2. «Тың жұмыстарына бұратаналарды реквизициялау» туралы 1916 ж. 25 маусымдағы жарлық, оның халыққа қарсы мәні.

Қ азақ жастарын майдандағ ы тыл жұ мысына алу жө ніндегі патшаның 1916 жылғ ы 25 - маусымдағ ы жарлығ ы “Бұ ратана халық ты мемлекеттік қ орғ аныс жұ мыстарына пайдалану тә ртібі туралы ереженің ” қ абылдануы ә леуметтік жағ дайы мү шкіл топтың наразылығ ын кү шейтті. Жарлық бойынша Тү ркістан мен Дала ө лкесінен майданғ а окоп қ азуғ а 400 мың, соның ішінде Қ азақ станның далалық облыстарынан - 100 мың нан астам, Жетісудан 87 мың адам жіберу кө зделді. Қ азақ тардың тууы туралы куә лігінің жоғ ын пайдаланып, болыстын басқ армалар мен ауыл старшындары жас мө лшерінің асып кеткендігіне қ арамастан кедей жігіттерді майданғ а жұ мысқ а алынатын “қ ара тізімге қ осты”, ал феодалдар балаларының жасын ө з бетінше ү лкейтіп, немесе кішірейтіп кө рсетіп, ә скерге жібермеудің амалын тапты. Сол кездегі Саратов губерниясының депутаты А. Ф Керенский 60 жастағ ы шалдардың 30 жаста болып жазылғ андығ ын, ал байдың балаларының 25 - 30 жастағ ылары 50 - ден жазылғ андығ ы орыс шенеуніктері мен жергілікті қ азақ ә кім сымақ тарының парақ орлығ ы деп шенейді. Осындай ә ділетсіздіктердің кө рінісі болыстық басқ армаларды талқ андау, ауыл старшындарын, қ атігез байларды ө лтіру ірі феодалдардың иеліктеріне шабуыл жасау, жер сату жө ніндегі қ ұ жаттарды, алым - салық қ ағ аздарын т. б. жойып жіберу ә рекеттері белең алды. Сойыл, кетпен, шалғ ы, мылтық қ ылышпен қ аруланғ ан ашынғ ан топ, байлардың ауылдарын ө ртеп, малдарын ә кетуі жиілей тү сті. Қ азақ стандағ ы қ озғ алыс ұ лт - азаттық сипатта болып, патша ө кіметіне, отаршылдық қ а, империалистік соғ ысқ а жә не жергілікті жерлерде патша ө кіметінің сү йеніш болып отырғ ан феодал - байларғ а қ арсы бағ ытталды. Қ азақ демократияшыл зиялыларының қ ызметі. Қ азақ зиялылары қ атарында бірлік болмады. Олар екіге бө лініп, революцияшыл радикалды бағ ыттағ ы Т. Бокин, Ә. Майкө тов, С. Сейфуллин, С. Мең дешев, Ә. Жангелдин сияқ ты тобы қ арулы кү рес жолын таң дады. Ал ұ лттық - либералдын бағ ыттағ ы алаш зиялылары Ә. Бө кейханов, М. Дулатұ лы, А. Байтұ рсынұ лы бастағ ан топ елді қ антө гістен сақ тау ү шін патша ө кіметімен тіл табысу жолдарын іздеді, кү рестің бейбіт саясы ә дістерін жақ тады

⇐ Предыдущая 123 4 Следующая ⇒