Қанның құрамы

11-билет

Берілген мә тін бойынша тү сінігің ізді жеткізіп берің із.

Қ анның қ ұ рамы

Ағ заның ішкі ортасы деп, қ ан, лимфа, жасуша аралық сү йық тығ ын айтады. Бұ л сұ йық тық тар ұ лпаларды қ оршап жатады жә не олардың тіршілік етуіне қ олайлы жағ дай жасайды. Осы сұ йық тық тардың қ ұ рамы тұ рақ ты болады. Жасуша аралық сү йық тық мө лдір, лимфа - ақ сарғ ыш тү сті, қ ан қ ызыл тү сті болады. Қ ан - ең негізгі ішкі орталық. Себебі: жасуша аралық сұ йық тық пен лимфа қ анның сұ йық бө лігінен пайда болады.

Қ анның қ ұ рамы. Қ ан - ағ задағ ы дә некер ұ лпаның бір. Қ анның қ ұ рамы сұ йық плазмадан жә не оның ішінде қ алқ ып жү ретін жасушалардан (эритроциттер, лейкоциттер, тромбоциттер) тұ рады. Ересек адамдарда 4, 5-5 л қ ан болады. Мұ ның 55-60%-ы плазма жә не 40-45%-і қ ан жасушалары. Плазманың қ ұ рамында 90-92% су, 8-10% минералды органикалық заттар бар. Минералды заттардың ішінде натрий, калий, кальций, магний, темір жә не хлор, кү кірт, йод, фосфор аниондары болады. Ә сіресе, хлор мен натрий ө те кө п. Сондық тан адамнан қ ан кө п ақ қ анда қ анның орнына қ ан тамырына хлорлы натрийдің 0, 9 пайыздық ерітіндісін қ ұ яды. Плазманың органикалық қ ұ рамында 7-8% ақ уыз жү зім қ анты, 2% май жә не тағ ы басқ а заттар бар. Ақ уыз қ ан мен ұ лпааралық сұ йық тық тарда судың керекті мө лшерде отыруын реттейді. Қ анның қ ұ рамына ә ртү рлі заттар ө не бойы тү сіп тұ руына қ арамастан, оның қ ұ рамы ү немі біркелкі болады, ө згермейді. Оның себебі - артық заттар зә ршығ ару мү шесі, ө кпе, тері арқ ылы сыртқ а бө лініп отырады.

Қ анның қ ызметі. Қ анның атқ аратын маң ызы орасан зор. Онсыз адам ө мір сү ре алмайды. Қ анқ ан тамырларының тұ йық жү йесін бойлай ағ ып, кө птеген қ ызмет атқ арады. Ол оттегі ө кпеден жасушаларғ а тасып, оның орнына кө мірқ ышқ ыл газын тыныс алу мү шелеріне жеткізеді. Сө йтіп, тыныс алу қ ызметін атқ арады, асқ орыту мү шелеріндегі қ оректік заттарды ө зіне сің іріп, денеге таратады. Бұ л - қ оректендіру қ ызметі. Жасушалардағ ы пайда болғ ан, оның тіршілігіне керек заттарды зә ршығ ару жү йесіне жеткізеді. Қ ан, су мен минералды заттардың кө лемін жә не дене қ ызуының қ алыпты болуын сақ тайды. Қ ан денені жұ қ палы аурулардан қ орғ айды, жарақ аттанғ анда кө п қ ан кетуден сақ тайды, мү шелерді ө зара байланыстырады. Қ ан 23 секунд ішінде тамырлар мен денені бір рет айналып шығ ады. Осы уақ ытта ол ө зінің барлық қ ызметін атқ арып ү лгереді.