9-билет. Тыныс алу жүйесі

9-билет

Берілген мә тін бойынша тү сінігің ізді жеткізіп берің із.

Тыныс алу жү йесі

Тыныс алу жү йесі адам денсаулығ ына ү лкен ә сер ететін мү шелердің қ атарына жатады. Ә рине адам мү шелерінің барлығ ы да ө зі ү шін ү лкен ә сері бар. Соның ішінде сыртқ ы ортамен кү нделікті қ арым-қ атынаста болатын тыныс алу мү шесінің рө лі ерекше. Тыныс алу жү йесінің мү шелеріне мұ рын, кең ірдек, бронхы, ө кпе, кеуде қ уысы т. б. жатқ ызамыз.

Баспа мен тұ мау тыныс алу жү йесінің аурулары қ атарына жатады. Баспа салқ ын мезгілдерде жиі кездеседі. Аурудың негізгі қ асиеті тамақ бездерінің қ абынуында. Науқ ас адамның дене қ ызуы жоғ арылап, басы ауырады. Ауру кү шейсе, безде ірің пайда болады. Баспа асқ ынса, буынғ а, жү рекке шабады. Сондық тан ауруды жылы тө секке жатқ ызып, жылы кү йіндегі сұ йық тағ ам ішкізіп, компресс жасау керек. Ауру кү шейсе дә рі ішкен дұ рыс.

Тұ мау - адамзатқ а ө те кө не заманнан белгілі ауру. Тұ мау агрипер (ұ стау) - деген француз сө зі. XVIII ғ асырдың алғ ашқ ы жартысында тұ мау Еуропаны шарпып, 1665 жылы бір аптаның ішінде тек Лондонның бір ө зінде ө лген адамның саны кә рін тө ккен оба кезіндегі шығ ыннан да асып тү скен.

Тонзиллит жұ тқ ыншақ безінің ісінуі. Қ айталанғ ан баспаның ә серінен болып жіті жә не созылмалы тү рлерге бө лінеді. Тонзиллиттің созылмалы тү ріне мұ рын арқ ылы дем алудың дұ рыс жү рмеуі, ауру тістер де ә сер етеді. Созылмалы тонзиллит кезінде жұ тқ ыншақ безі ісініп, науқ ас адам жұ тқ ыншағ ында ө зге бір нә рсенің тұ рғ анындай сезімде болады, кейде шаншып ауырып қ ұ лақ қ а ә сер етеді.

Ө кпе қ атерлі ісігі, ө кпе рагы – адам ө кпесіне тү скен қ атерлі ісік; созылмалы ауру. Ө кпе қ атерлі ісігінің пайда болуына сыртқ ы жә не ішкі себептер ә сер етеді. Сыртқ ы себептерге: тыныс алу жолдары мен ө кпеге физикалық, химиялық, канцерогендік заттармен ластанғ ан ауаның, зиянды заттардың (шаң -тозаң, асбесвт, хром, т. б. ) енуі, темекіні жиі тарту; ал ішкі себептерге: ө кпедегі ә р тү рлі созылмалы қ абынулар, иммундық жү йке қ ызметінің тө мендеуі жатады. Ө кпе қ атерлі ісігіне ә йелдерге қ арағ анда 45 – 60 жас аралығ ындағ ы ер адамдар жиі шалдығ ады.