Інфінітыўныя сказы іх семантыка-сінтаксічная характарыстыка

18. Інфінітыўныя сказы іх семантыка-сінтаксічная характарыстыка

Інфінітыўныя сказы – аднасастаўныя сказы, галоўны член якіх выражаны незалежным інфінітывам. Агульнае значэнне інфінітыўных сказаў – указанне на дзеянне, якое адбудзецца ў будучым. Інфінітыўныя сказы з пункту погляду выражэння дзеяння блізка стаяць да безасабовых сказаў. Але ў безасабовых сказах інфінітыў з’яўляецца састаўным кампанентам галоўнага члена і залежыць ад безасабовага дзеяслова ці безасабова-прэдыкатыўнага слова. У інфінітыўных сказах інфінітыў з’яўляецца незалежным і сам займае пазіцыю галоўнага члена.

Вылучаюць дзве разнавіднасці інфінітыўных сказаў:

- інфінітыўныя сказы з часціцай “бы”: Паслухаць бы драздоў свістанне.

- інфінітыўныя сказы без часціцы “бы”: Не пазнаць, Беларусь, цябе сёння.

У інфінітыўных сказах можа выражацца:

1) неабходнасць, непазбежнасць дзеяння або яго немагчымасць: Ну, думаю, быць бядзе.

2) пажаданасць ажыццяўлення дзеяння, пабуджэнне, загад: Так рабіць 1, як я раблю 2.

3) нерашучасць, роздум, сумненне ў неабходнасці выканаць дзеянне: Ён спыніўся ў нерашучасці 1: сказаць ці не 2.

4) розныя эмацыйныя адценні: Век жыць вам у сэрцы народа, героі!

Сферай выкарыстання інфінітыўных сказаў з’яўляецца размоўны стыль. У мове маст. літаратуры яны выкарыстоўваюцца ў мове персанажаў, а публіцыстычным стылі – у закліках і лозунгах.