болатын, басы жә не денесі болып табылатын, кө пшілік кортеждерден тү рден тұ ратын қ атарды айтамыз. Мұ ндайлар ү шін қ атынасында атрибутына тең мә н, атрибутына - ке тең мә н,..., атрибутына -ке тең мә ндер табылатын болады.

Жобалау проекциясының синтаксисі.

Қ осу.

Қ атынастарды қ осу операцисы, таң дау мен жобалау операцияларына қ арағ анда ө те маң ызды реляционды операцияларының бірі болып табылады.

Ә детте қ осу операциясының бірнеше тү рлері қ арастырылады.

● Жалпы қ осу операциясы

● - қ осу (тэта- қ осу).

● Экви- қ осу

● Жаратылысымен қ осу.

Осы қ осудың ішінен ең кө п кездесетіні жаратылысымен қ осу. Барлық қ осулардың кездейсоқ жағ дайының жалпы қ осу операциялары.

Жалпы қ осу операциялары.

8 Анық тама. жә не қ атынасының қ осындысы деп шарты бойынша қ атынасын айтамыз.

шарты логикалық тү сініктеме болғ анын жә не атрибуттары немесе скаляр шамалы қ ұ рамына кіреді. Сондық тан да бұ л операциядан қ олданғ анда нә тиже шығ атыны еш кү мә нсіз.

Егерде жә не қ атынастарында бірдей атпен атрибуттары болса, онда қ осуды орындау алдында ондай атрибуттарды міндетті тү рде атын ө згерту керек.

Тэта-қ осу.

9 Анық тама. қ атынасы атрибутын қ ұ рап, қ атынасы атрибутын қ ұ рап, а - ( жә не т. б. ) салыстыру операторының бірі болса, онда - қ осындысы қ атынасы атрибуты бойынша қ атынасымен атрибуты бойынша қ атынасы осылай аталады.

Бұ л жалпы қ осудың жеке меншік жағ дайы.

Кейбір кезде, - қ осындысының операциялары ү шін келесі синтаксисті қ олданады:

Экви-қ осу.

Маң ызды жағ дайларды - қ осындысы жағ дай болады, ол кезде жай тең дік.

Экви-қ осудың синтаксисі:

Жеткізушілерге қ андай деталь қ ойылады деген сұ рақ қ а жауап экви - қ осуы жауап береді. Шын мә нінде де қ атынастарда бірдей атрибуттар болғ анын, біріншіден атрибуттың атын ө згертіп, содан кейін ғ ана экви - қ осуды орындау керек.

Жаратылыс қ осу.

10 Анық тама. Бізге жә не қ атынастары, жә не бірдей атрибуттары (яғ ни атрибуттар бірдей аттар мен бірдей анық талғ ан домендерде) болсын делік, онда жә не қ атынасының жаратылыс қ осу деп

, жә не де денесі, кө пшілік кортеждерді жә не қ атынастарын айтамыз.

Жаратылыс қ осудың маң ыздылығ ы соншалық ты, ө йткені сол ү шін арнайы синтаксис қ олданылады.

Бө лу.

11 Анық тама. жә не қ атынасы берілсін, онда мына - қ асиет осі қ атынас ү шін ортақ болады. -ны -ғ а бө лу қ атынасы деп басы мен денесі жә не кортеждерден тұ ратын, сонымен қ атар барлық кортеждерден қ атынасында кортежі табылатынын айтамыз.

Мұ нда қ атынасынын бө лгіш ретінде бө лінгіш ретінде болады. Бө лу қ атынасы қ олдың сандарында аналогты тү рде болады.

Бө лу операциясының синтаксисі:

Негізгі ә дебиеттер: [1], бет 154-165

Қ осымша ә дебиеттер: [2], бет 112-125

Бақ ылау сұ рақ тары

1 Реляциялық алгебра дегеніміз не?

2 Реляциялық оператордың екі тобын атаң ыз

3 Қ анша реляциялық операторлар бар жә не оларды ата?

4 Қ осу операциясының қ анша тү рі бар?

5 “Қ атынастарды бө лу” дегеніміз не?