Келісімнің түзілуі және оның тармақтары

Сахабалардың соғ ысқ а ә зір екенін аң дағ ан қ ұ райыштар енді, керісінше, келісім тү зуге асығ а бастады. Қ ұ райыш басшылары Суһ айл ибн Амр деген адамды мұ сылмандар тарапқ а елшілікке жіберген. Оғ ан Алла елшісін (с. а. с. ) умра жасамастан Мә динағ а қ айтуғ а кө ндіру қ адап тапсырылды. Ө йткені, осы жолы умра жасауғ а жол берсе, тө ң іректегі ө зге араб тайпалары тарапынан: «Мұ хаммед Меккеге кү шпен кіріпті», – деген сө зге қ аламыз деп қ орық ты.

Сонымен, мұ сылмандар мен қ ұ райыштар арасында екіжақ ты келісім тү зу ү шін Суһ айл ибн Амр мұ сылмандарғ а қ арай бет алады. Суһ айлдің келе жатқ анын кө ргенде Пайғ амбар (с. а. с. ): «Міне, енді тірліктерің оң айласатын болды» , – деген екен (Пайғ амбардың (с. а. с. ) Суһ айл есімді елшінің келгеніне қ арай айтқ ан бұ л сө зі: «Енді қ ұ райыштармен бітім жасасуғ а болады», – дегенді аң ғ артып еді. Араб тілінде «сә һ улә » сө зі – «жең ілденді», «оң айланды» деген мағ ыналарды білдіреді, ал «Суһ айл» есімі осы сө здің тү бірінен алынғ ан). Суһ айл келіп, Алла елшісімен (с. а. с. ) ұ зақ сө йлескеннен кейін, екі тарап ортақ келісімге тоқ тайды. Келісімнің мазмұ нына мынадай шарттар кірген еді:

1. Алла елшісі (с. а. с. ) бұ л жылы Меккеге кірместен қ айтады да келесі жылы мұ сылмандар қ алағ а кіріп, ү ш кү н тұ рады. Оларғ а ө здерімен бірге жолаушының қ аруларынан – қ ындарына салынғ ан қ ылыштарын ғ ана алып кіруге рұ қ сат етіледі. Ү ш кү н ішінде қ ұ райыштар оларғ а ешқ андай қ ысым кө рсетпейді.

2. Екі тараптың ортасында он жылғ а дейін соғ ыс тоқ татылады. Осы мерзім ішінде адамдарғ а тыныштық орнайды, екі жақ бір-біріне соқ тық пайды.

3. Мұ хаммедтің келісімі астына кіргісі келгендерге де, қ ұ райыштардың келісімі астына кіргісі келгендерге де ерік беріледі. Екі жақ тың ә рбіріне қ осылғ ан тайпа сол тараптың бір бө лігі ретінде саналады, ал бұ л тайпаларғ а жасалғ ан кез-келген дұ шпандық олар қ осылғ ан тарапқ а кө рсетілген дұ шпандық қ а баланады.

4. Кімде-кім қ ұ райыштардан Мұ хаммедке қ амқ оршысының рұ қ сатынсыз (яғ ни, олардан қ ашып) келсе, ол кері қ айтарылуы тиіс, ал Мұ хаммедтің жанындағ ылардан кімде-кім (одан қ ашып) қ ұ райыштарғ а келсе, ондай адам кері қ айтарылмайды.

Байқ асаң ыздар, шарттың екінші жә не ү шінші тармақ тары екі жақ ү шін де тиімді болғ анмен, бірінші жә не тө ртінші тармақ тары мұ сылмандарды ашық тө менсіту еді. Келісімде екіжақ ты тең діктің сақ талмауы кез-келген мұ сылманның қ итығ ына тиетіндей-ақ ә рекет болатын. Бұ дан кейінгі орын алғ ан оқ иғ алар тізбегі тіпті ашу шақ ырарлық. Мысалы, келісім-шартты қ ағ азғ а тү сіру ү шін Пайғ амбар (с. а. с. ) Ә лиді (р. а. ) шақ ырып, оғ ан: «Бисмиллә һ ир-Рахманир-Рахим (Аса Мейірімді, Ерекше Рақ ымды Алла атымен)», – деп жазуды бұ йырады. Мұ ны естіген Суһ айл: «Алламен ант етейін, ә р-Рахманның не екенін білмеймін (Ә р-Рахман – Алла тағ аланың есімдерінің бірі), ә йтсе де бұ рын жазып жү ргенің дей: «Бисмикә, Аллаһ умма (Уа, Алла, сенің есімің мен)! » – деп жаз», – дейді. Пайғ амбар (с. а. с. ) қ арсыласпайды. Ары қ арай: «Бұ л – Алла елшісі Мұ хаммедтің жасағ ан бітімі», – деп бастауын ә мір етеді. Осы кезде Суһ айл: «Алламен ант етейін, сенің Алла елшісі екенің ді білсек, Қ ағ бағ а кіруің е кедергі жасамас едік жә не сенімен соғ ыспас та едік! Оның орнына Мұ хаммед ибн Абдулла», – деп жаз», – дейді, қ арсылық танытып. Пайғ амбар (с. а. с. ): «Алламен ант етейін, сендер жалғ анғ а санасаң дар да мен Алланың елшісімін», – дейді де, Ә лиге: «Алла елшісі» деген сө зді ө шіріп, «Мұ хаммед ибн Абдуллаһ » деп жаз», – дейді. Ә ли (р. а. ) болса, “Алламен ант етейін, бұ л сө зді ө шірмеймін”, — деп бұ лай істеуден бас тартады. Сахаба Алла атымен ант етіп қ ойғ аннан соң, Алла елшісі (с. а. с. ) оғ ан ә лгі сө здің қ айсы екенін сұ райды да (ө йткені Пайғ амбар (с. а. с. ) хат танымайтын еді), “Алла елшісі” деген сө зді жобалап ө з қ олымен ө шіреді.

Осылайша, Пайғ амбар барынша сабыр қ ылып, кө птеген шегіністерге барды. Ал ө зге сахабалар ү шін Суһ айлдың бұ л ә рекеті ашық басыну боп кө рініп, ө здерін ә рең тежеп тұ рғ ан-тын.

⇐ Предыдущая 123 4 5 6 7 Следующая ⇒